• ЕгъэджакIуэ,  гъэсакIуэ  гъуэзэджэ  Тау  Хьэзешэ  Талий  и  къуэр  къызэралъхурэ  илъэс  85-рэ  ирокъу
• Фэеплъ
• Лъэужь  нэху  къэзыгъэна
• Тау Хьэзешэ Талий и къуэр жылагъуэм къыщацIыху щIэныгъэлI щыпкъэу, егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ лэжьыгъэм и къызэгъэпэщакIуэ IэкIуэлъакIуэу, щIалэгъуалэм я ущиякIуэ, унэтIакIуэ Iэзэу. Филологие щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, КъБР-м егъэджэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, ЩIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ академием и академик, КъБКъУ-м ФилологиемкIэ и институтым и адыгэбзэ кафедрэм и унафэщIу щыта Таур куэд щIакъым дунейм зэрехыжрэ. Псэужамэ, нобэ, щIышылэм и 26-м, ар илъэс 85-рэ ирикъунут. ЩIэныгъэлI щыпкъэм къигъэщIа дэтхэнэ зы махуэри къызыхэкIа лъэпкъым, абы и анэдэлъхубзэр джыным тыхь хуищIащ.

Псоми еджэн…

• Зы гъэ Мухьэб сыздишат и жылэжьым — Дзэлыкъуэкъуажэ. Лэжьыгъэ Iуэхухэр зэфIэкIа нэужь, гъуэгу дыкъытехьэжын ипэ, «ди щIапIэмкIэ   зэ дыплъэнщ» жери, уэрам гуэрымкIэ дыдэлъэдащ. ДыздэкIуэнум дынэсщ, маршынэм дыкъикIри, и хадэ шындэбзийм деж дыкъыщызэтеувыIащ. Мыхъейуэ зыкъомрэ щытащ ар абдеж. ГукъэкIыж гуэрхэм зэриубыдар къызгурыIуэри, тIэкIу сыкъыIукIуэтащ. Гу лъыстащ и нэпсхэм къызэрызэпажыхьам. Хэт ищIэнт абы и гупсысэр здэщыIэр? И сабиигъуэ IэфIыншэм игъэзэжауэ арат?   Е сурэткIэ фIэкIа имыцIыху и адэр,  гу зыщимыхуа и анэр, и шынэхъыжьыр и нэгу къыщIыхьэжат?

Псоми еджэн…

• Бахъуэ БетIал ТIрашэ и къуэр 1935 гъэм дыгъэгъазэм и 12-м Шэджэм щIыналъэм хыхьэ Щхьэлыкъуэ къуажэм къыщалъхуащ. ПэщIэдзэ щIэныгъэр я жылэм дэт курыт еджапIэм щызригъэгъуэтащ — Бахъуэм ебланэ классыр абы къыщиухащ.

Псоми еджэн…

• ДифI догъэлъапIэ
• Зэи  и  къалэмыр игъэтIылъыркъым
• Жыласэ Заурбэч Щэлэуат и къуэр Аруан щIыналъэм щыщ Къэхъун къуажэм 1960 гъэм дыгъэгъазэм и 5-м къыщалъхуащ.

