• Къэбэрдей-Балъкъэрым и щэнхабзэм и лэжьакIуэхэу пщIэ зыхуэсщIхэ!
• Фи IэщIагъэм ирилажьэхэм я махуэмкIэ сынывохъуэхъу. Щэнхабзэ — тхыдэ хъугъуэфIыгъуэхэр хъумэнымрэ гъэбэгъуэ­нымкIэ жэуап зыпылъ лэжьыгъэр вгъэзащIэурэ, фэ цIыхухэм я зэхэщIыкIым, гъэсэныгъэм зегъэужьынымкIэ, ди республикэм и щэнхабзэ къулеягъым зегъэужьынымкIэ къыпхуэмылъытэным хуэ­дизу Iуэхушхуэ зэфIывогъэкI. Фи лэ-жьыгъэм и фIыщIэкIэ щIэблэхэм я зэпыщIэныгъэхэр йофIакIуэ, лъэпкъхэм я зэкъуэтыныгъэр нэхъ быдэ мэхъу.
• Фи IэщIагъэм фызэрыхуэIэкIуэ­лъа­кIуэм­рэ егугъуныгъэ зэрывбгъэ­дэлъымрэ сэбэп мэхъу Къэбэрдей-Балъкъэрым и щэнхабзэр къэрал псом хэIущIыIу щыщIынымкIэ, творческэ гупхэм я зэфIэкIри ди лъэпкъхэм я щэнхабзэм и зэфIэкIыр Урысейм, нэгъуэщI къэралхэм щыгъэIуным толажьэ.
• ФIыщIэ фхузощI фи IэщIагъэм фы­зэрыхуэпэжым, щэнхабзэм псэемыблэжу фызэрыхуэлажьэм, фи творческэ ерыщагъымрэ зэфIэкIымрэ папщIэ. Фи Iэ­щIагъэмрэ зэчиймрэ ди лъэпкъ щэнхабзэр хъумэным, республикэм ис лъэпкъхэм я хъугъуэфIыгъуэхэр, ди цIыхубэм я зэхэ­щIыкIымрэ гупсысэхэмрэ гъэбы­дэным дяпэкIи зэрытелэжьэнум шэч къытесхьэркъым.
• Узыншагъэ быдэ, ефIэкIуэныгъэ, творческэ тегушхуэныгъэ фиIэну дыщалъхуа Къэбэрдей-Балъкъэрым зегъэужьыным хуэунэтIа фи лэжьыгъэм ехъулIэныгъэхэр къыщыфхьыну си гуапэу сынывохъуэхъу.

• «Фэеплъым и жыг хадэ» зыфIаща дунейпсо Iуэхур къызэрагъэпэщащ Хэку зауэшхуэм ТекIуэныгъэр къызэрыщытхьрэ мы гъэм илъэс 75-рэ зэрырикъум.

• Хэкум и щхьэхуитыныгъэм папщIэ зи гъащIэр зыта лIыхъужьхэм я щIыхькIэ жыг зырыз хэсэныр къыхалъхьащ «ТекIуэныгъэм и волонтёрхэр» урысейпсо жылагъуэ зэгухьэныгъэмрэ ТекIуэныгъэм и дзэзешэхэм я фэеплъыр хъумэ­нымкIэ фондымрэ.
• КъызэгъэпэщакIуэхэм зэрыжаIэмкIэ, я мурадыр зэхьэлIар цIыхухэр зэкъуагъэувэным и закъуэкъым, атIэ лIыгъэ зезыхьахэм я фэеплъыр хъумэнырщ. «Жыг мел­уан 27-р я фэеплъ хъунущ зауэм хэкIуэда цIыху мелуан 27-м», — жеIэ «ТекIуэныгъэм и волонтёрхэр» урысейпсо жы­лагъуэ зэгухьэныгъэм и унафэщI Амель­ченковэ Ольгэ.

Псоми еджэн…

• Гъатхэпэм и 24,
• гъубж
• Жьэн узым ебэныным и дунейпсо махуэщ. Нэмыцэ микробиолог Кох Роберт 1882 гъэм хэIущIыIу ищIащ жьэн узыр къэзышэ бактериер къызэрихутар. Зы илъэс дэкIри, абы къихутащ талор къызыхэкIыр. И лэ­жьыгъэ телъыджэхэм папщIэ 1905 гъэм Кох къратауэ­ щытащ Нобель и саугъэтыр.
• Урысейм и Дзэ-Хьэуа ­Къарухэм я штурман IэнатIэм и махуэщ
• Пакистаным щагъэлъапIэ я къэралыгъуэм и махуэр
• 1753 гъэм Урысей империем цIыхум и хьэкумыр укIкIэ ящIэну зэрыхуимытым теухуа унафэ къыщащтащ.
• 1801 гъэм Урысейм и император Павел Езанэр Санкт-Петербург щиIэ Михайловскэ уардэунэм щаукIауэ нэху къекIащ.

