• ЦIыхубз лъапIэхэ!
• Си гуапэу сынывохъуэхъу къэблэгъа махуэшхуэмкIэ — ЦIыхубзхэм я дунейпсо махуэмкIэ.
• Мы гъатхэ махуэшхуэр цIыхубзхэм ди гъащIэм мыхьэнэ хэха зэрыщаIэм и дамыгъэщ икIи абы ди анэ-­хэм, ди щхьэгъусэхэм, дипхъухэм, ди шыпхъухэм, ди лэжьэгъу бзылъхугъэхэм яхудиIэ гурыщIэ къабзэхэр къызэщIегъэушэ. Ди гъащIэр зэрыщыту гъэнщIащ фи IэфIыгъэмрэ гуапагъэмрэ я нурымкIэ. Фэращ зи фIыщIэр дэ унагъуэ насып, тыншыпIэ, жьэгу пащхьэ тэмэм зэрыдиIэр.
• Дахэу икIи гуакIуэу зэрыщытым къыдэкIуэу, ди цIы­хубзхэм ехъулIэныгъэхэр къыщамыхь IэнатIэ ди зэманым бгъуэтыжынукъым.
• Хэхауэ фэ пщIэшхуэрэ лъагъуныгъэрэ фхуэфащэщ, анэм и къалэнхэр фи пщэ зэрыдэлъым къыхэкIыу. Анэмрэ сабийхэмрэ къащхьэщыжыныр ди къэралым и къалэн нэхъыщхьэ дыдэхэм ящыщу нобэми къокIуэкI. Иджыпсту Урысейм и Президент Путин В.В. и жэрдэмкIэ къыпхуэмылъытэным хуэдизу Iуэхушхуэхэр зэфIагъэкI унагъуэмрэ сабиймрэ ядэIэпыкъуным хуэгъэзауэ. А Iуэхухэр нэгъэсауэ гъэзэщIэныр анэм и пщIэр нэхъри къэIэтыным хуащI гулъытэм и дамыгъэу увынущ.
• ФIыщIэ фхудощI фи гуапагъэмрэ гулъытэмрэ мыкIуэщIыжу зэрыщытым, ди дунейр нэхъ нэху, нэхъ гуфIэгъуэ зэрыфщIым папщIэ.
• Си гуапэщ узыншагъэ, ехъулIэныгъэ, ефIэкIуэныгъэ фиIэну, фи мурадхэр къывэхъулIэну, гулъытэрэ лъагъу­ныгъэрэ зыхэлъ цIыхухэр сыт щыгъуи къывдэгъуэгурыкIуэну.

• КIуэкIуэ К.В. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэр (Советым и тхьэ­мадэщ)
• Егоровэ Т.Б. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Парламентым и Уна­фэщIыр (Советым и тхьэмадэм и къуэ­дзэщ, зэгурыIуауэ)
• Къуэдзокъуэ М.М. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм и Администрацэм и УнафэщIыр (Советым и тхьэмадэм и къуэдзэщ)
• Мусуков А.ТI. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Правительствэм и Уна­фэ­щIыр (Советым и тхьэмадэм и къуэ­дзэщ)
• Iухъу А.Б. — Бахъсэн муниципальнэ ­районым хыхьэ Ислъэмей къуажэм и Iэтащхьэр (зэгурыIуауэ)
• Ахъуэхъу Т. Б. — Налшык къалэ округым и щIыналъэ администрацэм и Iэтащхьэр (зэгурыIуауэ)
• Балъкъыз А. Хь. — Бахъсэн муници­пальнэ районым и щIыналъэ администрацэм и Iэтащхьэр (зэгурыIуауэ)
• Берд Хь. А. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Жылагъуэ палатэм и тхьэмадэр (зэгурыIуауэ)

Псоми еджэн…

• Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм и деж ЩIыпIэ унафэр зэры­зэрагъакIуэм зегъэужьынымкIэ щыIэ советым хэтхэр къэщтэн, мы Указым и гуэ­дзэным зэритым хуэдэу.
• Къару имыIэжу къэлъытэн «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм и деж ЩIыпIэ унафэр зэрызэрагъакIуэм зегъэужьынымкIэ щыIэ советым хэтхэр къэщтэным и IуэхукIэ» Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм 2018 гъэм бадзэуэгъуэм и 5-м къыдигъэкIа Указ №107-УГ-м.
• Мы Указым къару егъуэт Iэ щыщIэздза махуэм щегъэжьауэ.

   Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм

   и Iэтащхьэ                    КIуэкIуэ Казбек

Налшык къалэ

2020 гъэм мазаем и 26-м

№12-УГ

• Бахъсэн къалэ округым и щIыналъэм хьэщхьэрыIуэ уз зэуэлIа псэущхьэ щыIэу къызэрыщIэкIам къыхэкIыу, «Ветеринарием и IуэхукIэ» Урысей Федерацэм 1993 гъэм накъыгъэм и 14-м къащта и Закон №4979-­ 1-м­ и 17-нэ статьям тету икIи 2020 гъэм мазаем и 28-м Къэбэрдей-Балъкъэр Респуб­ликэм ВетеринариемкIэ и управленэм и уна­фэщIым-Къэбэрдей-Балъкъэр Респуб­ликэм и къэрал ветеринар инспектор нэхъыщхьэм къигъэхьа тхыгъэ №38-02-262-м ипкъ иткIэ, хьэщхьэрыIуэ узыр гъэкIуэдын мурадкIэ:

1. Бахъсэн къалэ округым и щIыналъэм щыщу Махуэм, ЛIыгъурым, Хэкум и хъума­кIуэхэм, Беслъэнейм я уэрамхэм я къэухьым къриубыдэм махуэ 60 пIалъэкIэ мардэ пыухыкIахэр (карантин) щыгъэувын.
2. Карантиным къриубыдэ зэманым мы унафэм и пункт 1-м къыщыгъэлъэгъуа щIыпIэм унагъуэ псэущхьэхэр щагъэхъуну, хьэхэмрэ джэдухэмрэ хуиту къыщрагъэкIухьыну, а щIыналъэм псэущхьэхэр ­кърашыну, апхуэдэу унагъуэ псэущхьэхэмкIэ сату щащIыну хуиткъым.
3. Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм ВетеринариемкIэ управленэм хуэгъэувын хьэщхьэрыIуэ узыр гъэкIуэдыным хуэгъэза Iуэхухэр Бахъсэн къалэ округым и щIыналъэ администрацэм щIыгъуу зэхилъхьэу ­игъэзэщIэну.
4. Мы Унафэм къару егъуэт Iэ щыщIэздза махуэм щегъэжьауэ.

•    Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и
•    Iэтащхьэ                              КIуэкIуэ Казбек
• Налшык къалэ
• 2020 гъэм мазаем и 28-м
• №24-РГ

• 2020 гъэм мазаем и 20-м УФ-м и Президент Путин Владимир къыдигъэкIа Указ №144-мкIэ Урысей Федерацэм и Федеральнэ Зэхуэсым и Къэрал Думэм и депутат, Къэпщытэныгъэмрэ регламентымкIэ комитетым и унафэщIым и къуэдзэ Марьяш Иринэ Евгений и пхъум «парламентаризмэм зегъэужьыным куэд зэрыхищIыхьам икIи законхэр къыдэгъэкIыным жыджэру зэрыхэтым къыхэкIыу» къыхуагъэфэщащ «Хэкум и пащхьэм щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденым и етIуанэ нагъыщэ медалыр.

• Урысейм и ХъумапIэ банкым и «Мир» картэхэр зыIыгъхэм дяпэкIэ Iэмал яIэнущ абы и дэрэгъу тыкуэнхэм я кассэхэми ахъшэ къыщыхахыну. Кавказ Ищхъэрэм апхуэдэ сату щIапIэ мини 4-м щIигъу щыIэнущ, щIыпIэ жыжьэхэмрэ цIыху мащIэ фIэкIа щымыпсэухэмрэ къызэщIаубыдэу.
• Гъатхэпэм и 4-м щыщIэдзауэ а Iэмалыр яIэщ цIыху куэдым. ЗэкIэ зи гугъу ящIыр ХъумапIэ банкым и «Мир» картэхэр зыIыгъхэращ. Мыгувэу абыхэм къахыхьэнущ нэгъуэщI банкхэм я картэхэр зезыхьэхэри.