Псоми еджэн…

• Лъэужьхэр
• IуэрыIуатэм, тхыдэм я акъужь гуа-пэр зыщIихуа щIыпIэ гъэщIэгъуэн куэд иIэщ ХьэтIохъущыкъуеищIым. Хьэрэкхъуэрэ щIыбкIэ укъекIуэкIа нэужь, хуэзэпэхъурей защIэу мывэ джафэ-шхуэхэр щызэбгрыдза хуеишхуэм уохьэ. ЗэраIуэтэжымкIэ, мы щIыпIэр нарт щIалэхэм я кIэн джэгупIэу щытащ. КIэныр ядзрэ яIэщIэхуамэ, ар зытехуа щIылъэр игъэщэIурт, жаIэж, лIыжьхэм. Нарт щауэхэм я хьэкъувэкъум едаIуэу Сэтэней-гуащэр къызыпыпщэфIыкIыу щыта хьэкури Дыгъэмыхъуэ и зы лъагапIэм ноби тету щыплъагъунущ. Гундэ Елэн и мэзыжьыр здитам деж къыщолъагэ Лъэпщ и кIыщкIэ зэджэ Iуащхьэри. Абы къыщIихуу щыта Iугъуэрауэ яIуэтэж Бэдыдж нэс екIуэкI къурш тхыцIэр зыгъэуфIыцIар. КIыщым пэжыжьэкъым Сэтэнеикъуэ цIыкIумрэ Сэтэнеикъуэшхуэмрэ. Нартхэ я гуащэм и хэщIапIэр мыбдежт. Урдыкъуэ дыхьэпIэ дыдэм щытщ Мырамысэ Iуащхьэр. Лъэпщ и кIыщым къыщIэIукI уадауэ макъым игъащтэу игъэлъэпэрэпа Сэтэней-гуащэ тепщэчыр IэщIэхури, мырамысэ къищэтар Iуащхьэу абдеж щызэтриупцIауэ щытауэ жаIэж. Ар гущIыхьэ зыщыхъуа гуащэр бгат мырамысэр мывэсэхуу жыну. Зи хъуэхъуфи зи гыбзафи къызыдэхъу бзылъхугъэм и псалъэр асыхьэтым Тхьэм къыхуищIат…

Псоми еджэн…

• Уи псыхъуэшхуэм япэ дыдэ
• усэ макъ щызэхэсхащ
• ЩыIэщ цIыху, зэрихьа цIыхугъэм и лъэужьыр и ужькIи хэмыгъуэщэжу, псалъэ дахэу кIэлъыжаIэми гуапагъэу хэлъым гъунэ имыIэу. ЦIыхум ищIамрэ илэжьамрэ хуэдизщ и уасэр. Сыту пIэрэт и гум щыхъэр иужьрей жьы Iурыхьэгъуэр зыжьэдэзышэ щIалэщIэм — дунейм и IэфIым зэрыхэкIыжрат хьэмэрэ хузэфIэкIыну имыщIэу къанэрат? Куэд къэзымыгъэщIа цIыхур дунейм и нэхум къызэрыхуеIэнум шэч хэлъкъым, ауэ биишэр Iэджэрэ зыщхьэщыфиикIам, псэхэхыр мызэ-мытIэу зыщхьэщыхьам ар къридзэу игъэдзыхэщауи пхужыIэнукъым: цIыху нэсым и лъэужь къегъанэ къыхужаIэнырагъэнут и гупсысапIэ хъунур…

Псоми еджэн…

• УсакIуэ Къэжэр Пётр псэужамэ, и ныбжьыр илъэс 85-рэ ирикъунут
• Дэтхэнэ зы цIыху псэ къабзэри псэ хьэлэлри гумащIэщ. АпхуэдизкIэ гумащIэщи, и ныбжьэгъу IущIамэ, и Iэр зэрикъузыр фIэмащIэу, IэплIи хуещI. Зигу хэщI сабий илъэгъуамэ, йодэхащIэ. ЩхьэлъащIэ гуэрым хьэлъэ иIыгъмэ, дигъэIэпхъуэну къыIех. Лъахэ губгъуэм и закъуэу итмэ, щIы IэмыщIэ къещтэри, гъащIэм и IэфIыр зыхищIэу, йопэм; абы жьыбгъэм иригъэщIа удз гъэгъар къегъэувыж, жыг къудамэ гуэщIыкIар гуепхэж. Пхэнжу бакъуэу, зы хьэпщхупщ теувэнукъым ар, лъэкIыу; мэз кIуакIи, ищIэу, хигъэщтынукъым зы хьэкIэкхъуэкIэ…

