• ЗэрытщIэщи, 1941 — 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэр ди къэралым и текIуэныгъэкIэ зэриухрэ мы гъэм илъэс 75-рэ ирикъуащ. Зы махуэ-махуитIкIэ дгъэлъапIэ мыхъуу, игъащIэ псокIэ ди гум илъыну зыхуэфащэ Iуэхугъуэщ ар, ди адэшхуэхэм я псэр щIатауэ. Аращ мы гъэр ТекIуэныгъэ Иным и илъэсу щIыщытри.

Псоми еджэн…

• Хэку зауэшхуэм къызэринэкIа гузэвэгъуэ куэд цIыхухэм я гум къинэжащ. Абыхэм лIыгъэкIэ уеджэ хъунуми, зи псэугъуэ дыдэу бын зыфIэкIуэдахэм я дежкIэ ар лъэпкъым щызэIэпах гухэщI хъыбару къонэ. Апхуэдэ щапхъэхэм язщ Шапсыгъ щIыналъэм хыхьэ Псэушхуэшхуэ къуажэм щыщ Щхьэлахъуэхэ Къасболэтрэ Чэбэхъанрэ я унагъуэр. Зэщхьэгъусэхэм хэкур яхъумэну къуибгъу, къуэрылъхуищ, я нысэр дагъэкIат. Къэзыгъэзэжар я къуэрылъхуитIымрэ я къуитIымрэщ.

Псоми еджэн…

• (КIэухыр. ПэщIэдзэр №115-м итщ).
• ЦIыхухэм я фIэщхъуныгъэр зэфIэгъэувэжын и лъэныкъуэкIэ къыпхуэмылъытэным хуэдиз мыхьэнэ иIащ Октябрь революцэр илъэс 24-рэ зэрырикъур ягъэлъапIэу щэкIуэгъуэм и 7-м Ут Плъыжьым щрагъэкIуэкIа дзэ парадым. Нацистхэр Москва гъунэгъу къыщыхуэхъупа зэманым совет унафэщIхэр абы тегушхуэну куэдым ягугъакъым. Бийр лъэщу къебгъэрыкIуэрт, ауэ Сталиным и гупым ялъагъурт абы и къарур зэрыщIэкIыр. Иджы къэнэжыр абы псэемыблэжу икIи къэмыдзыхэу пэщIэтынырт. ИтIанэ…

Псоми еджэн…

• Дэ дигу тедгъахуэ хъунукъым ар зэрекIуэкIамрэ абы кърикIуахэмрэ нэмыукIытагъэкIэ зэзыхьэкIыну хущIэкъухэр кIуэ пэтми нэхъ тегушхуауэ утыку къызэрихьэр.

Псоми еджэн…

• Шэджэм ЕтIуанэм къыщалъхуа Ахъуэхъу Аслъэнбий Нахъуэ и къуэр Хэку зауэшхуэм и зэманым 115-нэ лъэпкъ шуудзэм политикэ Iуэхухэр хэIущIыIу щIыныр къызэгъэпэщынымкIэ и инструктор нэхъыжьу щытащ.

Псоми еджэн…

• Москва и Iэшэлъашэхэм 1941 гъэм и щIымахуэ  уаем бийм бгъэгукIэ щыпэувахэм яхэтащ Арщыдан къыдэкIа лейтенант нэхъыжь Елокъуэ Хъанджэрий.

Псоми еджэн…

• Илъэс заулкIэ узэIэбэкIыжмэ, си нэм езгъэIэзэу сымаджэщым сыщIэлът. Мыгувэу къагъэгъуэлъащ и зекIуэкIэкIи, и псэлъэкIэкIи, и увыкIэкIи адрейхэм къащхьэщыкI лIы тIорысэ Iэбыдэлъэбыдэ. Зэуэ ар зыгуэркIэ езгъэщхьат куэд щIауэ си ныбжьэгъуфI, зи лIыгъэр жыжьэ нэса, Абазакт къуажэ мыиным щыщ Хьэжым Iэдэмей.