Псоми еджэн…

• «Урысейр зэфІэкІхэм я лъахэщ» зи фІэщыгъэ президент проектым ипкъ иткІэ иджыблагъэ «Урысейм и пашэхэр» зэпеуэм и бжьыгъуэ зэфІэхьыр екІуэ­кІащ, абы нэса цІыху щэщІри нахуэ хъуащ. «Финансхэмрэ технологиехэмрэ» жыхуиІэ унэтІыныгъэмкІэ зэхэта зэхьэзэхуэм къыхэжаныкІахэм Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм икІаи яхэтщ. Проектым и унафэщІ Комиссаров Алексей зэрыжиІэмкІэ, абыхэм ящыщу бжьыпэ убыдыгъуэм нэсынур цІы­хуипщІ къудейщ.
• — Іуэху къетхьэжьар, — жеІэ Комиссаровым, — дэркІэ щІэщыгъуэу щытми, дызыщыгугъа куэд нахуэ ищІащ. Финанс ІуэхухэмкІэ щІэныгъэфІ зыбгъэдэлъу къэралым исыр зэуІу тхуэщІащ, апхуэдэуи технологиещІэхэм щыгъуазэхэр, нобэрей дунейм къыщыхъу зэхъуэкІыныгъэхэм зи зэфІэкІкІэ къэмылэнджэжу хэувэфынухэр утыку къитшэфащ. Ди гуапэ мэхъу Урысейм и щІыналъэхэм я нэхъыбэр зэпеуэм къызэрыхыхьар. Абы дэркІэ мыхьэнэшхуэ иІэщ.
• «Финансхэмрэ технологиехэмрэ» унэтІыныгъэмкІэ екІуэкІа зэпеуэм къигъэувырт цифровизацэкІэ зэджэ Іуэхугъуэр банк Іуэхутхьэбзэхэм хэпща хъуным и Іэмалхэр убзыхуныр, цІыхубэм ар ялъэгъэІэсыныр, зэхегъэщІыкІыныр. Зэпеуэм хэтахэм я нэхъыбэр къэрал зехьэкІэ Іэмалхэм щыгъуазэ цІыхущ, технологие къэунэхухэм япкъ иткІэ зызыхъуэж дунейм пашэ щыхъуну зэфІэкІ зыбгъэдэлъхэщ. Абыхэм яхэтащ банкхэм, финансхэм, информациемрэ технологиемрэ, энергетикэм, узыншагъэр хъумэным икІи егъэфІэкІуэным, щІэныгъэм, мэкъумэшым епха ІуэхущІапІэхэм я лэжьакІуэхэр.
• Зэхьэзэхуэм къыхэжаныкІа адыгэ щІалэр «ОТП Банк» АО-м и унафэщІ Тау Анзорщ. Къэбэрдей-Балъкъэ­рым нэгъабэ щекІуэкІа «ЛъагапІэщІэхэр» проектым жыджэру хэтащ ар, абы щытекІуа цІыху 50-м языхэзщ.
• Шурдым Динарэ.

• Жэнэтей Людмилэ

  ХьэтІохъущыкъуей къуа­жэ дэт, Куэтэншы ТІалэ и цІэр зезыхьэ 3-нэ курыт еджапІэм иджыб­лагъэ щекІуэкІащ «Илъэ­сым и егъэджакІуэ-2020» зи фІэщыгъэ, ІэщІагъэлІ­хэм я урысейпсо зэпеуэм и щІыналъэ Іыхьэр.