Псоми еджэн…

• ЦIыху цIыкIуу щыIэр насыпыфIэ зыщI
• Усыгъэм и жэнэтым сфIощI уэ сипшэу
• ЩоджэнцIыкIу Алий Iэсхьэд и  къуэр
• къызэралъхурэ илъэси 120-рэ ирокъу
• Адрейхэм я гъуэгур къегъэнэху
• Адыгэ литературэм и классик ЩоджэнцIыкIу Алий и гъащIэ гъуэгу кIэщIыр уи нэгу къыщIэбгъэхьэжмэ, абы псэукIэ тынш и натIэ итауэ пхужыIэнукъым: сабиигъуэ хуэмыщIа, пэжымрэ щIэныгъэмрэ хьэзаб пылъу къащыкIэлъикIухьа щIалэгъуэ, и псэугъуэ дыдэу Бобруйск дэт фашист гъэрыпIэм щиуха гъащIэ кIэщI. ИтIани, Алий и IэдакъэщIэкIхэр щызэхуэхьэсыжа усэ тхылъитIыр къапщтэрэ, къызэрымыкIуэу бзэ тынш дыдэкIэ тха абы и усэхэмрэ  поэмэхэмрэ укъеджэмэ, щхьэхуимыту уогупсыс: «И насыпщ и лъэпкъыпсэм, мылIэжыну и Хэкум апхуэдэ сурэт телъыджэ къыхуэзыгъэнэфам».

Псоми еджэн…

• Адыгэ литературэм и вагъуэ
• ЩоджэнцIыкIуАлийIэсхьэд и къуэр къызэралъхурэ илъэси 120-рэ ирокъу
• Дунейм тет лъэпкъхэм ящыщ зыгуэри «лъэпкъщ» къыхужаIэу нобэ къэсыну къыщIэкIынтэкъым, зи ныбэрэ зи бохъшэрэ фIэкIа нэгъуэщI къызыфIэмыIуэху защIэу цIыхухэр къызэхэнатэмэ.

Псоми еджэн…

• Къэбэрдей-Балъкъэрым и цIыхубэ тхакIуэ IутIыж  Борис
• къызэралъхурэ нобэ илъэс 80 ирокъу
• Уахътыншэ
• ТхакIуэ, усакIуэ, драматург, щIэныгъэлI цIэрыIуэ IутIыж Борис псэужамэ, нобэ къыщалъхуа махуэр игъэлъапIэнут. И ныбжьэгъу бжыгъэншэхэмрэ фIыуэ къэзылъагъу и лъэпкъэгъухэмрэ, дауи, и закъуэ ирагъэгъэлъэпIэнтэкъым абы и илъэс 80-р, зэрылъэпкъыу дэтIэтынти, дызэриIэм дригушхуэнт, езыми и гуапэ мыхъуу къэнэнтэкъым ар…

Псоми еджэн…

• УФ-ми КъБР-ми щIыхь зиIэ я артист, Абхъазым и цIыхубэ артист
• Мысостышхуэ Пщызэбий Зэбэч и къуэр къызэралъхурэ илъэс 85-рэ ирокъу
• Мысостышхуэ Пщызэбий Зэбэч и къуэр КъБР-м щыщ Псыгуэнсу (Жанхъуэтхьэблэ) къуажэм 1935 гъэм жэпуэгъуэм и 15-м къыщалъхуащ.
• 1953 гъэм ар ГИТИС-м щIэтIысхьащ икIи Сталиным и цIэр зезыхьэ стипендиер къихьу еджащ. А еджапIэ нэхъыщхьэр ехъулIэныгъэкIэ къиухыу 1958 гъэм къигъэзэжа нэужь Адыгэ театрым актёру, режиссёру илъэс куэдкIэ щылэжьащ, цIыхубэм ягу имыхуж лэжьыгъэшхуэхэр къыщехъулIэу. Мысостышхуэм театрым роль нэхъыщхьэу 120-рэ щигъэзэщIащ, художественнэ фильми 6-м щыджэгуащ. Езым Адыгэ театрым, телевиденэм, радиом спектакль 20-м щIигъу щигъэуващ.

