• ЩIэныгъэлIхэр игъащIэ лъандэрэ топсэлъыхь цIыхумрэ ар къэзыухъуреихь дунеймрэ я псэкIэ, я IэпкълъэпкъкIэ зэрызэпыщIам, зым адрейм Iэмал имыIэу зыхъуэжыныгъэ гуэрхэр зэрыхилъхьэм. Пэжщ, а зэхъуэкIыныгъэхэм узыщыгуфIыкIыни уи жагъуэ хъуни къыщрикIуэхэр щыIэщ. Iуэхур нэхъыбэу зэлъытар дунеймрэ цIыхумрэ яку дэлъ зэхущытыкIэрщ, лъагъуныгъэрщ. А тIур зэгурыIуэу къызэдекIуэкIмэ, зыр адрейм емыкъуэншэкIмэ, кърикIуэнур лъэныкъуитIми къахуэщхьэпэн IуэхуфIщ, сыту жыпIэмэ, дыкъэзыухъуреихь дунейр псэ зыIуту хъуами къэкIыгъэхэми я дохутырышхуэщ, я хъумакIуэ пэжщ. Абы и лъэныкъуэкIэ убгъэдыхьэмэ, ди къуршхэми, мыIуэхуншэр щыгъэтауэ, дэ къытхуэлажьэурэ, къалэнышхуэ ягъэзащIэ: ди дунейм и хуабагъ-щIыIагъыр, псыIагъэ-гъущыгъэр зэщыщхъуу щытыныр бгыхэм куэдкIэ елъытащ.

Псоми еджэн…

• Адыгэхэмрэ адыгэ-ермэлыхэмрэ ятеухуа фильм Мейкъуапэ щытрахыну Урысей Федерацэм ЩэнхабзэмкIэ и министерствэм жэрдэм къызэрыхилъхьам и хъыбарым Интернетым сыщрихьэлIат, гъэщIэгъуэн дыди сщыхъуат. Нахуэу щыжымыIами, зытепсэлъыхь Iуэхугъуэхэм япкъ иткIэ, а фильмыр кинорежиссер цIэрыIуэ, тхакIуэ, публицист Вэрокъуэ Владимир «Амыщ къуажэ» зыфIища и романым тращIыкIыну гурыщхъуэ сщIат, арщхьэкIэ зи гугъу ищIымрэ а тхыгъэмрэ зэхуаIуэху щымыIэу къыщIэкIащ. Ар щыгъэтауэ, Адыгэ Хэкум щыпсэу си цIыхугъэхэм къызэрызагъэщIамкIэ, хъарзынэу зэфIыхьэу хуежьа Iуэхур щаублам деж щыужьыхыжащ, Ермэлыхьэблэрэ (Армавиррэ) абы и Iэгъуэблагъэмрэ адыгэ-ермэлыхэм псэукIэу яIар кърибгъэлъэгъуэну жыли къуажи зэрыщымыIэр щхьэусыгъуэ ящIри. (Фигу къэдгъэкIыжынщи, адыгэ-ермэлыкIэ зэджэр ермэлыхэм ящыщ лъэпкъщ, XV лIэщIыгъуэм щегъэжьауэ Кавказ Ищхъэрэм щопсэу, зэрахьэр чыристан динми, зэрыпсалъэр адыгэбзэщ, зытетыр Адыгэ Хабзэщ).

Псоми еджэн…

• Дыгъэгъазэм и 7, щэбэт
•  ЦIыхухэр къызэрырашэкI авиацэм и дунейпсо махуэщ. 1944 гъэм дыгъэгъазэм и 7-м Чикагэ (США) Iэ щытрадзащ цIыхухэр къызэрырашэкI кхъухьлъатэхэм я лэжьэкIэр зыубзыху конвенцэм.
• Урысейм и Дзэ-Хьэрш Къарухэм я инженер-авиацэ къулыкъум и лэжьакIуэхэм я махуэщ

Псоми еджэн…

• Нобель и саугъэтыр 2001 гъэм экономикэмкIэ зрата Стиглиц Джозеф (США) и зы жыIэгъуэ цIэрыIуэ хъуауэ щытащ 1990 гъэхэм. «Мыр сыту дуней гъэщIэгъуэн, къулейсызхэм къулейхэр ягъашхэу», — аращ фигу къэзгъэкIыжыр. ГушыIэ мащIэ хэлъу жиIами, дунейпсо экономикэм и ухуэкIэм фIыуэ щыгъуазэ щIэныгъэлIыр мы Iуэхум и лъабжьэм щIэлъым, дауи, фIы дыдэу щыгъуазэщ.
• Сыт атIэ абы жиIэр экономикэм епха гугъуехьхэм теухуауэ?

Псоми еджэн…

• Бзэр мылъкущ, ауэ ар дызытегужьеикI мылъкум хиубыдакъым. Ахъшэр Iэмалыншэу дыхуейуэ къыдолъытэри, хэкIыпIэ долъы-хъуэ нэхъыбэу къэдлэжьыну, къэдлэжьар дгъэбэгъуэну. Зы цIыхум и ахъшэр къыздыхуэзэм щигъэтIылъынукъым, хамэм и нэ къыздытемыхуэн, хамэIэ щемыIэбын къилъыхъуэнурэ щигъэбыдэнущ. ЗыгуэркIэ хагъэкIыжми, хаб-зэхъумэхэм екIуэлIэнущ, къаригъэгъуэтыжынущ, зыхуэфащэр игъэпшынэнущ. Бзэм апхуэдэу дыхуэсакъыу, дытегузэвыхьу, тхъумэу, дгъэбагъуэу хэт жиIэфын? МэкIуэдри гъуэгу тетщ, ауэ сыт пэдгъэуврэ, дауэ къедгъэлрэ?

Псоми еджэн…

• Сыт хуэдэ лъэпкъми езым и дуней, и ехъулIэныгъэхэр иIэжщ. Апхуэдэ дыдэуи лъэпкъ къэс езым и цIыхум и теплъэр, и хьэл-щэныр, и зэхэщIыкIыр дыболъагъуж. Сытепсэлъыхьыну сыхуейщ, япэрауэ, адыгэ бзылъхугъэм и теплъэм, хэлъыпхъэ щэн дахэм, абы дунейм и зыужьыкIэм щигъэзащIэ къалэным.

Псоми еджэн…

• Иджырей зэманым нэхъ ухэзыгъаплъэ Iуэхухэм ящыщщ адыгэ хабзэмрэ бзэмрэ унагъуэхэм екIуу зэрыщызэрамыхьэжыр. Зи лъэпкъым зи гур хуэуз цIыхур, шэч хэмылъу, абы ирогузавэ икIи апхуэдэ щытыкIэр щилъагъукIэ, Iэмал къыхуигупсысыну яужь йохьэ.
•   Псоми еджэн…

• Къэбэрдейм ит Къэнжал бгым и деж 1708 гъэм щекIуэкIа зауэзэрылIыр кърым хъан Къаплъэн-Джэрий и махуэ мыгъуэт. Абы щыгъуэщ тэтэр пщы-уэркъхэм      я нэхъыфIыщхьэхэр къанэ щымыIэу Къэнжалыкъуэм щыдэкIуэдар. И къуэшыр, и къуэр, и армэм здришэжьа жыжьэрыуэ топхэм я нэхъыбэр зыфIэкIуэда езы хъаныр ерагъыу псэууэ къела къудейщ. Къаплъэн-Джэрий и щхьэ кърикIуа щIэщхъур Кърымым къыщыхуамыгъэгъуу, щхьэусыгъуи къамылъыхъуэу, къэралым нэгъуэщI хъан трагъэувауэ щытащ.
•   Псоми еджэн…

• Адыгэ Тенджыз (Мэржэхъу Мухьэмэд) Дзэлыкъуэ щIыналъэм щыщ Дзэлыкъуэ къуажэм 1943 гъэм накъыгъэм и 5-м къыщалъхуащ.
• 1959 — 1964 гъэхэм Къэбэрдей-Балъкъэрым Радиовещанэмрэ телевиденэмкIэ и комитетым и хорым, къэрал уэрэджыIакIуэхэмрэ къэфакIуэхэмрэ я хорым щылэжьащ. 1964 — 1969 гъэхэм ар щыпсэуащ Латвие ССР-м и Даугавпилс къалэм. ЩэнхабзэмкIэ унэм и унафэщIу щытащ, «Электроинструмент» заводым и лэжьапIэ IэнатIэ зыбжанэм пэрытащ, абы къыдэкIуэуи щеджащ Даугавпилс дэт музыкально-педагогическэ институтым, Ригэ щыIэ политехникэ институтым, ауэ щхьэусыгъуэ гуэрхэм къыхэкIыу абыхэм ящыщ зыри къиухакъым. ГъэщIэгъуэнщ: и япэ Iуэтэжхэр (рассказхэр) дунейм къызэрытехьар латышыбзэщ.
• Псоми еджэн…

• Урысей Федерацэм и егъэджэныгъэ IэнатIэм иджырей лъэхъэнэм зэ хъуэкIыныгъэ инхэр  щокIуэкI. «Егъэджэныгъэм и хабзэхэр» къэрал дэф тэ рым къызэры щыгъэлъэгъуамкIэ, егъэ джэныгъэ IуэхущIапIэхэм автономие иратащ, абы щызэфIах егъэ джэныгъэ-гъэ сэ ны гъэ, щIэныгъэ, финанс, эко номикэ Iуэхугъуэхэм, абыхэм епха мардэхэм, методикэ Iэмалхэм, технологиехэм ятеухуа  хуи ты ныгъэхэр зэраIэм и щыхьэту. А Iуэху гъуэ хэм япкъ иткIэ, егъэ джэныгъэм  къы  хыхьащ тхы лъы щIэхэр, пособиещIэхэр, технологие пэ рытхэр. 21-нэ лIэ щIыгъуэм и школакIуэри куэдкIэ къыщ хьэщокI блэкIа лъэхъэнэм и еджакIуэм.
•   Псоми еджэн…

