• Совет Союзым и ЛIыхъужь Стеблинский Сергей
• Зауэм и пэ къихуэ лъэхъэнэм ди цIыхухэм я псэукIэр ефIакIуауэ, къэралым зыужьыныгъэ игъуэтауэ щытащ. Балигъхэр лажьэрт, я пщIэнтIэпсым хъерыфI къыпэкIуэрт. ЩIалэгъуалэм щIэныгъэм зритат.
• ПщIэншэу щригъаджэу къэралым еджапIэ минхэр къыщызэIуахат. АтIэ узыхуей IэщIагъэкIэ уеджэу фIыуэ плъагъу лэжьыгъэм упэрыувэжыну Iэмал зэрыбгъуэтыр насыптэкъэ?! А насыпыр зыпаубыд ныбжьыщIэ щыIэжтэкъым. Стеблинский СергеикI а насыпым хэнакъым. Школ нэужьым Налшык институтым щеджащ. Ауэ щIалэ гурыхуэм мурад ещI адэкIи и щIэныгъэм хигъэхъуэну. Москва макIуэри нэхъ игу ирихьа еджапIэ нэхъыщхьэм щIотIысхьэ.

Псоми еджэн…

• Къардэн Къэбард Лэкъумэн и къуэм и гъащIэр ещхьт вагъуэижым — махуэ 257-кIэщ ар Хэку зауэшхуэм зэрыхэтар. Дэфтэрхэм яхъумащ абы сыхьэтихым къриубыдэу и танкымкIэ нэмыцэ фашисту 50-м щIигъу зэриукIар, топу 5 зэрикъутар, къуентхъыу танки 7, топ 13, автомашинэ 78-рэ дыдейхэм къаIэрыхьэным ар зэрыхэлIыфIыхьар…

Псоми еджэн…

• Совет Союзым и Лiыхъужь Левченкэ Василий
• Уэздыгъэ хьэнэфийкIэ къэгъэнэхуа щIыунэм полкым и унафэщI-хэр щызэхэсщ. Ахэр тегъэхуауэ йодаIуэ майор Левченкэ Василий жиIэм. Псалъэмакъыр и кIэм нэблэгъащ: «Батальонищым япэ итынущ Бурцевым ейр, адрей тIур нэхъ иужьыIуэкIэ псым нытохьэ. ЩIэупщIэн щыIэ?»

Псоми еджэн…

• 1945 гъэм мэкъуауэгъуэм и 24-м, Москва и Утыку Плъыжьым ТекIуэныгъэм и парад щекIуэкIауэ щытащ, нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэр Хэкум ирахужу совет лъэпкъыр Хэку зауэшхуэм зэрыщытекIуам и щIыхькIэ.

Псоми еджэн…

• Катюшэ
•  («Катюша».
• Псалъэхэр Исаковский Михаил,
• макъамэр Блантер Матвей яйщ, 1938 гъ.)
• Къэгъэгъахэщ мыIэрыси кхъужьи,
• Пшагъуэ Iувхэр псым къыщхьэщыхьащ.
• Пщащэ закъуэ къыпхуолъагъур жыжьэу:
• Ар Катюшэ бжьэпэм къытехьащ.

Псоми еджэн…

• 1941 — 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм ди цIыхубэм къыщахьа ТекIуэныгъэ Иным ялъэкIыр халъхьащ адыгэхэми. Бий ерум пэщIэту фронтым псэемыблэжу Iута зауэлIхэм куэду яхэтащ зы унагъуэм икIахэр, зы адэ-анэм къалъхуахэр. Апхуэдэхэм ящыщщ Къардэн Екъуб и къуэхэу Къанщобий, Хьэбас, Хьэсэн.

Псоми еджэн…

• Хэку зауэшхуэм и лъэужьыр ноби кIуэдакъым. Абы Хэкум къыхуихьа гузэвэгъуэмрэ лъыгъажэмрэ зи нэгу щIэкIа ди нэхъыжьыфIхэр псэуху зэхэтхынущ фашист зэрыпхъуакIуэхэм ягъэхъа мыгъуагъэхэр, апхуэдэуи дригушхуэнущ ди адэшхуэхэм къытхуахьа ТекIуэныгъэм.
• Зауэм хэтахэм къакIуа илъэсиплI гъуэгуанэр нэщхъеягъуэрэ гугъуехь куэдкIэ гъэнщIауэ щытащ. Дэтхэнэ ветеранми и гукъэкIыжхэм узыIэпашэу уодаIуэ, дэтхэнэми и хъыбарым езым и щхьэхуэныгъэ иIэжщ. Апхуэдэу гъуэгуанэ гъэщIэгъуэн къызэринэкIащ Хьэтуей къуажэм дэс БетIрожь СулътIан. Сыхуейт абы и гукъэкIыжхэмкIэ сывдэгуэшэну.

