Дипломат лэжьакIуэхэм я махуэр ягъэлъапIэ
2020-02-18
- Хабзэ зэрыхъуауэ, Мэлбахъуэ Тимборэ и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ къэрал библиотекэм щекIуэкIащ «Искусство дипломатии» зэIущIэр. Ар къызэрагъэпэщащ IуэхущIапIэм щеджэ и пэшым и къудамэм и лэжьакIуэхэм. Зэхыхьэм ирагъэблэгъащ Гуманитар-техникэ колледжым и кадет корпусым и «Правоохранительная деятельность» IэщIагъэм и студентхэр.
- Дипломат IэщIагъэм жылагъуэмрэ къэралымрэ я деж щиIэ пщIэмрэ а IэнатIэм пэрытхэм я жэуаплыныгъэмрэ я щыхьэту, Урысей Федерацэм и Президентым 2002 гъэм жэпуэгъуэм и 31-м игъэуващ мазаем и 10-р Дипломат лэжьакIуэхэм я махуэу. Зэраубзыхуам тету, УФ-м хамэ къэрал IуэхухэмкIэ и министерствэм и лэжьакIуэ мин бжыгъэхэм а махуэр ди къэралми нэгъуэщI щIыпIэхэми щагъэлъапIэ.
- ЗэIущIэ гъэщIэгъуэныр езыгъэкIуэкIахэу библиотекэм и лэжьакIуэ Нанэ Ларисэрэ Балъкъэр Залинэрэ къытеувыIащ Урысей дипломатием и тхыдэм, къэралым и дипломат цIэрыIуэхэу Троцкий Л., Литвинов М., Чичерин Г., Молотов В., Громыкэ А., Примаков Е., Лавров С., а IэнатIэм и нэгъуэщI цIыху акъылыфIэхэм я фIыгъэкIэ Урысейм къэрал куэдым пыщIэныгъэ быдэхэр хуиIэу къызэрекIуэкIым. Лъэпкъ библиотекэм и унафэщI, профессор, филологие щIэныгъэхэм я доктор, дипломат, ООН-м и академик, КъБР-м щIэныгъэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, къэрал, жылагъуэ лэжьакIуэ Емуз Анатолэ щIэныгъэмрэ щэнхабзэмрэ зегъэужьыным, жылагъуэ Iуэхур егъэфIэкIуэным хуищIа хэлъхьэныгъэхэр ягу къагъэкIыжа нэужь, кърихьэлIахэм абы и гъащIэмрэ и гуащIэмрэ яхутепсэлъыхьащ.
- Емуз Анатолэ КъБКъУ-м щIэныгъэ нэхъыщхьитI (инджылызыбзэ, урысыбзэ къудамэхэр) щызригъэгъуэтащ. 1963 — 1969 гъэхэм Совет армэм и офицерщ, Москва дзэ зэдзэкIакIуэхэм я курс нэхъыщхьэхэр къыщиухащ. ЕджапIэ нэхъыщхьэхэмрэ школхэмрэ папщIэ зэхилъхьащ инджылыз-адыгэ-урыс фразеологие псалъалъэр. Монографие зыбжанэ, «Хамэ къэралыбзэхэмрэ ар зэребгъэджынумрэ ятеухуа къэхутэныгъэхэр» академие тхылъыр и Iэдакъэ къыщIэкIащ. 1976 — 1980 гъэхэм Индием и Совет щэнхабзэ центрым и унафэщIу лэжьащ. Хэкум къигъэзэжа нэужь, щIэныгъэ, егъэджэныгъэ лэжьыгъэхэм куууэ хэтащ, и доктор диссертацэр пхигъэкIащ. ЕгъэджакIуэхэм я щIэныгъэм щыхагъахъуэ институтым и унафэщI къулыкъум пэрытащ.
- 1992 — 1997 гъэхэм КъБР-м лъэпкъ Iуэхухэмрэ хамэ къэрал IуэхухэмкIэ и министру, итIанэ хамэ къэрал IуэхухэмкIэ министру лэжьащ. Урысейм и МИД-м и Дипломат академием дипломат лэжьакIуэхэм я щIэныгъэр щыхагъахъуэ и курсхэр ехъулIэныгъэкIэ къиуха нэужь, УФ-м и щIыналъэхэм Урысей МИД-м щIыналъэ зэхуаку, экономикэ зэхущытыкIэхэмкIэ я Консультативнэ советым хэтащ. 1995 гъэм Урысейм и посольствэу Белоруссием щыIэм и чэнджэщэгъуу щылэжьащ. Хамэ къэралхэм щыпсэу ди хэкуэгъухэм яхудиIэ пыщIэныгъэ-хэр иригъэфIэкIуэн папщIэ, къэрал куэдым щыIэну къыхуихуащ. Апхуэдэхэщ Иорданиер, Сириер, Тыркур, Америкэм и Штат Зэгуэтхэр, Канадэр, Венгриер, Чехословакиер, Болгариер, Италиер, Индиер, Албаниер, Белоруссиер, Кипрыр, нэгъуэщIхэри.
