• 1. Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм хабзэр щыхъумэнымкIэ зэпымыууэ лажьэ зэзыгъэуIу зэхуэсым хэтхэр къэщтэн мы Указым и гуэдзэным зэритым хуэдэу.
• 2. Къару ямыIэжу къэлъытэн:
• «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм хабзэр щыхъумэнымкIэ зэпымыууэ лажьэ зэзыгъэуIу зэхуэсым хэтхэр къэщтэным и IуэхукIэ» Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм 2018 гъэм жэпуэгъуэм и 9-м къыдигъэкIа Указ №152-УГ-м;
• «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм ­хабзэр щыхъумэнымкIэ зэпымыууэ лажьэ зэзыгъэуIу зэхуэсым, Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм 2018 гъэм жэпуэгъуэм и 9-м къыдигъэкIа Указ №152-УГ-мкIэ къищтам, зэхъуэкIыныгъэхэр хэлъхьэным теухуауэ» Къэбэр­дей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм 2019 гъэм мэлыжьыхьым и 18-м къыдигъэкIа №30-УГ-м.
• 3. Мы Указым къару егъуэт Iэ щыщIэздза махуэм щегъэжьауэ.
•    Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм
•    и Iэтащхьэ КIуэкIуэ  Казбек
• Налшык къалэ
• 2020 гъэм мазаем и 27-м
• №15-УГ

• Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм
• 2020 гъэм мазаем и 27-м къыдигъэкIа Указ
• №15-УГ-мкIэ къищтащ
• Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм хабзэр
• щыхъумэнымкIэ зэпымыууэ лажьэ зэзыгъэуIу зэхуэсым хэтхэр
• КIуэкIуэ К. В. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэр (зэзыгъэуIу зэхуэсым и тхьэмадэщ)
• Тату Къ. Б. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм Экономикэ, жылагъуэ шына­гъуэншагъэмкIэ и Советым и Секрета­рыр (зэзыгъэуIу зэхуэсым и тхьэмадэм и ­къуэдзэщ)
• Ахъуэхъу Т. Б. — Налшык къалэ округым и щIыналъэ администрацэм и Iэтащхьэр (зэгурыIуауэ)
• Бауаев А. Къ. — Суд приставхэм я федеральнэ къулыкъущIапIэм и управленэу Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм щы­Iэм и унафэщIыр (зэгурыIуауэ)
• Беппаев С. У. — Балъкъэр лъэпкъым я «Алан» Къэбэрдей-Балъкъэр республикэ жылагъуэ зэгухьэныгъэм и тхьэмадэр (зэгурыIуауэ)
• Берд Хь. А. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Жылагъуэ палатэм и тхьэмадэр (зэгурыIуауэ)
• Багъэтыр О. З. — Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Суд Нэхъыщхьэм и уна­фэщIыр (зэгурыIуауэ)

Псоми еджэн…

• УФ-м ЩIэныгъэмрэ щIэныгъэ нэхъыщ­хьэмкIэ и министерствэм къэралым и еджапIэ нэхъыщхьэхэм я лэжьыгъэр къэпщытэным хуэгъэзауэ иджыблагъэ иригъэкIуэкIа къэхутэныгъэхэм къари­кIуахэр наIуэ къащIыжащ. Абыхэм къы­зэрагъэлъэгъуамкIэ, Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэ­рал университетым иригъэфIэкIуащ зэфIих Iуэхугъуэхэм я фIагъыр IупщI зыщI бжыгъэхэр, апхуэдэуи нэхъыфIу къалъытэ еджапIэ нэхъыщхьэхэм я гупми зыщигъэбыдащ.