• Зэхьэзэхуэм мы гъэм егъэджакІуибгъу хэтащ. Абыхэм дэтхэнэми я лэ­жьы­гъэрэ зэфІэкІрэ къы­зыхэщ Іуэхупежьэ псалъэкІэ къызэхуэсахэм зыкърагъэцІыхури, езыхэр зытелэжьыкІ, хьэлэмэт къа­щыхъу методикэ Іэмалхэр зыхаухуэна дерсхэр ягъэлъэгъуащ. Абы къыдэкІуэу, зэи зыхэмыта сабийхэм псалъэ къы­зэрыхуа­гъуэтыфыр, къызэрыдахьэхыфыр, псэлъэгъу къызэращІыфыр нахуэ къащІащ. Зэпеуэм хэтахэм я пщэрылъ нэхъыщхьэхэм ящыщт утыку кърахьа я методикэ Іэмалхэр егъэджэныгъэм ехьэлІауэ щыІэ иджырей ІуэхущІэкІэм къызэритІасэр, ар къыщІыхахар, фІагърэ щхьэпэу пылъыр зыхуэдэр къаІуэтэныр. Методикэ мардэхэр зращІылІэж дерсхэр абыхэм Іэмалыншэу техуэн хуейт.
• Бжьыгъуэ зэфІэхьым нэса егъэджакІуэхэм мастер-классым и жыпхъэм ит дерсхэр ягъэлъэгъуащ. Мыбы къэсахэм я жьэнахуагъкІи, иджырей методикэ Іэмалхэмрэ бгъэдыхьэкІэхэмрэ зэрызэрахьэкІи, ІэнатІэу зыпэрытым хуаІэ ІэпэІэсагъкІи узыхэдэнур умыщІэу гъэщІэгъуэныщэу зыкъагъэлъэгъуащ.

Псоми еджэн…

• Дунейпсо Адыгэ Хасэм и ГъэзэщIакIуэ гупым и зи чэзу зэIущIэр иджыблагъэ Налшык къалэ щекIуэкIащ. Абы хэлэ­жьыхьащ Тыркум, Сирием, Иорданием, АР-м, КъБР-м, КъШР-м, Ставрополь, Краснодар крайхэм, Осетие Ищхъэрэ — Аланием щылажьэ Хасэ къудамэхэм я тхьэмадэхэмрэ лIыкIуэхэмрэ. Щхьэу­сыгъуэ гуэрхэмкIэ къримыхьэлIэфахэм папщIэ видео зэпыщIэныгъэ къызэрагъэпэщри, зэIущIэм щекIуэкI лэжьыгъэм щыгъуэзахэщ Израилымрэ Европэм хыхьэ къэралхэмрэ я Хасэхэм я ­тхьэмадэ Тхьэухъуэ Зухьейррэ ДыщэкI Эртанрэ. ЗэIущIэм хэтащ КъБР-м и Iэтащхьэм и Администрацэм къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и управленэм и унафэщI ­Къуэжей Артём, КъБР-м граждан жы­лагъуэ IуэхущIапIэхэм ядэлэжьэнымрэ лъэпкъ IуэхухэмкIэ и министр КIура­-шын Анзор, ДАХ-м и Нэхъыжьым и со­ветым хэтхэр, нэгъуэщIхэри.

• ЗэIущIэм нэхъыщхьэу зыщытепсэ­лъы­хьахэм ящыщщ 2020 гъэм и япэ мазищым къриубыдэу ДАХ-м иригъэкIуэкIа лэжьыгъэр; Шапсыгъхэм я Адыгэ Хасэм зэфIигъэкI Iуэхухэр; анэдэлъхубзэр хъумэным, егъэфIэкIуэным хуэунэтIауэ ДАХ-м и лэ­жьы­гъэр зи пщэ дэлъ гупым я IуэхущIа­фэхэр; «Анэдэлъхубзэр лъэпкъым и гуп­сэщ» проектыр зэрекIуэкIар; «Панорама культурной жизни черкесской диаспоры» тхылъыщIэр къызэрыдэкIар; Урыс-Кавказ зауэр зэриухрэ илъэси 156-рэ щрикъу махуэр зэрекIуэкIынум зыхуэгъэхьэзырыныр; хэхэс адыгэхэм я щIалэгъуалэр КъБР-м, КъШР-м, АР-м я еджапIэ нэхъыщхьэхэм щIэныгъэ щызрагъэгъуэтыным и Iуэхур; ДАХ-м и гъэзэщIакIуэ гупыр 2020 гъэм зэлэжьыну Iуэхугъуэхэр убзыхуныр, нэ­гъуэщIхэри.

Псоми еджэн…

• ООН-м и Ассамблее Нэхъыщхьэм 1993 гъэм мазаем и 22-м иригъэкIуэкIа и зэхыхьэм гъатхэпэм и 22-р Псым и дунейпсо махуэу щагъэуващ.