Псоми еджэн…

• Бахъсэн районым и щIы­налъэ администрацэм и Iэтащхьэм и деж щыIэ коллегием и зи чэзу зэIущIэр администрацэм и Iэтащхьэм и япэ къуэдзэ Къэзан Заур иригъэкIуэ­кIащ. Абы щыхэплъащ ­район администрацэм цIыху­хэм къагъэхь тхьэу­сыхафэхэмрэ адрей тхыгъэхэмрэ зэрелэжь щIыкIэм.
• Администрацэм и къудамэм и унафэщI Дьяченкэ Галинэ и док­ладым къызэрыхигъэщамкIэ, нэгъабэ Iуэху зэмы­лIэу­жьы­гъуэхэм ятеу­хуауэ администрацэм зыкъыхуагъэзащ цIыху 1975-м. Я щхьэ IуэхукIэ ­район администрацэм и Iэтащхьэм деж цIыхуи 111-рэ щыIащ.
• ЗэIущIэм апхуэдэу щы­тепсэлъыхьащ опекэмрэ попечительствэмкIэ къудамэм и лэжьыгъэм. А IэнатIэм и унафэщI Балъкъыз Олесэ къигъэлъэ­гъуащ администрацэм и учётым сабийуэ 80 зэры­щытыр, абыхэм ящыщу 47-р унагъуэ щхьэхуэхэм зэрашэлIэжауэ зэрапIыр. Сабийхэм унагъуэм ща­гъуэт гъэсэныгъэм, ахэр зы­хуей зэрыхуэзэм хуэу­нэтIа къэпщытэныгъэу къудамэм и унафэщIхэм нэгъабэ и закъуэ 174-рэ ирагъэкIуэкIащ.
• Зытепсэлъыхьа Iуэху­хэм ятеухуа зыхуэфащэ унафэхэр къащтащ.
• Улымбащ Лерэ.

• Гъатхэпэм и 8-р Урысейм и мызакъуэу, къэрал куэдым щаIэт гуфIэгъуэщ. А махуэм бзылъхугъэхэм йохъуэхъу, удз гъэгъахэр IэщIалъхьэ, апхуэдэу дуней псом ягу къыщагъэкIыж ахэр хуитыныгъэхэмкIэ цIыхухъухэм яхуэдэн зэрыхуейр. Ди жагъуэ зэры­хъунщи, сыт хуэдэ къэрали иджыри цIыхубзхэр я ­хуитыныгъэхэмкIэ цIыхухъухэм щапэхъуфыркъым. Псалъэм папщIэ, властыр зыIэ­щIэлъхэм бзылъхугъэхэу яхэтыр куэдкIэ нэхъ мащIэщ, парламентхэми аращ. Пэжщ, иужь зэманым абы и лъэныкъуэкIэ захуагъэр нэхъ зэфIэувэж хъуащ. Утыку къихьащ политик цIэрыIуэхэм я мызакъуэу, къэрал унафэхэр зыIэщIэлъ цIыхубзхэри. Абыхэм я зэфIэкIхэм кIуэ пэтми заубгъу зэпытщ.