Псоми еджэн…

• 1941 — 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм ди къэралым къыщихьа ТекIуэныгъэ Иным хэлъхьэныгъэшхуэ хуащIащ ди республикэм и цIыхухэми. Я къаруи, я зэфIэкIи, я псэ дыдэми емыблэжу ахэр ткIийуэ япэщIэтащ бий ерум, ди Хэкум и щхьэхуитыныгъэр яхъумэу. Апхуэдэ зауэлI къэмылэнджэжу щытахэм ящыщщ гвардием и полковник, зэрихьа лIыгъэхэмрэ хахуагъэмрэ Бэракъ Плъыжь орденыр щэнейрэ зыхуагъэфэща Къардэн Сэхьид Iэсхьэд и къуэр.

Псоми еджэн…

• Илъэс 75-рэ ирикъуащ Хэку зауэшхуэр зэриухрэ, ауэ цIыхубэм щыгъупщэркъым абы и Iэужь шынагъуэхэр. Нобэми гъущыжакъым зи Iыхьлы хэкIуэдахэм я нэпсхэр, яхуэухыркъым зауэм къихьа гузэвэгъуэм теухуа Iуэтэжхэр. ЛIыгъэрэ хахуагъэрэ а зауэм къыщызыгъэлъэгъуа ди цIыхухэм я щапхъэ дахэхэм щIапIыкI къыдэкIуэтей щIэблэр.

Псоми еджэн…

• Пэжыр зи гъуазэ цIыхум дежкIэ нэхъыщхьэр зыхуэзэ гугъу- ехьхэм пэлъэщрэ задиузэщIу, псэуныгъэм хуиIэ лъагъуныгъэр и гум щимыгъэкIуэщIу ипэкIэ кIуэтэнырщ. АтIэми, ар зэгуэрым нэсынущ зэплъэкIыжу щызэупщIыжын и пIалъэм: сыт хуэдэ лъэужь къызэзнэкIыр, сыкъызыхэкIа лъэпкъым, сыкъыщыхъуа жылэм я пщIэр, я щIыхьыр, зымащIэ нэхъ мыхъуми, си гуащIэдэкIкIэ схуэIэта? А упщIэхэм япэхъун жэуап нэс и чэзум езытыжыфахэм, шэч хэмылъу, ящыщщ мы тхыгъэм зи гугъу щытщI Шортэн Аскэрбий.

Псоми еджэн…

• Къардэн Бубэ Мацыкъ и къуэр ящыщщ цIыхухэм я гум фIыкIэ къина хэкупсэхэм. Ар Бахъсэн районым хыхьэ Дыгулыбгъуей къуажэм жэпуэгъуэм и 16-м 1917 гъэм къыщалъхуащ. Ар къызыхэкIар мэкъумэшыщIэ унагъуэщ. Курыт еджапIэр и къуажэм къыщиуха нэужь, ар 1937 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал пединститутым урысыбзэмрэ литературэмкIэ и къудамэм щеджащ, лъэпкъ куэдым я литературэхэм фIыуэ нэIуасэ зыхуищIу, а унэтIыныгъэхэмкIэ щIэныгъэ куу зригъэгъуэту.

Псоми еджэн…

• ЗылI и быну
• Къэбэрдей-Балъкъэрым и къуажэ нэхъыжьхэм икIи нэхъ инхэм ящыщщ Аруан щIыналъэм хыхьэ Къэхъуныр. НобэкIэ абы дэс унагъуэ 1589-м цIыху 7152-рэ щопсэу. Iумахуэщ а жылэр икIи лIыгъэ зыхэлъщ и цIыхухэр. Абы и цIэр фIыкIэ щигъэIуащ Къэбэрдей-Балъкъэрми къэралми зэрыщыту.

Псоми еджэн…

• Къаншыуей (Курп Ищхъэрэ) къуажэм къыдэкIауэ зауэ IэнатIэм Iухьат цIыху 348-рэ. Абыхэм ящыщу 278-м я щхьэр ягъэтIылъащ, лъахэм и щхьэхуитыныгъэм щIэбэну. Зи унэ къэзыгъэзэжар цIыху 70 къудейрщ.

Псоми еджэн…

• Ди къэралым и мызакъуэу, дунейм и щIыпIэ куэдым накъыгъэ мазэм щагъэлъэпIэнущ 1941 — 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэр Совет Союзым и ТекIуэныгъэкIэ зэриухрэ илъэс 75-рэ зэрырикъур. СССР-м и цIыхубэр илъэси 4-кIэ псэемыблэжу зыщIэбэна, зыщIэхъуэпса а фIыгъуэр — ТекIуэныгъэ Иныр — къэхьыным хэлъхьэныгъэшхуэ хуащIащ ди къэралым хыхьэ дэтхэнэ щIыналъэми, абыхэм щыпсэу лъэпкъхэми. Зи гъащIэм щымысхьу зауэшхуэм хэтахэм ящыщщ сэ сызыщыщ Къардэн лъэпкъым и щIалэхэри. Къэбэрдей-Балъкъэрым щыщу, Къардэн унэцIэр зэрахьэу фронтым дэкIащ щIалэ 464-рэ. Абыхэм ящыщу 407-р зауэм хэкIуэдащ, цIыху 15-р хъыбарыншэу кIуэдащ. Хэку зауэшхуэм и губгъуэхэм икIуэда ди къуэшхэм ящыщу щIалэ 297-м я хьэдэр щыщIалъхьар иджыри белджылыкъым.

Псоми еджэн…