• ЩIы Хъурейм тет къэралхэм я нэхъыбапIэм иужьрей ­лъэхъэнэм хуабжьу щытопсэлъыхь дыкъэзыухъуреихь дунейм щысхьын, хуэсакъын зэрыхуейм. Абы ипкъ иткIэ ­кърахьэжьа Iуэхугъуэхэм ящыщщ «Псым и махуэ» зыфIащари.
• ТкIуаткIуэ телъыджэр псэхэлъхьэжу зэрыщытым дэтхэнэ зыри дыщыгъуазэщ. АрщхьэкIэ, абы езым къилэжьыж ­хуэфащэ гулъытэ хуэтщIыжыфу пIэрэ?

Псоми еджэн…

• Бахъсэн районым хыхьэ Куба къуажэм и библиотекэм щрагъэкIуэкIащ «Письма огненных лет» зэхыхьэр. Ар я жэрдэмщ Бахъсэн щIыналъэм и централизованнэ ­библиотечнэ системэмрэ республикэм и лъахэхутэ ­музеймрэ, Мечиев Кязим и цIэр зезыхьэ НыбжьыщIэ­хэм я республикэ библиотекэр щIыгъуу.
• ЗэIущIэм хыхьэу къуажэдэс щIалэгъуалэм папщIэ зэ­хуахьэсащ Хэку зауэшхуэм хэтахэм къагъэхьа письмохэм траха сурэтхэр.
• «Сабийхэм Iэмал яIащ Хэку зауэшхуэм хэтахэм я пись­мо телъыджэхэм — къэхъуа Iуэхугъуэхэм, гурыгъу-гурыщIэхэр щызэхуэхьэсахэм — зыхагъэгъуэзэну. Тхыгъэхэм щызэхуэ­хьэсащ тхыдэм и пэжыр, ныбжьыщIэхэр зыкIэ­лъыплъыну, зэджэну, зэIусэну Iэмал яIахэр, езы зауэлIхэм ятха тхыдэм. Абы мыхьэнэшхуэ иIэщ, дэтхэнэ унагъуэми зауэм фэеплъ къыщигъэнащи, ди къэралым ар зыщигъэгъупщэ хъу­ну­къым. Хэку зауэшхуэм и зэманым щыIа тхыгъэхэр — лIы­хъужьыгъэм, лIыгъэм, хэкупсагъэм я тхылъщ», — жиIащ ­Бахъсэн район ЦБС-м и унафэщI Нэгъуей Радимэ.
• Сабийхэм яфIэгъэщIэгъуэну икIи яфIэфIу едэIуащ, еп­лъащ икIи еджащ выставкэм хагъэхьа письмохэм. ПIалъэ кIэщIми, сабийхэм блэкIа зэманым зыхагъэгъуэзащ, зауэ псалъэм и дыджагъыр зыхащIэу.
• ЧЫЛАР Аринэ.

• Муслъымэн псоми ди зэхуэдэ мазэ ­лъапIэ Рэмэданыр къоблагъэ. Къи­щы­нэмыщIауэ, гуэныхьыр щытхуа­гъэгъу БэрэIэт жэщ лъапIэри гъунэгъущ. Ар мэлыжьыхьым и 7-м тохуэ.
• Сыт бэрэIэт жэщыр зи щIысыр?
• ЛIыкIуэ лъапIэм (Тхьэр арэзы зыхуэхъуам) и хьэдисым къыщыкIуащ: «Шэхьбан мазэм и кум щыIэ бэрэIэт жэщыр вгъакIуэ Алыхьым фыхуэпщылIу, махуэм нэщI фIыгъ. Дыгъэр щыкъухьэжым щегъэжьауэ, а жэщ лъапIэр икIыхукIэ Тхьэм и гущIэгъур зэпыунукъым. А жэщым Алыхьым жиIэнущ: «Къыфхэт фэ тобэ къэзыхьыж? Сэ абы и тобэр ­къабыл сщIынущ. Къыфхэт лъаIуэ? И лъэIур хуэсщIэнущ. Къыфхэт сымаджэ? И узыр щхьэщысхынущ». Мис апхуэдэу щытынущ нэху щыху».
• НэгъуэщI хьэдисым къыщыкIуащ: Мухьэмэд бегъымбарым (Тхьэм и нэфIыр зыщыхуам) жиIащ: «Шэхьбан мазэм и кум Алыхьыр хоплъэ цIыхухэм я Iуэху зыIутым. Псоми я гуэныхьыр ­яхуегъэгъу, тхьэнэпцIхэм яхуэп­щылI­хэмрэ зымыгъэгъухэмрэ къищы­нэ­мыщIа».
• Аращи, а жэщ лъапIэр Тхьэм ды­хуэ­пщылIу дгъакIуэмэ, ди насыпщ. Дигуми ди псэми къабгъэдэкIыу Алыхьым делъэIумэ, дыхуэпщылIмэ, ди лъэIур къабыл зэрыхъунум шэч хэлъкъым.

