ФИФI ФЫМЫГЪЭПУД, ФИ IЕЙ ФЫМЫГЪЭПЩКIУ

АДЫГЭ ПСАЛЪЭ

Февраль, 2020

КъБР-м и Iэтащхьэр цIыхухэм яхуозэ

2020-02-18

  • КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэ­кIуэ Казбек республикэм и Правительствэм и Унэм щахуэзащ зи щхьэ IуэхукIэ ­къекIуэлIахэм.

  • ЩIыналъэм и Унафэ­щIым лъэIу зэмылIэужьы­гъуэхэмкIэ зыкъыхуагъэзащ республикэм и муниципаль­нэ районхэмрэ къалэ округ­хэмрэ къикIахэм. Ахэр къызытекIухьахэм ящыщщ псэуныгъэм, медицинэ дэIэ­пыкъуныгъэм пыщIа Iуэху­хэр. ЛъэIу щхьэхуэхэр теухуауэ щытащ бын куэд зиIэ унагъуэ нэхъ хуэмыщIахэм, сабий ныкъуэдыкъуэхэм ядэIэпыкъуным.
  •  ЦIыхухэм я лъэIухэмрэ тхьэусыхафэхэмрэ дэгъэ­кIы­ным хуэгъэзауэ республикэм и Iэтащхьэм зыхуэфащэ пщэрылъхэр яхуигъэуващ КъБР-м и къэрал властым и гъэзэщIакIуэ органхэм, муниципальнэ щIыналъэхэм я унафэщIхэм.
  • КъБР-м и Iэтащхьэмрэ Правительствэмрэ
  • я пресс-IуэхущIапIэ.

Зыхыхьэхэр: Хэха

Нобэрэ Пщэдейрэ

2020-02-18

  • Мазаем и 18, гъубж
  • Урысей Федерацэм и Транспорт полицэм и махуэщ
  • УФ-м IэщэкIэ ЗэщIэузэда и Къарухэм дзэхэр зыхуей хьэпшыпхэмрэ ерыскъыпхъэхэмкIэ къызэзыгъэпэщ и IэнатIэм и махуэщ
  • 1911 гъэм пощтыр зэбгрыхыным кхъухьлъатэ япэ дыдэу къыщагъэсэбэпащ. Ар къыщыхъуар Индиерщ: Аллахабад икIыу Наини кIуэ кхъухьлъатэм письмо мини 6,5-рэ, нэгъуэщI корреспонденцэу 250-рэ илъащ. Абыхэм ящыщ дэтхэнэми «Кхъухь­лъатэкIэ зэбграха япэ пощт» жиIэу мыхъур тегъэуат.
  • 1924 гъэм Налшык Лениным и цIэр зезыхьэ еджапIэ къалэ цIыкIу къыщызэIуахащ.
  • 1930 гъэм США-м щыщ астроном Томбэ Клайд Уильям Плутон планетэр зэрыщыIэр къихутащ.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Кыщпэк и хьэщIэхэр

2020-02-18

  • Кыщпэк курыт еджапIэм иджыблагъэ къыщызэIуахащ «ЛIыхъужьхэм я блын» зыфIаща стендыр. Ар трау­хуащ Хэку зауэшхуэм Те­кIуэныгъэ Иныр къызэ­ры­щытхьрэ илъэс 75-рэ зэрырикъум.

  • Зэхуэсым хэтащ Урысейм и ЛIыхъужь, генерал-майор Тулин Сергей, УФ-м IэщэкIэ ЗэщIэузэда и Къарухэм офицеру къыхэкIы­жахэм я «Мегапир» зэгу­хьэныгъэм и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къу­дамэм и унафэщI Атаев Жашарбек, «Урысейм дрихэкупсэщ» урысейпсо зэхыхьэм и штабым и уна­фэщI, запасым щыIэ пол­ковник Балъкъэр Хьэсэн, Бахъсэн районым и щIыпIэ администрацэм и Iэтащ­хьэм и япэ къуэдзэ Къэзан Заур, Кыщпэк къуа­жэм  и щIыпIэ администрацэм и унафэщI Елбэд Артур, ­районым егъэ­джэныгъэмкIэ и IэнатIэм и унафэщI Аб­рэдж Тамарэ, жы­лэдэсхэр, щIалэгъуа­лэр. Абыхэм зэгъусэу зы­щап­лъыхьащ ­школым и ­лъахэхутэ музейм. ­Абдеж къы­щызэра­гъэ­пэщат  ТекIуэныгъэр илъэс 75-рэ зэ­рыри­къум теу­хуа гъэ­­лъэ­гъуэныгъэр.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Къыпхуэмылъытэн хуэдиз къару