• «LiftUp» Iэмэпсымэр и дэIэпыкъуэгъуу ­министерствэм иригъэкIуэкIа къэпщытэ­ныгъэхэм къагъэлъэгъуащ КъБКъУ-м 2018 — 2019 гъэхэм къриубыдэу ехъулIэныгъэ пыу­хыкIахэр зэрызригъэгъуэтар. ЗэфIах лэ­жьыгъэхэм къахь сэбэпынагъым елъытауэ еджапIэ нэхъыщхьэхэр гупи 10-у гуэшащи, ди университетыр 4-нэ гупым хэтщ, иригъэ­кIуэкI IуэхухэмкIэ езым хуэдэу лъэ­рызе­хьэ­хэм ехьэехуэу. Къэпщытэныгъэхэм къызэ­щIаубыдэ егъэджэныгъэ, щIэ­ныгъэ, къэху­тэныгъэ, хамэ къэралхэм ядэ­лэжьэныгъэ, финанс, экономикэ, улахуэм и инагъ, щIыналъэр зыхуеину IэщIагъэлIхэр гъэхьэ­зырын, нэгъуэщI унэтIыныгъэхэмкIи еджапIэхэм зэфIагъэкIхэр.

Псоми еджэн…

• Гъатхэпэм и 12,
• махуэку
• Зэныбжьэгъу къэралхэм я зэгухьэныгъэм и махуэщ
• Урысейм ЮстицэмкIэ и министерствэм и Уголовнэ-гъэзэщIакIуэ IэнатIэм и лэжьакIуэм и махуэщ
• 1896 гъэм Санкт-Петербург и университетым ирагъэхри, дунейм щыяпэу радиограммэ хуаутIыпщащ а къалэм дэт Химие институтым щагъэува приёмникым. Абы папщIэ къагъэ­сэбэпащ физик цIэрыIуэ Попов Александр къигупсыса Iэмэпсымэр.
• 1918 гъэм Совет правительствэм и унафэкIэ, Москва къэралым и къалащхьэ хъужащ. Гъатхэпэм и 11-м къулыкъущIэхэр Петроград кърагъэIэпхъукIакIэт.
• 1922 гъэм Куржым, Армением, Азербайджаным Кав­казщIыб Социалист Фе­деративнэ Совет Республикэ (ЗСФСР) къызэрагъэпэщащ, Совет Союзым хыхьэу.
• 1940 гъэм совет-финн зауэр иухащ. Абы теухуауэ СССР-мрэ Финляндиемрэ зэращIылIа зэгурыIуэныгъэм ипкъ иткIэ Выборг ­къалэмрэ Карелие КъухьэпIэ щIыналъэмрэ Совет Союзым ей хъуащ.

Псоми еджэн…

• КъБР-м Лэжьыгъэмрэ социальнэ дэIэпыкъуныгъэмкIэ и министерствэм и актовэ пэшым щекIуэкIащ Афганистаным щызэуахэм я зэгухьэныгъэм и Къэбэрдей-Балъ-къэ­р къудамэм и правленэм и зэIущIэ. Абы щытепсэлъыхьащ къызэднэкIа илъэ­сым кърикIуахэмрэ, 2020 гъэм къапэщыт къалэ­ныщIэхэмрэ.

• Урысей гвардием и управленэу ­КъБР-м щыIэмрэ Афганистаным щы­зэуахэм я зэгухьэныгъэм и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къудамэм и управленэмрэ зэрызэдэлэжьэнум теу-хуа зэгурыIуэныгъэ зэIущIэм Iэ щы­щIадзащ Управленэм и унафэщI по­лицэм и ­полковник Васильев Сергей-рэ КъБР-м и Парламентым и депутат Тхьэгъэ­лэдж Тимуррэ.
• — Дэ куэд щIауэ дызэпыщIащ. Урысей гвардием и IэщIагъэлIхэр жы­джэру хэтщ едгъэкIуэкI Iуэхухэм, икIи ди зэхущытыкIэр официальнэу щIэдгъэбыдэну дызэгурыIуащ. ТхузэфIэкI къэдгъэнэнукъым ди зэдэлэжьэныгъэм сэбэп кърикIуэн папщIэ,- жиIащ Афганистаным щызэуахэм я зэгу­хьэ­ныгъэм и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къудамэм и правленэм и унафэщI Тхьэгъэлэдж Тимур.

