• Тхыдэ гъуэгуанэ купщIафIэ къэзыкIуащ, щIыхьрэ пщIэрэ зыхуащIщ, зыми емыщхь теплъэ дахэ зиIэщ Налшык. 1921 гъэм фокIадэм и 1-м ар хъуащ Къэбэрдей-Балъкъэр автоном областым и къалащхьэ. 1936 гъэм и дыгъэгъазэм и 5-м — КъБАССР-м, иужькIэ, 1991 гъэм — КъБР-м я щыхьэрщ.

Псоми еджэн…

• ШыщхьэуIум и 30-м и ныбжьыр илъэс 80 ирикъуащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и къэрал, спорт IэнатIэхэм хэлъхьэныгъэ ин хуэзыщIа, Налшык къалэм и Iэтащхьэу, КъБР-м и Президентым и чэнджэщэгъуу илъэс куэдкIэ псэхьэлэлу лэжьа, футболымкIэ ди «Спартак» командэр къыщызэрагъэпэщам япэ дыдэу хыхьахэм ящыщ зы, абы и капитану щыта, СССР-м спортымкIэ и мастер пщIэшхуэ зыхуэфащэ Сыжажэ Валерэ.

Псоми еджэн…

• Ди щIыналъэм исхэм мыгувэу ягъэлъэпIэнущ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм къэралыгъуэ зэригъуэтрэ илъэси 100 зэрырикъур. Зы цIыху гъащIэм и дежкIэ мымащIэ, атIэми зы лъэпкъыжь къикIуа гъуэгуанэм еплъытмэ, напIэ дэхьеигъуэм хуэбгъадэ а лъэхъэнэр гъэнщIауэ щытащ гугъуехькIи гуауэкIи, тыншыгъуэкIи дэрэжэгъуэ-кIи. Дызыхэт къэралым советхэм я властыр щыщагъэува илъэсхэр пэщIэдзэ хуэхъуащ илъэси 100 ирикъу ди къэралыгъуэр ухуэным. А псори зэхэщIыкIыгъуэу къаIуатэ тхыдэ мыхьэнэ зиIэ дэфтэрхэм. Абыхэм нэхъапэIуэкIэ щыгъуазэ зыщыхуэтщIауэ щытащ КъБР-м и Архив къулыкъущIапIэм иджырей тхыдэм и дэфтэрхэр хъумэнымкIэ и IэнатIэм, абы и унафэщIу илъэс куэдкIэ лэжьа Iэщхъуэт Раисэ Мухьэмэд и пхъум (1948 — 2018) хуит къытхуищIа тхылъхэр къэдгъэсэбэпу.

Псоми еджэн…

• Мы махуэхэм и ныб-жьыр илъэси 100 зэрырикъур игъэлъэпIащ РСФСР-м, Адыгэ Республикэм щIыхь зиIэ я артисткэ, Мейкъуапэ щIыхь зиIэ и цIыху, «Адыгейм и щIыхь» медалыр япэу зыхуагъэфэщахэм ящыщ бзылъхугъэ зэчиифIэ ЩхьэкIуэмыдэ Нуриет Сэлим и пхъум.

Псоми еджэн…

• КъБР-м и Къэрал лъэпкъ библиотекэм, Мэлбахъуэ Тимборэ и цIэр зезыхьэм, къикIуа гъуэгуанэр къыгуэхыпIэ имыIэу епхащ ди республикэм и тхыдэм, абы щыпсэухэм я щэнхабзэм, еджэныгъэм, щIэныгъэм, зи цIэр лъэпкъ тхыдэм къыхэна къэрал, жылагъуэ, политикэ лэжьакIуэшхуэхэм, тхакIуэхэм, щIэныгъэлIхэм, щэнхабзэмрэ гъуазджэмрэ я IэщIагъэлIхэм. Дапщэщи къызэрекIуэкIщи, библиотекэхэр сыт хуэдэ зэмани къызэзыгъэпэщу щытар лъэпкъ узэщIакIуэу, хэкупсэу, псапэ щIэнымкIэ гу къабзэрэ псэ хьэлэлу щыта цIыхухэращ. Апхуэдэущ къызэрыщекIуэкIар ди щIыналъэми. Дэфтэр хъумапIэхэм щIэлъ тхылъхэм къызэрыхэщыжымкIэ, ди щIыпIэм япэ библиотекэхэр къыщыунэхуар ХIХ лIэщIыгъуэращ. БлэкIа лIэщIыгъуэм и пэщIэдзэхэм абыхэм заужьащ икIи, Жэпуэгъуэ Революцэ Иныр къэхъуу ди щIыналъэм совет властыр щагъэува нэужь, а щэнхабзэ унэтIыныгъэм нэхъри зиужьу хуежьащ.

Псоми еджэн…

• И гуащIэр инт, и гъащIэ гъуэгуанэр кIэщIт
• Шэрджэс тхакIуэ, усакIуэ цIэрыIуэ Дыгъужь Къурмэн псэужамэ, шыщхьэуIум и 13-м  и ныб-жьыр илъэс 80 ирикъунут. Илъэс 43-рэт абы гъащIэу къыхуиухар — 1984 гъэм фокIадэм и 20-м дунейм ехыжащ. Ауэ хузэфIэкIащ лъэпкъ литературэм хэлъхьэныгъэшхуэ хуищIын.