Псоми еджэн…

• (гъэкIэщIауэ)
• Тхьэр арэзы зыхуэхъун Хьуд и ужькIэ, Алыхьым цIыхубэм ЛIыкIуэу къахуигъэкIуат Сэлихь (Тхьэр арэзы зыхуэхъуныр).
• Сэлихь къызыхуигъэкIуа гупым я псэупIэхэр яухуат жьыбгъэм зэтримыкъутэфын хуэдэу быдэу, Хьуд и жыIэм емыдэIуа гупыр жьыбгъэшхуэ къыкъуэуам ихьыжати. Ахэр бгъуэнщIагъым зэрыщыпсэум, абы хэлъ бжэхэр зэрыхьэлъэм щхьэкIэ я гугъэт жьыбгъи, псыи, зыри зэран къахуэмыхъуфыну. АрщхьэкIэ, Алы­хьым и къарум пэлъэщын щыIэ?!
• Шэч хэмылъу, Сэлихь къызыхуигъэкIуа гупым Алыхьыр къахуэупсат мылъкушхуэкIэ, абыхэм я куэдт бгы­хэри, псыхъуэхэри, къэкIыгъэ­хэри, псэущхьэхэри.
• Мылъкум зи щхьэр игъэунэза гупыр техьащ гъуэгу мыгъуэу нэ­хъапэм Хьуд и гупыр зытетам. Абыхэм ящыгъупщащ Алыхьыр икIи хуэпщылIу щIадзащ тхьэнэпцIхэм. Апхуэдэу щыхъум, абыхэм Алыхьым яхуигъэкIуащ Сэлихь ЛIыкIуэр, Алы­хьым и закъуэныгъэмрэ и арэзыщIыныгъэмрэ къыхуриджэнхэу. ЛIыкIуэм а къалэныр игъэзэщIащ еш имыIэу. Алыхьым и закъуэныгъэм ахэр ЛIыкIуэм къыхуриджащ илъэс 70-кIэ. АрщхьэкIэ, абыхэм зыри зэхахыну хуеякъым, уеблэмэ, ЛIыкIуэр яукIыну мурад ящIащ. Апхуэдэу щыхъум, Сэлихь зы бгъуэнщIагъ гуэрым деж защыщигъэпщкIуащ джаур бзаджащIэхэм. Ар абдеж щыжеящ илъэс 40-кIэ. Къэу­шыжу гупым щахыхьэжам, и къалэным адэкIи щыпищащ. ЛIыкIуэм цIыхухэр Алыхьым и закъуэныгъэм къыхуриджэхукIэ, бзаджащIэхэр зыхуэпщылI тхьэнэпцIхэм ящыщ зы къутэрт. Алыхьыр зэрыгубжьам ипкъ иткIэ, а гупым я бзылъхугъэхэри мылъхуэж хъуащ, уеблэмэ, къэкIыгъэхэри щымыIэж хъуащ. А псори я нэгу щIэкI пэтми, джаурхэм Iиман къахьыртэкъым.

Псоми еджэн…

• 1. Iэ сэмэгумкIэ ушхэныр хьэрэм?

Сыт хуэдэ упщIэм и жэуапри КъурIэнымрэ хьэдисхэмрэ къы­щыдгъуэтынущ. Мы упщIэм теухуауэ хьэдисым къыщыкIуащ мыпхуэдэу: «Фи Iэ ижьымкIэ фышхэ, псы фыщефэкIи, Iэ ижьым­кIэ фефэ! Сыт щхьэкIэ жыфIэмэ, шейтIаныр зэ­рышхэри, псы зэрефэри Iэ сэмэгуращ». НэгъуэщI хьэдисым къы­щыкIуащ: «Мэжджытым фыщыщIыхьэкIэ, лъакъуэ ижьымкIэ фыщIыхьи, сэмэгумкIэ фыкъыщIэкIыж».