Псоми еджэн…

• Пэжырытхэщ гъэхэр. Абыхэм я хъэтI къызыхуэтыншэм зигурэ зи щхьэрэ зэтелъу ириплъэжыф щыIэххэмэ, ар Уафэм и Iыхьлы-Iэулэду къыщIэкIынщ. Ди бжьыхьэкIапэ зэтауэ апхуэдэхэр къыщыддэгъуэгурыкIуэм деж, къапих нэхунэр дымыщIэххэу къыттепсэурэ къыттолъэщIыхь. Къыттепсэрэ пэт, ар зейми демыгупсысыщэу бзийхэм захыдошытIэ, зыдогъэу. А нур гъэнщIыгъуэр къызыпихыр бзылъхугъэу щытмэ, ущIэмыупщIэххэт апхуэдэм къыдэщIэрэщIэж псэ къэуатыр здынихьэсым!

Псоми еджэн…

• Жылагъуэ, политикэ лэжьакIуэ цIэрыIуэ Берд Хьэзрэталий илъэс 70 ирокъу
• Хьэзрэталий ныбжькIэ дэ нэхърэ нэхъ щIа­лэми, илъэс бжыгъэ куэд щIауэ зы Iуэху иужь диту гъащIэ гъуэгуанэ къызэрыздэткIуам ­хуитыныгъэ къыдет ди ныбжьэгъу хуэдэу дытепсэлъыхьыну. Къыхэгъэщыпхъэщ ар сыт щыгъуи узыщыгугъ хъу цIыху нэсу зэрыщытыр, хуей хъумэ, занщIэу зыкъыпщIигъэкъуэну зэрыхьэзырыр.

Псоми еджэн…

• ЩIэныгъэлIым и псалъэ
• Ныбжьэгъужь
• Мы дунейр зэгуэр зэтеувэжрэ ди бзэмрэ ди лъэпкъымрэ иджыпсту зэрыщытым нэхърэ нэхъ дэхуэха мыхъуу къызэтенэ закъуэмэ, зэман къэкIуэнущ, БакIуу Хъанджэрий хуэдэхэм я гъащIэмрэ я IуэхущIафэу щытхэмрэ къапщытэжрэ абы лъапIэныгъэ хэха хуащIу. Ар си фIэщ зыщIыр Хъанджэрий Iуэхуу зыпэрыувэм сэ щыдэслъагъу Iэзагъырщ, зэфIэкIырщ, жанагъырщ.

Псоми еджэн…

• Багъы Петр
• КIэухыр. ПэщIэдзэр №108-м итщ.).
• — Сэ си куэщI зыгуэр изгъэсын хуейкъэ? Уэ си лъакъуэхэм уахуэIыгъыжыфынукъым, си Наташэ дахэшхуэ.
• Зыгуэрхэм тепсэлъыхьурэ, музыкэ Iуэхуми нэсахэщ. Вано формалист-хэм хабжэу зэрыракъухьам и хъыбар ищIыжурэ, «джэдылIэм здихьа бабыщ» жыхуаIэм хуэдэу, Дагъыстэным къыщыхъуауэ щыта гуэри ягу къагъэкIыжри, куэдрэ иридыхьэшхащ. Мырат ар зытеухуар. Мурадели и гупыр яудыныщIа нэужь, Москва щызэхуэса лIыкIуэхэр зэбгрокIыж. Щхьэж и лъахэ щызэхуашэсащ композитору, музыкэр зи IэщIагъэу, фольклористу, тхылъ ямыщIэми, лIыжь-фызыжь уэрэдусу, уэрэджыIакIуэу щIыпIэм щыпсэухэр. Къулыкъушхуэ зыбгъэдэлъхэм ящыщу Батырмурзаев гуэр пэцыр иричу Дагъыстэным къыщыпсэлъащ «Фыформалистщ, фыадрейщ-фымодрейщ», — жиIэурэ. ЩIэсхэр шынауэ, щыму едаIуэрт. ЩIагъэкъуаншэри къагурымыIуэу къызэхуэсахэм зыкъомрэ ятецIыбыхьа нэужь: «Хэт сыт щIэупщIэну?» — зэпигъэуащ и хъущIэныр Батырмурзаевым. Вы цIыкIу бжьакъуэшхуэ жыхуаIэм хуэдэу, бухъар пыIэ лъагэшхуэ щхьэрыгъыу зы лIыжь цIыкIу, тIэкIу и гур къызэрыгъуэтыжри, зыкъиIэтащ:

Псоми еджэн…