Псоми еджэн…

• Гъуэгуанэ дахэ икIи гугъу
•  Къэбэрдей-Балъкъэрым и цIыхубэ тхакIуэ Нало Ахьмэдхъан Хьэмырзэ и къуэр Лэскэн районым хыхьэ Хьэтуей къуажэм къыщалъхуащ 1921 гъэм шыщхьэуIум и 10-м. Курыт еджапIэр къиуха нэужь, Налшык дэт педрабфакым 1937 — 1941 гъэхэм щеджащ. 1941 гъэм пединститутым щIэтIысхьа къудейуэ, Хэку зауэшхуэр къэхъейри, фронтым кIуащ.

Псоми еджэн…

• ДифI догъэлъапIэ
• Зэманым  зихъуэжми, псэм  зихъуэж  хъунукъым
• Къэбэрдей-Балъкъэрым щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, КъБР-м и цIыхубэ усакIуэ Бицу Анатолэ и ныбжьыр бадзэуэгъуэм и 26-м илъэс 75-рэ ирикъуащ. Къыщалъхуа махуэм ирихьэлIэу дэ абы зыхуэдгъэзащ, икIи упщIэ зыбжанэм жэуап иредгъэтащ.

Псоми еджэн…

• Апхуэдэ фIэщыгъэ зиIэ къэралпсо форум иным хиубыдэ зэIущIэ  иджыблагъэ  Аруан щIыналъэм и щыхьэр Нарткъалэ щыIащ. Ди республикэм етIуанэу щекIуэкI иджырей зэхуэсыр ирагъэхьэлIащ Къэбэрдей-Балъкъэрым къэралыгъуэ зэригъуэтрэ илъэси 100 щрикъум.

Псоми еджэн…

• Уоу, си лъэпкъ мащIэу
•  гущIэм щызгъафIэ,
• Зи фIыр зи Iейхэм
•  къысхугуэмых,
• Зэм хубоIэт уэ си гур
• мо уафэм,
• Зэм щIы къатиблкIэ
• гугъэр йодзых.
• Iу.Б.
• Бадзэуэгъуэм и 14 — 15-хэм Къэбэрдей-Балъкъэрым щекIуэкIащ адыгэлI цIэрыIуэ IутIыж Борис хуэгъэпса фэеплъ пшыхьхэр, зэхыхьэ гуапэхэр, щIэныгъэ конференцхэр.

Псоми еджэн…

• Урысей Федерацэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым, Абхъаз республикэхэм гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ Фырэ Руслан Борис и къуэр Совет районым хыхьэ Зэрэгъыж къуажэм 1951 гъэм мэкъуауэгъуэм и 24-м къыщалъхуащ.

Псоми еджэн…

• УсакIуэ Мыкъуэжь Анатолэ Хьэбалэ и къуэр Советскэ (иджы Шэрэдж) районым хыхьэ Аушыджэр къуажэм 1956 гъэм мэкъуауэгъуэм и 21-м къыщалъхуащ. 1973 гъэм къуажэ школыр, 1978 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и филологие факультетыр къиухащ. 1979 — 1995 гъэхэм «Адыгэ псалъэ» газетым корреспонденту, 1995 — 2013 гъэхэм «Эльбрус» тхылъ тедзапIэм художественнэ литературэмкIэ редактору, адыгэ литературэмкIэ редакцэм и унафэщIу щылэжьащ. Мы зэманым «Iуащхьэмахуэ» журналым и редактор нэхъыщхьэщ.

Псоми еджэн…

• ЩIыхь лъагэм и  дамыгъэ
• Бекъан Чыланий Машэ и къуэр Нартан (Къылышбийхьэблэ) къуажэм 1926 гъэм мэкъуауэгъуэм и 5-м къыщалъхуащ. И къэжэпхъыгъуэр Хэку зауэшхуэм и зэманым ирихьэлIэри, и ныбжьым ит нэгъуэщI куэдми хуэдэу, а лъэхъэнэ хьэлъэр игъэващ: фашистхэм я танкхэр щIыналъэм кърамыгъэхьэн папщIэ щIыр къуэм хуэдэу дэзытIыкIахэм, я къарум дэмыхуэн лэжьыгъэхэм зрапщыту колхоз губгъуэхэм итахэм яхэтащ, бийм зэтрикъута цIыхубэ хозяйствэр зэфIэгъэувэжыным и гуащIэ хилъхьащ.

Псоми еджэн…

•  Сэхъурокъуэ Хьэутий:  Къепхьэжьа Iуэхур цIыхум хьэкъ
•  щыпщIыфмэ,  сытри лъэкIынущ
• Сэхъурокъуэ Хьэутий Хьэзрит и къуэр Аруан щIыналъэм хыхьэ Старэ Шэрэдж (Дохъушыкъуей) къуажэм 1951 гъэм накъыгъэм и 27-м къыщалъхуащ. 1974 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетыр, 1979 гъэм аспирантурэр къиухащ. Экономикэ щIэныгъэхэм я докторщ, профессорщ, ЩIДАА-м и академикщ.

Псоми еджэн…

• ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым мэлыжьыхьым и 30-м щагъэлъэпIащ УФ-мрэ КъБР-мрэ щIыхь зиIэ я артисткэ, республикэм и цIыхубэ артисткэ, лъэпкъ театрым и зыужьыныгъэм хэлъхьэныгъэфI хуэзыщIа, абы и утыкур зыгъэбжьыфIэ ЖьакIэмыхъу КIунэ Хьэжбарэ и пхъур илъэс бжыгъэ дахэ зэрырикъур.

Псоми еджэн…