Псоми еджэн…

• Адыгэ бзылъхугъэ гуакIуэ, анэ гумащIэ Мэз Каринэ КъБР-м и Жылагъуэ палатэм политикэмкIэ, спортымрэ хэкупсэ гъэсэныгъэмкIэ комиссэм хэтщ. Ар зэфIэкI, къару ин зыбгъэдэлъ, спортымкIэ ехъулIэныгъэфIхэр зыIэрызыгъыхьэ бзылъхугъэщ. Кавказ Ищхъэрэм цIыхубзхэм ящыщу тIэунейрэ Эверест и щыгум дэкIауэ диIэр Каринэ и закъуэщ. Абы къыщымынэу Хан-Тенгри (6637 м), Килиманджарэ (5895 м), ­Ма­наслу (8156 м), Охос-дель-Саладэ ­(6893 м), нэ­гъуэщI щыгу мыцIыху куэдми и лъэр нихьэсащ Мэзым. Iуащхьэмахуэ и за­къуэ къапщтэмэ, 150-рэ дэ­кIуеящ.­
• Къэбэрдей-Балъкъэрми Кавказ Ищхъэрэ федеральнэ щIыналъэми Кари­нэ фIыуэ къыщацIыху, ныбжьы­щIэ­хэм­рэ щIалэгъуалэмрэ альпинизмэм де­гъэ­хьэхыным хуолажьэ. Абы сытым дежи къызэрегъэпэщ мастер-классхэр, къы­дэкIуэтей щIэблэм гъащIэ узыншэ ирахьэкIыным, хахуэу къэхъуным хуе­гъа­сэ.
• Ди республикэм и мызакъуэу, Урысей псом къыщызэрагъэпэщ Iуэхухэм ирагъэблагъэ Мэз Каринэ икIи бзылъхугъэ нэсым и щапхъэ дахэу утыку къохьэ.
• НэщIэпыджэ Замирэ.
• Сурэтыр  Къарей Элинэ  трихащ.

• Гъатхэпэм и 6,
• мэрем
• Дзэ дохутырым и дунейпсо махуэщ
• Глаукомэ нэ узыфэм ебэныным и дунейпсо махуэщ
• 1899 гъэм Германием щыщ химик Хоффман Феликс аспирин хущхъуэр зэрызэхилъхьам щыхьэт техъуэ патент къратащ. Нобэми цIыхухэм нэхъыбэ дыдэрэ къагъэсэбэпхэм ящыщщ ар.
• Абхъаз тхакIуэ, СССР-м и Къэрал саугъэтыр зрата Искандер Фазиль къызэралъхурэ илъэс 90 ирокъу.
• КъШР-м щIыхь зиIэ и журналист, Къэрэшей-Шэрджэсым къыщыдэкI «Черкес хэку» газетым и редактор нэхъыщхьэм и къуэдзэ Езауэ Маринэ къыщалъхуа махуэщ.
• Дунейм и щытыкIэнур
• «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, республикэм пшагъуэу щы­щытынущ. Махуэм хуабэр градуси 9-10, жэщым градуси 4-5 щыхъунущ.
• Зыгъэхьэзырар Хьэтау  Ислъамщ.

• БлэкIа лIэщIыгъуэм и 70 гъэхэм я кIэухым цIыхубз волейболым и вагъуэр щылыдащ адыгэ бзылъхугъэ телъыджэ, СССР-м спортымкIэ щIыхь зиIэ и мастер Ахэмын Еленэ. 1978 — 1982 гъэхэм Сверд­ловск (иджы Екатеринбург) и «Уралочка» командэм хэту ар СССР-м и чемпион тхуэнейрэ хъуащ, Европэм и чемпионхэм я кубокыр тIэунейрэ зыIэригъэхьащ. Къэралым и гуп къыхэхам 1979 — 1983 гъэхэм зэпыу имыIэу ираджащ икIи абы дэщIыгъуу Европэмрэ Олимп Джэгу­хэмрэ дыщэ медалхэр къыщихьащ, дунейпсо чемпионатым зыкъыщигъэлъэгъуащ. Ахэмын Еленэ и закъуэщ ди лъэпкъэгъу цIыхубзхэм Олимп чем­пиону къахэкIар.
• Свердловск къалэм дзэм къулыкъу щызыщIэу абы къэнэжа Ахэмын Рабихь и унагъуэм 1961 гъэм жэпуэгъуэм (октяб-рым) и 5-м хъыджэбз цIыкIу къралъхуащ. Ленэ зыфIаща сабийм, адыгэ уэрэд цIэрыIуэм зэрыщыIуащи, дахэкIейм,   и ­гъащIэ гъуэгур щыпхишар спортращ.
• И ныбжьыр илъэс пщыкIутI щрикъум Еленэ волейболым зыхуигъасэу щIидзащ икIи, зэман дэкIри, Совет Союзым тепщэ­ныгъэр щызыIыгъ, Европэми фIыкIэ ­къыщацIыхуа Свердловск и «Уралочка» командэм хыхьэну хузэфIэкIащ Ахэ­мыным. ХузэфIэкIам и закъуэкъым, атIэ гупыр зыгъэгуп, абы и пашэ хъуащ.

Псоми еджэн…

• ЦIыхубзым дамэтелъ зэрихьэныр ди нобэм зызыубгъуащ. Къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ органхэм апхуэдэхэм нэхъыбэу уащ­рохьэлIэ делопроизводителхэу, инспекторхэу, следователхэу, юрист чэнджэщэгъухэу, нэ­гъуэщI­хэуи. Ауэ яхэтщ цIыхухъу къалэну  къалъытэ  лэжьыгъэр  езы­хьэкI­хэри  икIи абыхэм емы­фIэкIмэ,  зыкIи къакIэ­ры­хуркъым. ЦIыхубз­хэр полицэм ­къалэн мытыншыр щыгъэзэ­щIэным къыдэкIуэу, унагъуэ Iуэ­хумрэ сабийхэр зыхуей хуэзэу гъэ­сэнымрэ зэгъэуIуауэ икIи дэгъуэу полъэщ.
• Апхуэдэ цIыхубз щыпкъэхэм ящыщщ Урысей МВД-м Налшык ­къалэм щиIэ и управленэм шэч зы­хуащIхэмрэ ягъэкъуаншэхэмрэ ­хъу­мэнымрэ щIыпIэм щашэкIэ я ­нэ­Iэм щIэтынымкIэ и ротэ хэхам и 2-нэ взводым и лэжьакIуэ, полицэм и старшина ТIымыжь Галинэ.
• Ар къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ органхэм хыхьащ 2002 гъэм. Къы­хэд­гъэ­­щынщи, Галинэ зэрымы­щIэ­кIэ кIуакъым полицэм. И са­биигъуэм къыщыщIэдзауэ ар щIэ­хъуэпсырт мылицэ фащэ зэрихьэну. Хуейт ещхь хъуну илъэс куэдкIэ абы щылэжьа, Тэрч район ОВД-м и участковэ уполномоченнэ къулы­къум пэрыта и адэ къуэш нэхъыщIэ Дзэгъащтэ Валерэ.

Псоми еджэн…

• ДызыхэпсэукI зэманым ­къы­зэ­резэгъыр апхуэдэущи, цIыкIухэр илъэсищ ирикъуа нэужь, сабий садым догъакIуэ, абы щагъасэмэ, щIэныгъэ къы­щIах­мэ нэхъ тфIэфIу. А Iуэху­щIа­пIэм ди бынхэм къащы­кIэлъыплъ, и къарури и гуа­щIэри къытезыгъэкIуадэ гъэсакIуэм хуэбгъэфащэ мыхъун псалъэ дахэ щыIэу къыщIэ­кIынкъым.
• Налшык къалэ дэт прогимназие №18-м щылажьэ Дзу (Шы­фэдыгъу) Светланэ категорие ­нэхъыщхьэ зиIэ егъэджакIуэщ. Абы и псалъэхэм къызэры­хэ­щыжымкIэ, щысабийм садым кIуэн фIэфIу, уеблэмэ унэм ­къигъэзэжа нэужьи и гуащэхэр и гъэсэну джэгуу щытащ. И гъэсакIуэхэм щапхъэ ятрихыу, ­къы­дэкIуэтеймэ, абыхэм ещхьу ­щабэу, гуапэу, щIэныгъэ ябгъэ­дэлърэ абыкIэ цIыкIухэм ядэгуэ­шэфу, цIыху гъащIэм лъэ­ба­къуэщIэ хачэнымкIэ дэIэпыкъуэгъу яхуэхъуу щытыну хъуап­сэрт. Класс нэхъыжьхэм нэсу нэмы­цэбзэр яджын щIадза нэужь, абы IэщIагъэм теухуауэ иIэ еплъыкIэм зихъуэжат.
• Курыт еджапIэр къиухри, ар Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэ­бэрдей-Балъкъэр къэрал универ­ситетым нэмыцэбзэр щра­гъэджу иIэ къудамэм щIэ­тIыс­­хьауэ щытат. И адэ-анэми ­трагъэгушхуэу, яфIэфIу ира­гъэ­­джащ хъыджэбзыр. Абы щIэсу унагъуэ ихьэри, иужь илъэсхэм заочнэу еджащ.