2020-02-18

  • Си анэшхуэ ГуащэцIыкIу Куба къуа­жэм 1885 гъэм къыщалъхуащ, Къа­нэмэтхэ япхъущ, Шалхэ я нысэщ. Къэрэгъэш щыщ Шал Хьисэ 1906 гъэм щхьэгъусэ хуэхъуащ. ЗэгурыIуэ-зэдэ­Iуэжу а тIур илъэс 33-кIэ зэдэпсэуащ. А тIум бынипщI зэдапIащ: щIалэу хы, хъыджэбзу плIы. Къуажэдэсхэм зэрыжаIэжымкIэ, Хьисэ лIы губзыгъэу, пщIэ зиIэу псэуащ, чэнджэщакIуэ къы­хуэкIуэхэу, цIыхухэр зэригъэкIужыфу щытащ.

Шал ГуащэцIыкIу и къурыльху Чэрим и гъусэу

  • Нанэ игу къигъэкIыжырт: «Хьисэ хуабжьу тегузэвыхьырт и щIалэхэм икIи жи­Iэрт: «Мы дунейр хуабжьу зэрызохьэ, къэзэуати къэхъуну къысщохъу, абы си къуэхэр хэкIуадэмэ, жызоIэри жейм се­зэгъыркъым, уэ къыпфIэмыIуэхуу уо­жей». «НтIэ, армэм дашми сыгъын, иджыри сыгъын» жэуап естыжырти, сы­хуэгузавэртэкъым»! АрщхьэкIэ къы­къуэкIащ гъэунэхуныгъэр.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

УэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ Бэрэгъун Владимир къызэралъхурэ илъэс 80 ирокъу

2020-02-18

  • Лъэпкъым  куэд  хуэзылэжьа
  • IуэрыIуатэдж, уэрэджыIакIуэ, композитор Бэрэгъун Владимир и цIэм, хуэфащэ дыдэу, увыпIэ щхьэхуэ щеубыд Къэбэрдей-Балъкъэрым и щэнхабзэм и тхыдэм. Лъэпкъ макъамэ IуэрыIуатэм емызэшыжу зэрыхэлэжьыхьам и фIыгъэкIэ зэхуэ­хьэсыжа, нотэкIэ тха хъуащ адыгэ цIыхубэ уэрэдрэ пшыналъэу куэд дыдэ.
  • Бэрэгъун Владимир 1939 гъэм дыгъэ­гъазэм и 31-м Кэнжэ къуажэм къыщалъ­хуащ. Курыт еджапIэм щыщIэсым ар жыджэру хэтт художественнэ самодея­тельностым. Абы макъ шэщIа дахэкIэ жи­Iэрт адыгэ уэрэдыжьхэри композиторхэм я IэдакъэщIэкIхэри.
  • 1958 гъэм Владимир щIэтIысхьащ Налшык и музыкэ училищэм. Зы илъэс еджауэ, ар 1959 гъэм Саратов дэт къэрал консерваторэм ягъэкIуащ. ИлъэситIкIэ щагъэхьэ­зыр курсхэм щIэсри, 1961 гъэм еджапIэм уэрэджыIакIуэхэм я факультетым щIэ­хуащ. Абы зыщилъэщIащ, профессиональнэ щыхъуащ Бэрэгъуным и драмэ тенор макъ лIэужьыгъуэм.
  • 1962 — 1965 гъэхэм Владимир дзэм къулыкъу щищIэри, къиуха консерваторэм ­игъэзэжащ. Абы кърагъэкIри, адыгэ щIалэр и республикэм къагъэкIуэжащ икIи Къэбэрдей-Балъкъэрым и Музыкэ театрым илъэсибгъукIэ щылэжьащ. А илъэсхэм ­къриубыдэу ар хэтащ оперэмрэ классикэ опереттэмрэ я спектаклу 19-м.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Кавказ щыхьым и бжыгъэм хагъэхъуэж