- 2002 гъэм къыщыщIэдзауэ ар и унафэщIу щытащ КъБКъУ-м хамэ къэралыбзэхэмкIэ, иужькIэ инджылызыбзэмкIэ и кафедрэхэм. 2010 гъэм и мэлыжьыхь мазэ лъандэрэ и унафэщIщ Мэлбахъуэ Тимборэ и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ библиотекэм. ЩIэныгъэмрэ щэнхабзэмрэ зегъэужьыным, жылагъуэ Iуэхур егъэфIэкIуэным Емузым хэлъхьэныгъэшхуэхэр хуещI. Абы и фIыгъэкIэ библиотекэм къыщызэрагъэпэщащ «Джентльмен», «Галатея», «Правовед», «Театр книги», «Гум и макъ», «ЗэфIэкI зиIэ цIыху» клубхэр, нэгъуэщIхэри. 2010 гъэм къыдэкIа «Лъэпкъыр зэрыгушхуэ» щIэнгъуазэм Емуз Анатолэ и цIэр иратхащ, 2017 гъэм къыхуагъэфэщащ «Хэкум и пащхьэм щиIэ фIыщIэхэм папщIэ» орденыр, республикэм и социально-экономикэ зыужьыныгъэм, щIыналъэр егъэфIэкIуэнымрэ щIэныгъэмрэ хуищIа хэлъхьэныгъэфIхэм папщIэ. Апхуэдэу, къэралкIуэцI Iуэхухэм илъэс 25-кIэ хуэлэжьа Емузым къыхуагъэфэщащ Урысей МИД-м и щIыхь тхылъымрэ «Урысей Федерацэм хамэ къэрал IуэхухэмкIэ и министерствэр илъэс 200 ирокъу» юбилей дамыгъэмрэ. Емузым и лэжьыгъэхэр щызэхуэхьэса тхылъ зыбжанэ библиотекэм щIэлъщ.
- Къыхэгъэщыпхъэщ, Емуз Анатолэ и пхъурылъху Эвелинэ абы и лъагъуэм зэрырикIуэжар. Налшык къалэм и курыт еджапIэ №4-р дыщэ медалкIэ, КъБКъУ-м инджылызыбзэмкIэ и къудамэр диплом плъыжькIэ къиуха нэужь, ар аспирантурэм щIэтIысхьэри, и кандидат лэжьыгъэр пхигъэкIащ. 2009 — 2013 гъэхэм Урысей МИД-м щылэжьащ. Ди республикэм и мызакъуэу, Кавказ Ищхъэрэм ар дипломат ранг зиIэ япэ адыгэ цIыхубз атташе щыхъуащ. ИужькIэ къулыкъу щищIащ Азербайджанымрэ Къэзахъстанымрэ Урысейм щиIэ посольствэхэм. 2014 гъэм абы къратащ ещанэ секретарым и дипломат рангыр. Мы зэманым ар Псыхуабэ бзэ щIэныгъэхэмкIэ и университетым къэралкIуэцI политикэм теухуа и доктор лэжьыгъэм щолэжь.
- Емузыр зэIущIэм кърихьэлIахэм яхутепсэлъыхьащ дипломат IэнатIэм и мыхьэнэмрэ щхьэхуэныгъэхэмрэ. Абы жэуап иритащ студентхэм я упщIэхэм.
- Зэхыхьэр щекIуэкIа пэшым щагъэуващ «Дипломатия: взаимный интерес, доверие, сотрудничество» тхылъ дапхъэр. Абы хагъэхьащ дипломатием и тхыдэм теухуа тхылъхэмрэ дипломат цIэрыIуэхэм я лэжьыгъэ щхьэпэхэмрэ. Апхуэдэу абдежым щыплъагъурт Емуз Анатолэ и гъащIэмрэ и гуащIэмрэ теухуа тхыгъэхэр, сурэтхэр, къыхуагъэфэща дамыгъэхэр.
- ТЕКIУЖЬ Заретэ.
- Сурэтыр Къарей Элинэ трихащ.