Псоми еджэн…

• КIэщт  Мухьэз
• Си анэм деж
• Си анэ дыщэ, жэщ вагъуэншэу
• КIыфIщ ди унэр махуэ дыдэм.
• Жьыбгъэ пэтрэ бжьыхьэкIапэм
• КъыкIэщIэсщ,
• сэ къысхуэшхыдэу.
• Къыздэщыгъуэрэ ди пэшыр,
• Къыздигуэшу гуауэ щIыIэр?
• Зы жимыIэу щхьэ щым ари,
• Щхьэ нэщI хъуа, ябгына пщыIэу?

Псоми еджэн…

• Зэманым псынщIэу зе­хъуэж. Иджырей бзылъхугъэр жыджэру хэтщ къэралым щекIуэкI жылагъуэ-политикэ, социально-­эко­но­м­и­кэ, егъэ­­­­джэныгъэ-щIэныгъэ Iуэхухэм. Ауэ щыхъукIи, зэпымыууэ зи щIэныгъэм хэзыгъахъуэ, зи IэщIагъэм зезыгъэужь, зи лэжьыгъэр къызыхуэтыншэу къезы­хьэл­Iэ бзылъхугъэм гъащIэм увыпIэшхуэ щеу­быд. Нобэ ди псэлъэгъущ бзэ щIэныгъэм дихьэх, адыгэбзэм зегъэу­жьыным, и зэфIэкIым хэгъэхъуэным жыджэру тела­жьэх­эм ящыщ бзылъ­хугъэ ныбжьыщIэ Бэждыгъу Альбинэ.
• — Альбинэ, дызэрыщы­гъуа­зэщи, уэ уащыщщ анэдэлъхубзэр фIыуэ зы­лъагъухэм, абы зиужьы­ным, и мыхьэнэр нэхъри къэ­Iэтыным зи гуащIэ езы­хьэлIэхэм. Узыпэрыт Iуэ­хум и къежьапIэ хъуам укъыт­хутепсэлъыхьамэ ди гуапэт.
• — Си анэр урысми, си адэм­­кIэ сыадыгэщ. Адыгэбзэм и IэфIыр зыхэзыгъэ­щIар си адэм и анэрщ. Зэ­дэлъ­ху­зэ­шыпхъу дохъури, ды­щы­цIы­кIум щегъэжьауэ, дэ тIур абы и деж тхьэмахуэм зэ дашэрт. Ди нанэр, зыщыщ лъэп­къым и бзэр, и щэнхабзэр апхуэдизу япэ иригъэщырти, пщэдджы­жьым къыщыщIэдзауэ жэщ хъуху къызэрыдэпсалъэу щы­тар адыгэбзэт. Дэри а лъагъу­ныгъэр къыз­э­рыт­хип­­щэным ар сытым дежи яужь итащ. СыкъыдэкIуэтеиху, сэри нэхъ зыхэсщIэ ­хъуащ адыгэбзэм и дахагъыр, и беягъыр. ГъэщIэ­гъуэныр аращи, ку­рыт еджапIэм адыгэбзэмкIэ къыщыдат дерсхэр гъэ­зэщIэнымкIэ дэIэпыкъуэгъу нэхъыщхьэу сиIар ди гъунэгъухэращ, а бзэр ди анэм зэримыщIэм къыхэкIыу (адэр пасэу тщхьэщыкIат).

Псоми еджэн…