2020-02-18

  • Ижь-ижьыж лъандэрэ тхыдэтххэм, тхакIуэхэм, усакIуэхэм яфIэтелъыджэ Къэбэрдей-Балъкъэрыр цIэрыIуэ зыщIар и щIыуэпс дахэращ. Пэжу, тхыдэ щхьэхуэ зиIэ щIыпIэхэмкIэ, къэкIыгъэ, псэущхьэ гъэщIэгъуэнхэмкIэ къулейщ ди хэкур. Арами, щы­Iэщ ди щIэныгъэлIхэр зыгъэгуауэщхьэуэ, щIыуэ­псым ехьэлIа гукъеуэ гуэрхэри. Абыхэм ящыщщ щыхь ­къуэлэн лъы къабзэ зэрамыгъуэтыжыр.

  • 20-нэ лIэщIыгъуэм и пэщIэдзэм ирихьэлIэу зи гугъу тщIы псэущхьэр Кавказ Ищхъэрэм щамыгъуэтыжыххэу бзэхащ. А ныкъусаныгъэр зыгуэрурэ ягъэзэкIуэжын я гугъэу, щыхь къуэлэныр щIыналъэ зэмылIэужьы­гъуэхэм кърашыурэ, Кавказ Ищхъэрэм кърагъэ­тIысхьэу щIадзат биологхэм.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Дипломат лэжьакIуэхэм я махуэр ягъэлъапIэ

2020-02-18

  • Хабзэ зэрыхъуауэ, Мэлба­хъуэ Тимборэ и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ къэрал библиотекэм щекIуэкIащ «Искусство дипломатии» зэIущIэр. Ар къызэрагъэпэщащ IуэхущIапIэм щеджэ и пэшым и къудамэм и лэжьакIуэхэм. Зэхыхьэм ирагъэблэгъащ Гуманитар-техникэ колледжым и кадет корпусым и «Правоохранительная деятельность» IэщIагъэм и студентхэр.

  • Дипломат IэщIагъэм жылагъуэм­рэ къэралымрэ я деж щиIэ пщIэмрэ а IэнатIэм пэрытхэм я жэуаплыныгъэмрэ я щыхьэту, Урысей Федерацэм и Президентым 2002 гъэм жэп­уэгъуэм и 31-м игъэуващ мазаем и 10-р Дипломат лэжьакIуэхэм я махуэу. Зэраубзыхуам тету, УФ-м хамэ къэрал IуэхухэмкIэ и министерствэм  и лэжьакIуэ мин бжыгъэхэм а махуэр ди къэралми нэгъуэщI щIыпIэхэми щагъэлъапIэ.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Афганистан — мыкIыж уIэгъэ

2020-02-18

  • Советыдзэхэр Афганистаным къы­зэ­рырашыжрэ мазаем и 15-м илъэс 31-рэ ирикъуащ. А махуэм ирихьэлIэу республикэм и къалащхьэм, щIыналъэхэм щекIуэкIащ абы теухуа Iуэхухэр.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Зэныбжьэгъугъэ зэIущIэхэм щыIейкъым

2020-02-18

  • Мазаем и 4-м «Спартак-Налшыкым» и футболистхэм мы гъэм и етIуа­нэ зыгъэсэгъуэр Нарт­санэ (Кисловодск) щызэхаублащ. Урысей Федерацэм футболымкIэ и етIуанэ дивизионым и «Ипщэ» гупым гъатхэпэм щыщIэзы­дзэжыну 2019 — 2020 гъэ­хэм я зэхьэзэхуэм и етIуа­нэ Iыхьэм зыхуэгъэ­хьэзырыным ипкъ иткIэ ди щIалэхэм зэныбжьэ­гъугъэ зэIущIэхэр абы щыдрагъэкIуэкIащ Мэ­хъэч­къалэ и «Легион Динамо»-мрэ Грознэм и «Ахмат»-м и щIалэгъуалэ гупымрэ.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Тыркум къраха медалхэр

2020-02-18

  • Къэбэрдей-Балъкъэрым и тхэквондоистхэм медалищ къыщахьащ олимп лъэхъэнэм ипэ къихуэу Тыркум щекIуэкIа «Turkish Open» рейтинг зэхьэзэхуэм. АбыкIэ хъыбар къыдигъэщIащ Кавказ Ищхъэрэ федеральнэ щIыналъэм тхэквондомкIэ (WTF) и федерацэм и секретарь нэхъыщхьэ Къан­къул Беслъэн.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха