Гузэвэгъуэшхуэм и лIэщIыгъуэ
2019-05-23
- ЦIыхум и Iэпкълъэпкъ пщыкIутIыр зэрызэрыубыдым хуэдэу, зэгуэр адыгэ лъэпкъым и лIакъуэ 12-ри зэнэзэпсэу псэуащ. Урыс пащтыхьыгъуэм кърищIэкIа зауэм ахэр илъэси 101-кIэ (1763 — 1864) пэщIэтащ, тхыдэджхэм къызэралъытэмкIи, апхуэдиз хьэзаб зышэчыфа нэгъуэщI лъэпкъ щыIэкъым. Зауэм лъэпкъыр зэбгридзри, дунейм трикъухьыжащ. Абыи емылъытауэ, нобэ, илъэси 155-рэ дэкIыжа нэужьи, адыгэм и щIэблэр дунейм дытетщ. «ШэрджэскIэ» зэджэу щыIа къэралыгъуэшхуэр ди нэгу къыщIыдогъэхьэ, ди лъэпкъ уардэм и фэеплъу.
Накъыгъэм и 21-р Адыгэхэм я фэеплъ махуэщ. Ди япэ итахэм я лIыгъэмрэ зэфIэкIымрэ ирипагэми, а махуэм адыгэу дуней псом тетыр нэщхъейщ. Гъэ къэс Налшык къалэми республикэм и районхэми дауэдапщэхэр щокIуэкI, Кавказ зауэжьыр гузэвэгъуэшхуэкIэ зэриухам теухуауэ. Мы гъэми Адыгэхэм я фэеплъ махуэм Налшык и уэрам нэхъыщхьэм шууей 200-м нэблагъэ ирикIуащ. Абыхэм я ужьым адыгэ фащэхэр къащылыдыкIыу итащ, лъэпкъ ныпымрэ «Адыгэ Хэку», «Черкесия» псалъэхэр зытет щэкIхэмрэ яукъуэдияуэ зыIыгъа щIалэгъуалэр.
ЦIыкIури инри псори зэгъусэу екIуэлIащ Псэ жыг фэеплъым. КъызэгъэпэщакIуэхэм къызэрыхагъэщамкIэ, абдеж щекIуэкIа пэкIум цIыху мини 3-м нэблагъэ хэтащ. Мы Iуэхум зыкърагъэхьэлIащ КъБР-м и Iэтащхьэм и къалэнхэр пIалъэкIэ зыгъэзащIэ КIуэкIуэ Казбек, КъБР-м и Правительствэм хэтхэм, КъБР-м и Парламентым и депутатхэм, жылагъуэ лэжьакIуэхэм, лъэпкъ-щэнхабзэ центрхэм я лэжьакIуэхэм, нэхъыжьхэмрэ щIалэгъуалэмрэ.- ПэкIур иригъэкIуэкIащ КъБР-м щэнхабзэмкIэ и министр Къумахуэ Мухьэдин.
- Дунейпсо Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ Сэхъурокъуэ Хьэутий, къызэхуэсахэм защыхуигъазэм, жиIащ адыгэу дунейм тетыр а махуэм зэгъусэу зэрыщыгъуэр.
- — Нобэ илъэси 155-рэ мэхъу Кавказ зауэр зэриухрэ. Ди жагъуэ зэрыхъунщи, тхыдэм и мащIэкъым цIыхубэр зыгъэгулэза зауэхэр. Ауэ Кавказ зауэр нэхъ кIыхь дыдэхэм ящыщщ, абы лъыуэ щагъэжар уи нэгу къыщIэбгъэхьэну шынагъуэщ, — пищащ Сэхъурокъуэм. — Зэманыр кIуэми, лъэпкъым и блэкIар зэи щыгъупщэнукъым. Нобэ адыгэхэр щыхэхэс хамэ къэралхэми мы Iуэхум теухуа дауэдапщэхэр щокIуэкI. А зэхуэсхэм нэгъуэщI лъэпкъхэм щыщхэри йокIуалIэ, ди Iуэхур къыддаIыгъыу. Кавказ зауэм цIыхуи 10-м щыщу 9-р е хэкIуэдащ, е лъахэм ирагъэкIауэ щытащ. Адыгэ жылэ щэ бжыгъэхэр нобэ щыIэжкъым. Урысей Федерацэм адыгэу мин 700-м нэблагъэ фIэкIа щымыпсэуми, къэрал зэмылIэужьыгъуэ куэдым ди лъэпкъэгъу мелуани 8-м щIигъу щыIэщ. Абыхэм я щхьэм кърикIуар ящIэж, арщхьэкIэ мыдзыхэу а здэщыIэ щIыпIэхэм ехъулIэныгъэхэр къыщагъэлъагъуэ, жылагъуэ-политикэ Iуэхухэм жыджэру хэтщ. Ауэ нэхъыщхьэр ди бзэмрэ щэнхабзэмрэ тхъумэныр зыщыдмыгъэгъупщэнырщ. Иужьрей илъэсхэм я Хэкум къагъэзэжащ ди лъэпкъэгъу мини 3-м щIигъум. ЗэрытхузэфIэкIкIэ щIэгъэкъуэн дахуохъу Сирием къикIыжахэм. Ди еджапIэ нэхъыщхьэхэм щIалэгъуалэр щIыдогъэтIысхьэ, Тыркум, Иорданием, Сирием щыпсэу адыгэхэм я бынхэр гъэ къэс къатшэурэ Хэкум зыщагъэпсэху. Апхуэдэ зэпыщIэныгъэхэр нэхъри едгъэфIэкIуэн хуейуэ къызолъытэ. Сыт хуэдэ зауэми и кIэр хьэдагъэщ. Лъэпкъхэмрэ абыхэм я пашэхэмрэ я Iущагъыр зрахьэлIапхъэр цIыхум и псэм гузэвэгъуэ тезылъхьэ апхуэдэ зэныкъуэкъухэр зэи къэмыгъэхъунырщ. Ди тхыдэм дерс къыхэтхын хуейщ, щIалэгъуалэм захузогъазэ, я блэкIар зыщамыгъэгъупщэну, ижь-ижьыж лъандэрэ къыддэгъуэгурыкIуэ ди хабзэхэр яхъумэну.
-
Сэхъурокъуэ Хьэутий
-
Аттаев Жэмал
-
Маслов Николай
-
Жылокъуэ Мухьэмэдин
- Сыхьэт 12:00-м дунейм адыгэу тетыр дакъикъэкIэ щыгъуащ, Кавказ зауэм хэкIуэдахэм я фэеплъу. Удз гъэгъахэр Псэ жыгым тралъхьа нэужь, пэкIум къыщыпсэлъащ КъБР-м и Жылагъуэ палатэм и унафэщIым и къуэдзэ Аттаев Жэмал. Нэхъыжьым къыхигъэщащ Кавказ зауэм адыгэм хэщIыныгъэшхуэ зэрыхихар. «Уи гур мыузу укъеджэфыркъым а зэманым лъэпкъым илъэгъуа гузэвэгъуэр къыщаIуэтэжа тхыгъэхэм, укъагъаскIэ а илъэсхэм яуса уэрэдыжьхэр щызэхэпхкIэ. БлэкIам сыт щыгъуи уегъэIущ. Нобэ мы Iуэхум зыкърагъэхьэлIащ Къэбэрдей-Балъкъэрым щыпсэу лъэпкъ зэмылIэужьыгъуэхэм ящыщхэми. Абы къигъэлъагъуэу къысщохъу лъэпкъхэр дызэрызэкъуэтыр. Сыхуейт адэкIи зы унагъуэм хуэдэу, ди гугъуехьри гуфIэгъуэри зэдэдгуэшу дызэдэгъуэгурыкIуэну», — жиIащ Аттаевым.
- — Адыгэхэр, балъкъэрхэр, урысхэр куэд щIауэ къызэдокIуэкI, зым адрейм пщIэ хуищIу. Ди япэ итахэм я фэеплъыр нэхъ лъапIэ дыдэ щыхъунур ди щIыналъэр едгъэфIакIуэу, мамырыгъэмрэ зэгурыIуэмрэ абы щытхъумэу дызэдэпсэумэщ. Ди щхьэр яхудогъэщхъ Кавказ зауэм хэкIуэдахэм, — жиIащ республикэм и муниципальэ щIыналъэхэм я советым и зэгухьэныгъэм и унафэщI Маслов Николай.
- Илъэси 101-кIэ екIуэкIа зауэм Хэкум иса адыгэхэм я нэхъыбапIэр хэкIуэдащ. ЦIыху мин 500-м щIигъу къыщыхутащ Уэсмэн къэралыгъуэм. Тхыдэр тщымыгъупщэу, ди нобэмрэ пщэдеймрэ дытелажьэу, едгъэфIакIуэу дыпсэумэщ къэтпсэлъми тщIэми мыхьэнэ щиIэнур.
- БАГЪЭТЫР Луизэ.