Аращи, Iэ сэмэгумкIэ ушхэнри псы уефэнри хьэрэмкъым, ауэ фIыкъым.

Псоми еджэн…

 

• Алыхьым нэхъ лъагъугъуей дыдэхэм яхебжэ пцIыупсхэр. Хьэдисым къыщыкIуащ: «ПцIыупсхэм яхебжэ зэхихар зы­Iуэтэжхэри».
• *   *   *
• Алыхьым фIыуэ илъагъуркъым дэуэн зыфIэфI цIыхухэр.
• *   *   *
• ЛIыкIуэм (Тхьэр арэзы зыхуэхъуам) жиIащ: «Фи Iуэхур къывэхъулIэну фыхуеймэ, фи мурадхэр хэIущIыIу фымыщI. Шэч хэмылъу, фыгъуэ зимыIэ щыIэкъым».
• *   *   *
• Тхьэр арэзы зыхуэхъуа Мухьэмэд бегъымбарым жиIащ: «Сэри согушыIэ, ауэ сыщыгушыIэм дежи, пэж фIэкIа жысIэркъым».

Псоми еджэн…

• Ираным и къалэ Шираз дэт «Насир ал-Мулк» мэжджытышхуэр 1888 гъэм яу­хуащ. Ар адрей мэжджытхэм къащхьэщокI и кIуэцIыр мывэ зэмыфэгъухэмкIэ къызэрыращIыкIамкIэ. Абы «Мэжджыт тхьэмбылыфэкIэ» йоджэ. Дыгъэ къыщеп­сым деж мэжджытым и кIуэцIыр тхьэмбылыфэу зэщIоблэ, и теплъэ гъуэзэджэр псалъэкIэ къыпхуэмыIуэтэным хуэдизщ.

• Мэжджытыр яухуащ илъэсипщIым къриубыдэу. Ар апхуэдизу ин дыдэкъым, ауэ нэхъ дахэ дыдэу дунейм тетхэм ящыщщ. Пщэдджыжь нэмэзыр а мэжджытым зэ щызыщIам зэи щыгъупщэнукъым абы и теплъэ дахэр. Абы халъхьа абдж, мывэ зэмыфэгъухэм дыгъэ бзийр щыхыхьэжкIэ, ихъуреягъыр зэщIолыдэ. Мэжджыт пщIантIэм дащIыхьащ бассейн, абы бдзэжьей щагъашхэ. Мэжджытым и теплъэр зрагъэлъагъун къудей щхьэкIэ, дуней псом къикIыу туристхэр къокIуэ мы къалэм.

 

• Хъыбарышхуэ иIэщ Бахъсэн щIыналъэм хиубыдэ Ислъэмей къуа­жэм 1910 гъэм дащIыхьауэ щыта, цIыху щитIым нэблагъэ зыщIэхуэ мэжджытым. Кавказ Ищхъэрэм мэжджыт япэу дащIыхьар аращ. Ар иригъэщIауэ щытащ а къуажэм щыпсэуа ­Бещтокъуэ Iэсхьэд.
• Мы къуажэм дэсащ Iэсхьэд хуэ­дэу Алыхьым псэ хьэлэлу хуэ­лэжьа цIыху куэд: Лъэкъуэщо Хьэ­цIыкIу, Шыгъэлыгъуэ Хьэчим, Къар­дэн Чэрим, Къылъшыкъуэ Iэлисэхь, Шэ­шэн Хьузер, Пыхь ­Къасым, Бэ­рэздж Мыхьмуд, Мэремыкъуэ Iэлисэхь, ХьэцIыкIу Машэ сымэ, ­нэгъуэщIхэри.
• 1937 гъэм динырылажьэхэр лъэужьыншэу ягъэкIуэду, мэжджытхэр щIым щыщ ящIу щIадзащ.
• ИщхьэкIэ къезбжэкIахэм ящыщу Къардэн Чэрим къыщалъхуар ­Псыхъурей къуажэрат. Абы и унэм щыщ зы пэш хихауэ, сабийхэр ислъам диным щыхуригъаджэрт. А зэманым ар шэ къэуэжти, ди адэр дашри, Сыбыр щагъэтIысащ. Ауэ щыхъукIи и суди ящIакъым, илъэс 15-кIи щысащ.

Псоми еджэн…