Псоми еджэн…

• Илъэс къэс гъатхэпэм и 12-м ди къэралым щагъэлъапIэ Урысейм и Уголовнэ-гъэзэщIакIуэ IэнатIэм (УИС) и лэжьакIуэм и махуэр. Ар абы щIытрагъэхуам и щхьэусы­гъуэ иIэжщ. Урысей император Алек­сандр II 1879 гъэм а махуэм ­  Iэ щIи­дзауэ щытащ лъэхъуэщ ­де­пар-тамент къызэгъэпэщыным теухуа унафэм, Урысейм Тезырхэр егъэп­шынынымкIэ зыуэ щыт къэрал IэнатIэм лъабжьэ хуэ­хъуам.
• Уголовнэ-гъэзэщIакIуэ IэнатIэм и тхыдэм зыужьыныгъэ, зэ­хъуэ­кIыныгъэ гъуэгуанэшхуэ къы­зэ­пи­чащ, и теплъэри ихъуэжащ. Иужьрей илъэсхэм гулъытэ хуащI Урысей Федерацэм и пенитенциар системэм зиужьыным. Ар къри­кIуащ Урысей къэралым къэралыгъуэ хуитыныгъэ гъуэгуанэр къы­зэрыхихам.
• Абы нэхъри утрегъэгушхуэ УИС-м зегъэужьыным. Къыхэдгъэ­щынщи, 2020 гъэм илъэси 141-рэ ирокъу Уго­ловнэ-гъэзэщIакIуэ IэнатIэр къы­зэрызэрагъэпэщрэ. Урысей ФСИН-м и управленэу КъБР-м щы­Iэм илъэси 100 гъуэгуанэ къи­кIуащ.
• Къэралым и уголовнэ-суд поли­тикэр нэхъыбэу хуокIуэ админист­ративнэ тезырхэм икIи абы къегъэ­лъагъуэ тезырыр щапшыныж колониехэмрэ лъэхъуэщхэмрэ пэ­кIуэ Iуэху­щапIэхэри лэжьэныр. Къапщ­тэмэ, апхуэдэхэм хуэкIуащ уголовнэ-гъэзэщIакIуэ инспекцэхэмрэ ягъэ­тIысахэр гъуэгу захуэм щытрагъэувэж центрхэмрэ, ягъэлажьэу те­зы­рыр щрахьэкIыу. Псори зэхэту Уры­сей Федерацэм къыщызэрагъэ­пэщащ апхуэдэ центру 15-рэ щIыпIэ 67-рэ.

Псоми еджэн…

• Гъатхэпэм и 8-м и ныбжьыр илъэс 80 ирикъуащ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал мэкъумэш ­академием и лэжьакIуэ, техникэ щIэныгъэхэм я доктор, профессор Къаскъул Мусэбий. Ар ящыщщ зи сабиигъуэр зауэ нэужь илъэс гугъухэм хиубыдахэм — . Абыхэм куэду къахэкIащ зи адэжь щIыналъэм и зыу­жьыныгъэм хьэлэлу хуэ­лэжьа, ноби зи зэфIэкI хуэ­зыщIэ цIыху цIэрыIуэ куэд: еджагъэшхуэхэр, тхакIуэхэр, артистхэр, дохутырхэр, егъэ­джа­кIуэ­хэр.
• Мусэбий и адэ-анэм бынибгъу зэдапIащ. Хэку зауэшхуэм ны­къуэ­дыкъуэу къикIыжа адэмрэ абы и щхьэгъусэмрэ я закъуэкIэ бынунэр зыхуей хуэгъэза хъуну­тэ­къыми, нэхъ къыдэкIуэтейхэр губгъуэм лэжьакIуэ дэкIырт, нэхъы­щIэхэми зэрыс я лъапсэм къалэн зырызыххэ щылъагъэсырт. Му­сэбии тыншакъым — школым къы­щы­дэхуэ е къыщаутIыпщ зэма­ным хузэфIэкIыр ищIэу колхоз губ­гъуэм итт. Сыт хуэдизу гугъу ехьми, щIалэщIэм а псор щы­гъупщэжырт, трактор е комбайн илъэгъуа нэужь, абыхэм гъунэгъу захуищIыным, ирилэжьэным пищI зэрыщымыIэм къыхэкIыу.

