• Астрономхэм хьэршым къыщалъэгъуа къэщIыгъэхэм ящыщу я нэхъ шынагъуэ дыдэу мы зэманым къалъытэр «квази-вагъуэкIэ» зэджэхэрщ («квази» — латин псалъэщ, «ещхь» жыхуиIэщ).

Псоми еджэн…

• Китайм щыщ альпинист гуп иджыблагъэ дэкIащ дунейм и къурш нэхъ лъагэ дыдэм — Эверест (Джомолунгмэ).

Псоми еджэн…

• ФIы дыдэхэм ящымыщми, Идар хуэмыхуу еджэркъым. Псом хуэмыдэу географиемкIэ хэти пеуэфынущ. ЕпщIанэ классым щIэсхэр хьэгъуни къыдигъэплъыркъым. Ауэ зы хьэл гъэщIэгъуэн хэлъщ Идар: зыгуэрхэм баз япихьэну зыпищI щыIэкъым.
• Махуэ гуэрым классым щIэс щIалэ цIыкIухэр уэршэру здэщытым Идар жиIащ:
• — Хэт къызжиIэфын, Къэбэрдей-Балъкъэрым уимыкIыу тенджыз ФIыцIэр къыпхуэлъагъуну?

Псоми еджэн…

• Тхыдэм умыщIэххэу куэд егъэпщкIу. Дон Iус Ростов илъэситI и пэкIэ къыщагъуэтащ ди эрэм и япэ ит илъэс миным тенджыз ФIыцIэм и Iуфэм Iуса мэуэтхэм (адыгэхэр дыкъызытехъукIауэ къалъытэ лъэпкъхэм ящыщ зыщ) къадекIуэкIа щэнхабзэм ехьэлIа щIыпIэ. «Загадки истории» журналым зэритхамкIэ, ар метррэ ныкъуэрэ зи лъагагъ Iуащхьэ цIыкIу IэрыщIщ, метри 4 и бгъуагъыу. Еджагъэшхуэхэм зэрыхуагъэфащэм-   кIэ, мыбдеж тхьэхэм щыIахыу щытащ цIыхухэм тыхь (тыгъэ) хуащIхэр. Абы щыхьэт тохъуэ къагъуэта Iэмэпсымэ гуэрхэр. АрщхьэкIэ мы щIыпIэм нэгъуэщI мыхьэнэи иIауэ  къыщIэкIынкIэ зыхуэIуа щыIэкъым.

Псоми еджэн…

• ЩIэныгъэлIхэм зэрыжаIэмкIэ, ЩIы Хъурейр къызэригъэщI лъандэрэ блэкIа лъэхъэнэ кIыхьыр сыхьэт 24-рэ фIэкIа мыхъу жэщ-махуэу къызыщыдгъэхъумэ, хьэршым къыщыддэщIыгъу Мазэр дакъикъипщI дэкIа иужькIэщ къыщыунэхуар – аращ а тIум я зэхуакум ныбжьу дэлъыр.

Псоми еджэн…

• Мазэм  ягъэкIуэнущ  роботхэр
• «Роскосмос»-м и мурадщ космонавтхэр щагъэхьэзыр центр Кавказ Ищхъэрэм къыщызэIуихыну. IуэхущIапIэм и унафэщI Рогозин Дмитрий жиIащ мы лэжьыгъэр етIанэгъэ щаублэну Кавказ Ищхъэрэм и хэгъэгу зыбжанэм. Абы къызэрыхигъэщащи, Iуащхьэмахуэ ящыщщ, зэман дэкIмэ, Мазэм щIэныгъэ базэ щызыухуэну роботхэр щагъэунэхуну щIыпIэхэм.

Псоми еджэн…

• Дапщэщ цIыхухэр абы щыIэпхъуэнур?
• ЦIыхухэм дунейр къезэвэкI хъуащ. Ахэр дыкъэзыухъуреихь хьэршым хоплъэ щхьэегъэзыпIэ къалъыхъуэу. Сыт щхьэкIэ?

Псоми еджэн…

• «Конгрессым и библиотекэр» егъэщIэращIэ
• Америкэм и Штат Зэгуэтхэм я щыхьэр Вашингтон дэт «Конгрессым и тхылъ хъумапIэр» (Library of Сongress) дунейм библиотекэу тетхэм я нэхъ ину къалъытэ. «Адыгэхэм я щэнхабзэмрэ IуэрыIуатэмрэ» зи фIэщыгъэ интернет напэкIуэцIым хъыбар къызэрыдигъащIэмкIэ, а IуэхущIапIэм и уардэуниплIым я нэхъыжь «Джефферсон Томас и ухуэныгъэм» и IуплъапIэ мывэ блыным адыгэ цIыхум и щхьэм и сурэт къыщыхэIущIыкIащ.

Псоми еджэн…

• Урысей, голланд археологхэм къалъытэ илъэс мини 6 — 6,5-рэ ипэкIэ Китайм и щIыналъэм къыщагъэхъуауэ щыта хур Кавказым икIыу урыс тафэхэмкIэ Европэм нэсауэ.

Псоми еджэн…

• Индием иIыгъ щIым и инагъкIэ дуней псом ебланэ увыпIэр щиубыду арами, щыпсэу цIыхухэм я бжыгъэкIэ етIуанэщ, абы и лъэныкъуэкIэ япэ ищыфар Китайрщ. Хуэгъэфэщауэ къызэрабжамкIэ, Индием цIыху мелард 1,2-рэ щопсэу.
• Индием диным ехьэлIа махуэшхуэ яIэщ, илъэс ­12-м зэ ягъэлъапIэу. Зи чэзу Кумбха-мела махуэшхуэр 2013 гъэм щIышылэм и 14-м ягъэлъэпIащ. А махуэм индуист щихъым я щхьэр хуагъэщхъыну Аллахабад щызэхуэсат цIыху мелуани 100-м щIигъу.  

Псоми еджэн…

• Мы сурэтыр 1903 гъэм Друри У. Д. и IэдакъэщIэкIыу къыдэкIа «Инджылыз хьэ лъэпкъхэр» тхылъым щыщ пычыгъуэщ.
•   Псоми еджэн…

• УФ-м и Президент Путин Владимир и жэрдэмкIэ, азие гупэ леопардыр (щомыщ къуэлэныр) къегъэлыным хуэгъэза программэр 2007 гъэм къы щыщIэдзауэ Кавказым  щагъэзащIэ. А Iуэхум ехьэлIауэ Сочэ и лъэпкъ паркым и щIыналъэм къы щызэрагъэпэщауэ щытащ  леопардыр Кавказым щы зэфIэгъэувэжынымкIэ центр. Абы зоолог еджагъэшхуэхэм лэжьыгъэ щхьэпэ щрагъэкIуэкI що мыщ къуэлэныр гъэбэ гъуэным, щIыуэпсым и зы Iыхьэу къэгъэунэ ху жыным хуэгъэзауэ.
•   Псоми еджэн…

• Хэт пхъэнкIакIуэу, хэти егъэджакIуэу
• Президентым и пресссекретарь Песков Дмитрий ипхъу нэхъыжь  Елизаветти  иджыблагъэ зиумысыжащ, унагъуэр игъэшхэн папщIэ, 2000 гъэхэм и адэр жэщхэми лажьэу зэрыщытамкIэ. Къулыкъуш хуэ зыIыгъ нэгъуэщI цIыхухэм сыту пIэрэт нэхъапэм ящIэу щытар?
•   Псоми еджэн…

• Ди зэманым цIыху къэс автомобиль бжыгъэу яхуэзэр: США-м — 760-рэ, Италием — 575-рэ, Японием — 557-рэ, Канадэм — 539-рэ, Германием — 536-рэ, Франджым — 535-рэ, Инджылызым — 517-рэ, ­Бельгием — 478-рэ, Испанием — 451-рэ, Швецием — 449-рэ, Урысей Федерацэм — 234-рэ. ЦIыху мин къэс ятещIыхьауэ машинэ нэхъ мащIэ дыдэ щызекIуэр Китаймрэ Индиемрэщ, япэм 8, етIуанэм 6. Дуней псор зэрыщыту къапщтэмэ, цIыху миным ща­хуозэ автомашини 114-рэ, абы тепщIыхьмэ, нобэ ЩIы хъурейм щызокIуэ автомобиль мелуан 707-м нэс. Псоми еджэн…

• Лютер Мартин, Моцарт, Эдисон сымэ бын хырых яIащ, Маркс — 7, Шуман — 8, Чаплини апхуэдиз, тхыдэтх Соловьев — 12, математик Эйлер — 13, Толстой Леви апхуэдиз, Бах къуипщIрэ пхъуипщIрэ къыхуалъхуат.
•  
• *   *   *
• США-м щыщ Рой Тимоти 1982 гъэм бадзэуэгъуэм и 4-м щIидзэри, махуэ 431-кIэ къемыхыу жыгыщхьэм фIэсат. Псоми еджэн…