• ТекIуэныгъэ Иныр илъэс 70 щрикъум и пэ къихуэу Урысей къэрал телевиденэм къагъэлъэгъуауэ щытащ Хэку зауэшхуэм и ветеран гуп Урысейм и Президент Путин Владимир зэрелъэIуар, Волгоград къалэм Сталинград фIащыжыну. Путыныр абы арэ-зы техъуащ, а Iуэхугъуэм теухуауи референдум зэрегъэкIуэкIын хуейр жиIащ. Сталин Иосиф мыхъумыщIагъэ фIэкIа имылэжьауэ либерал гуэрым щыжиIэм, Путиным абы жэуап иритыжыгъат мыпхуэдэу: «Индустриализацэр-щэ? Хэку зауэшхуэм ТекIуэныгъэ къыщытхьар-щэ?»
•   Псоми еджэн…

• ГъащIэм нэхъ шынагъуэ дыдэу къыщыхъу Iуэхугъуэхэм ящыщщ зауэр. Ар щыIащ, щыIэщ, икIи, ди жагъуэ зэрыхъунщи, щыIэнущ. Къапщтэмэ, цIыхур къызэригъэщIрэ къыдогъуэгурыкIуэ а Iуэхугъуэхэр — иужьрей илъэс мини 5,5-м къриубыдэу цIыху меларди 3,5-м я гъащIэр зыхьа зауэ мин 15 екIуэкIащ. Къыхэгъэщыпхъэщ, абыхэм я нэхъыбэр зи къару илъыгъуэ, зи псэугъуэ цIыху узыншэхэт. Тхыдэм нэхъ зауэ гуащIэ дыдэу къыхэщыжри ЕтIуанэ дунейпсо зауэращ.
• Псоми еджэн…

• (КIэухыр. ПэщIэдзэр №№15 — 16-хэм  итщ).
•  Удз гъэгъам жьы зэремызэгъым хуэдэу, зыIуплъэм и гуапэ ищIын хьэлыр зи лъым хэту къагъэщIа бзылъхугъэмрэ сабиймрэ зызыдрагъэкIун хуэмейм зытраухуэн хуей хъуху, ягухэр зэхэзехуэн мэхъу. Дин щэнхабзэм нэхъ щызекIуэр цIыхубзым и пщIэр хъума хъун папщIэ, езым и дахагъэр нэIурыт имыщIыныр зыукъуэдий гупсысэкIэрщ. Ауэ психологие и лъэныкъуэкIэ, езым и зыужьыныгъэм сыт нэхъ хуэщхьэпэр жыпIэмэ, гум дыхьэн IэкIуэлъакIуагъыр къыщимыгъэсэбэпыпхъэ утыку зэрыхъукIэ имыхуэнырщ.
• Псоми еджэн…

• Сыту жьгъей дыщIэныкъуакъуэр!
• ДизыгъэкIуэтри сыту ин!
• Гъуэгу хуит пхызыш а къару лъэщым
• ЗыпэщIэдмысэу зедгъэхьамэ,
• Абрагъуэу дыздиузэщIынт.
• ЗырикIщ зыIэрыдгъэхьэфахэр,
• КъыдэхъулIахэм дагъэпуд;
• Ямылъэгъуам, къызэрымыкIуэм
• «ЗекIуэлI» дэ тхуэдэм фIимыщынт.
• Рильке Райнер
•  
• Зи щхьэ пщIэ хуэзыщIыж дэтхэнэ цIыхури щIохъуэпс дунейм зэрытетам и нэщэнэ дахэ къызэринэкIыну. Арагъэнщ ехъулIэныгъэ щхьэкIэ зэпеуэныр дыпсэуху щIэдмыухыр. «ЖаIэнкIэ хъунум» адыгэм сыт щыгъуи мыхьэнэшхуэ ирет, и щIыхьыр зыIэт щытхъу игъэIуным къарууш-хуэ трегъэкIуадэ, мылъку хелъхьэ, щIакIуэкIапэ тоувэ, уеблэмэ псалъэм и гъэру къигъэщIа джэгуакIуэ факъырэм пщIэ лей хуещI.
• Псоми еджэн…

•  Дуней псом икъухьауэ щыпсэу адыгэхэм я гуныкъуэгъуэ нэхъыщхьэхэм ящыщщ я адэжь       лъахэ зэримысыжымрэ къащIэхъуэ щIэблэм я анэдэлъхубзэр зэрафIэкIуэдымрэ. А IуэхугъуитIращ зэпхар лъэпкъыр адыгэ и цIэу дунейм къытенэныр е «мыпхуэдэ лъэпкъи щыIащ» къыхужаIэу тхыдэтххэм и гугъу ящIыжу фIэкIа и лъэпкъыщхьэ щымыIэжу хэкIуэдэжыныр.
•   Псоми еджэн…