Псоми еджэн…

• 
  

  Хужьокъуэ Данил (1914 — 1975)

  Ди къэралми хамэ щIы­пIэ куэдми мы гъэм щыдогъэлъапIэ 1941-1945 гъэ­хэм екIуэкIа Хэку за­уэш­хуэм ТекIуэныгъэ Иныр къызэрыщытхьрэ илъэс 75-рэ зэрырикъур. Совет цIыхубэм а фIы­гъуэ иныр къахуэзыхьахэм ящыщщ си адэ Ху­жьо­къуэ Данил Хьисэ и къуэр. Ди къэралым и щхьэ­хуитыныгъэм, дунейпсо мамырыгъэм и псэ емыблэжу щIэбэна со­­вет зауэлI­хэм яхэту, ари бийм пэ­щIэувауэ щы­тащ.

• Аруан районым хыхьэ Къэхъун къуажэм 1914 гъэм­ къыщалъхуащ си адэ Данил. Хэку зауэшхуэр щы­щIидзам щы­гъуэ, абы илъэситI хъуауэ дзэм къулыкъу­ щищIэрт къэралым и къухьэпIэ ­гъунап­къэхэм. Адыгэ щIалэр хуэIэкIуэлъа­кIуэт зауэ хуэIухуэщIэхэм. Ди адэм къулыкъу щищIэ 86-нэ топгъауэ полкыр дапщэщи халъытэрт зэфIэкI лъагэ зыбгъэдэлъ ди гъунапкъэхъумэхэм. Минск областым хиубыдэ Заславль къалэм къикIри, фашистхэр къыщыттеуа пщэдджыжьым ­86-нэ полкыр бийм пэщIэуващ. Къарухэр зэхуэдэтэкъым, итIани, ди зауэлIхэм мызэ-мытIэу «Iуадзащ» биидзэр къызэбгъэ­ры­кIуа гъунапкъэм. 1-нэ батареем и топгъауэ Iэзэ Данил и ныбжьэгъухэм я гъусэу псэ­емыблэжу щIэбэнырт Хэкум и зы щIы IэгупIэми. Ди зауэлIхэм ящыщ дэтхэнэри хьэ­зырт фIыуэ ялъагъу къэралыр: Хэкур, щалъ­хуа щIыналъэр, я унагъуэхэр нэ­мыцэдзэ ерум щахъумэну.

Псоми еджэн…

• ТекIуэныгъэ Иныр илъэс 75-рэ щрикъум ири­хьэлIэу къызэрагъэ­пэща «Хэкум и къежьапIэр» Iуэхум ипкъ иткIэ, Урысей гвардием ­КъБР-м щиIэ къудамэм и лэ­жьакIуэхэм ирагъэ­кIуэ­кIащ щIэблэр хэкупсэу гъэсэным теухуа зэIущIэ.
• Налшык къалэм дэт школ-интернат №1-м щы­зэхэта зэхуэсыр къызэ­Iуихащ Урысей гвардием КъБР-м щиIэ къудамэм и хъыбарегъащIэ IуэхущIапIэм и унафэщI Лыкъуэжь Маринэ.
• — Хэкур зэрыпхъуакIуэ­хэм щызыхъума, щIэблэм мамырыгъэр тыгъэ къытхуэзыщIа ди ветеранхэм псалъэ гуапэкIэ захуэзгъэзэну сыхуейт. Фэ лIыгъэрэ хахуагъэу а зауэм щывгъэлъэгъуар ди щапхъэу дыкъогъуэгурыкIуэ. Ар зэи тщымыгъупщэу ди гум илъынущ, къытщIэ­хъуэ щIэблэри щIэтпIыкIынущ зауэ хъыбархэм, — жиIащ Лыкъуэжьым.
• Школ-интернатым и гъэсакIуэхэм хьэщIэхэм папщIэ къызэрагъэпэща кон­цертыр нэжэгужэу екIуэкIащ.
• Фырэ Анфисэ.