Псоми еджэн…

• 2004 гъэм, ТекIуэныгъэм и махуэм и пэ къихуэу, «Аргументы и факты» газетым тхыгъэ кIэщI къытрадзауэ щытащ. Абы итт Малэ Къэрэшей районым щыщ Первомайск (Абыкъухьэблэжь) къуажэм щыщ адыгэ щIалэ Тамбий Владимир Леонтий и къуэр Совет Союзым и ЛIыхъужь ящIауэ зэрыщытар. АрщхьэкIэ а цIэ лъапIэр зыфIащам къылъэIэсыжакъым, и адэцIэр зэхагъэгъуащэу Леонтийм и пIэкIэ Леонид жиIэу ятхауэ къыщIэкIри.

Псоми еджэн…

• Къамэ дзитI зыIуту,
• Ар хэтащ зауищым,
• Уащхъуэ гъуэгу къриту,
• Къелащ ажалищэм.
• Финляндием и мэзым
• ЩыхьэщIащ зекIуэлIыр,
• Абдеж шэгын гъуэзым

Псоми еджэн…

• Совет Союзым и ЛIыхъужь Стеблинский Сергей
• Зауэм и пэ къихуэ лъэхъэнэм ди цIыхухэм я псэукIэр ефIакIуауэ, къэралым зыужьыныгъэ игъуэтауэ щытащ. Балигъхэр лажьэрт, я пщIэнтIэпсым хъерыфI къыпэкIуэрт. ЩIалэгъуалэм щIэныгъэм зритат.
• ПщIэншэу щригъаджэу къэралым еджапIэ минхэр къыщызэIуахат. АтIэ узыхуей IэщIагъэкIэ уеджэу фIыуэ плъагъу лэжьыгъэм упэрыувэжыну Iэмал зэрыбгъуэтыр насыптэкъэ?! А насыпыр зыпаубыд ныбжьыщIэ щыIэжтэкъым. Стеблинский СергеикI а насыпым хэнакъым. Школ нэужьым Налшык институтым щеджащ. Ауэ щIалэ гурыхуэм мурад ещI адэкIи и щIэныгъэм хигъэхъуэну. Москва макIуэри нэхъ игу ирихьа еджапIэ нэхъыщхьэм щIотIысхьэ.

Псоми еджэн…

• Къардэн Къэбард Лэкъумэн и къуэм и гъащIэр ещхьт вагъуэижым — махуэ 257-кIэщ ар Хэку зауэшхуэм зэрыхэтар. Дэфтэрхэм яхъумащ абы сыхьэтихым къриубыдэу и танкымкIэ нэмыцэ фашисту 50-м щIигъу зэриукIар, топу 5 зэрикъутар, къуентхъыу танки 7, топ 13, автомашинэ 78-рэ дыдейхэм къаIэрыхьэным ар зэрыхэлIыфIыхьар…

Псоми еджэн…

• Совет Союзым и Лiыхъужь Левченкэ Василий
• Уэздыгъэ хьэнэфийкIэ къэгъэнэхуа щIыунэм полкым и унафэщI-хэр щызэхэсщ. Ахэр тегъэхуауэ йодаIуэ майор Левченкэ Василий жиIэм. Псалъэмакъыр и кIэм нэблэгъащ: «Батальонищым япэ итынущ Бурцевым ейр, адрей тIур нэхъ иужьыIуэкIэ псым нытохьэ. ЩIэупщIэн щыIэ?»

Псоми еджэн…

• 1945 гъэм мэкъуауэгъуэм и 24-м, Москва и Утыку Плъыжьым ТекIуэныгъэм и парад щекIуэкIауэ щытащ, нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэр Хэкум ирахужу совет лъэпкъыр Хэку зауэшхуэм зэрыщытекIуам и щIыхькIэ.

Псоми еджэн…

• Катюшэ
•  («Катюша».
• Псалъэхэр Исаковский Михаил,
• макъамэр Блантер Матвей яйщ, 1938 гъ.)
• Къэгъэгъахэщ мыIэрыси кхъужьи,
• Пшагъуэ Iувхэр псым къыщхьэщыхьащ.
• Пщащэ закъуэ къыпхуолъагъур жыжьэу:
• Ар Катюшэ бжьэпэм къытехьащ.

Псоми еджэн…