• Путин Владимир къыхилъхьащ губернаторхэм, сенаторхэм, депутатхэм, апхуэдэу правительствэм ­хэтхэм гражданствэ тIуащIэ яIэ, нэгъуэщIу жыпIэмэ, къэралитIым я паспортхэр яIыгъ зэрымыхъунур ­КонституцэкIэ щIагъэбыдэну. А жэрдэмым занщIэу куэд щыпэджэжащ прессэм и IэнатIэ зэмылIэужьыгъуэхэм.
• ФедерацэмкIэ Советым и унафэщI Матвиенкэ Валентинэ занщIэу жиIащ гражданствэ тIуащIэр зыпаубыдхэр нэхъыбэн хуей­уэ. «НэгъуэщI къэралым и цIыхум и паспортымрэ абы щыпсэуну хуит зыщI тхылъымрэ къыщыIах ­щы­Iэщ дипломатхэми». Ищ­хьэ палатэм Къэрал ухуэныгъэмрэ законода­тельствэмкIэ и комитетым и Iэтащхьэ Крашенников Па­вели ар деIыгъ: «Сэ къэспщытакъым депутатхэм гражданствэ тIуащIэ яIэрэ ямыIэрэ, ауэ абы мардэ хуэгъэувыпхъэщ. ЦIыхухэм щIыналъэхэм щыжаIэ: ди дежи апхуэдэ хабзэ щыIэн хуейщ. Гражданствэ тIуащIэ яIэ хъу­нукъым прокурорхэми, ­дипломатхэми, хеящIэ­-хэми».

Псоми еджэн…

• Федотов Александр и фэеплъу боксым и «А» классымкIэ урысейпсо зэхьэзэхуэ Якутск къалэм щекIуэкIащ. Абы хэтащ къэралым и щIыналъэ 22-м къикIа спортсмен 80.
• Зи хьэлъагъыр килограмм 56-м нэблагъэхэм я пэщIэ­дзэ зэIущIэхэр фIы дыдэу езыгъэкIуэкIа ди лъэпкъэгъу Борсэ Алан финалым щыхигъэщIащ Къалмыкъым икIа Илзитинов Богдан икIи дыщэ медалыр къихьащ.
• Жыласэ  Замир.

• Мазаем и 20 — 24-хэм Босниемрэ Герцоговинэмрэ щекIуэкIащ боксымкIэ Европэм и Кубокыр къэхьыным ехьэлIа зэхьэзэхуэ. Урысей Федерацэм и командэ къы­хэхам хэту абы щыIащ Бахъсэн щIыналъэм щыщ полицей-спортсмен, къэралкIуэцIыдзэм и лейтенант нэхъыщIэ Мэзыхьэ Резуан.

• Зи хьэлъагъыр килограмм 81-м нэблагъэхэм я гупым и финал ныкъуэ зэIущIэм Мэзыхьэр къыщыхигъэщIащ иужькIэ зэхьэзэхуэм щытекIуа Нидерландхэм щыщ Каспарян Артём икIи домбеякъ медалыр къылъысащ.
• Спортсменыр егъасэ Энеев Кязим.
• КЪЭХЪУН Бэч.

• Гъатхэпэм и 1-м къы­щыщIэдзауэ украинхэр Урысейм къакIуэ хъуркъым, нэгъуэщI къэралхэм я щIыналъэхэм ихьэ­ну хуит зыщI паспортхэр ямыIыгъыу.
• Иджыри къэс Урысейм къакIуэ хъурт паспорт къызэрыгуэкIыр е къызэралъхуамкIэ щы­хьэт тхылъыр гъунап­къэхэм щагъэлъагъуэу­рэ. ЛъэныкъуитIым зэ­ращIылIа зэгурыIуэныгъэм апхуэдэ Iэмал яри­тырт. АрщхьэкIэ 2015 гъэм Киев урысейхэм апхуэдэ хабзэр къахуидэжакъым, нэгъуэщI мардэхэри игъэуващ. Иджы езым и цIыхухэми ялъэIэсащ. Гъатхэпэм и 1-р къэмысу УФ-м и щIыналъэм къыщыхута укра­инхэр — а къэралым и ­гъунапкъэхъумэ IэнатIэм къитахэм ятепщIыхьмэ, апхуэдэхэм я бжыгъэр мелуанибл мэхъу — я хэкум кIуэж хъунущ япэрей дэфтэрхэмкIэ. Арщхьэ-кIэ иджы ахэр Москва, Санкт-Петербург, нэ­гъуэщI урысей къалэхэм къэкIуэн папщIэ паспортыщIэ яIэн хуейщ.