Я псэукIэр нэхъ зэIузэпэщ хъун папщIэ
2019-06-20
- Иужьрей тхьэмахуэхэм хъыбарыфI зыбжанэ къытIэрыхьащ ди къэралым нэхъыжьхэм щагъуэтыну гулъытэм теухуауэ.
- «Демография» лъэпкъ проектыр гъэзэщIа зэрыхъум теухуа зэIущIэм УФ-м и Правительствэм и УнафэщI Медведев Дмитрий щыжиIащ къэралым и цIыхухэм я Iыхьэ плIанэр жьыгъэ хуегъэзэкI ныбжьым зэритыр, икIи абыхэм Iэмал яIэн зэрыхуейр лэжьэну, жыджэру жылагъуэ Iуэхухэм хэтыну, я узыншагъэм кIэлъагъэплъыну.
- Псом япэу гулъытэ зыгъуэтыпхъэр дэIэпыкъуэгъуншэу къанэхэращ. Абыхэм щхьэкIэ къызэрагъэпэщыжынущ унэ-интернатхэр. УнафэщIым жиIащ иужьрей илъэсхэм а IуэхущIапIэхэр зэрыдэхуэхыпар, щыIэхэр къэгъэщIэрэщIэжын, здэщымыIэ щIыналъэхэм ахэр щыухуэн зэрыхуейр. Ди къэралым а Iуэхухэм тригъэкIуэдэнущ сом меларди 100.
- ЦIыхур пенсэ кIуэгъуэ ныбжьым щынэсым, хуейуэ щытмэ, и лэжьыгъэм пищэфын хуэдэу узыншагъэ иIэн щхьэкIэ гъэ къэс апхуэдэхэм дохутырхэр къеплъынущ. Псалъэм папщIэ, къэкIуэну илъэситхум нэхъыжьхэм я процент 70-м я узыншагъэр къапщытэнущ. Мы Iуэхур къуажэхэм нэхъ хэкъузауэ щекIуэкIынущ, къалэдэсхэм елъытауэ къуажэдэсхэр нэхъ гъащIэмащIэщи.
- Къыхэгъэщыпхъэщ Iуэхум къызэрыхалъытар поликлиникэм кIуэну къызэхьэлъэкI, ар зыхузэфIэмыкIын зэрыщыIэр. Апхуэдэхэр поликлиникэм къэзышэн транспорт щIыналъэ къэс яIэнущ. КъинэмыщIауэ, унэм кIуэуэ нэхъыжьхэм я узыншагъэр къэзыпщытэ дохутыр гуп зэрагъэуIунущ. «Мобильная бригадэ» жаIэ абы щхьэкIэ, апхуэдэ гупу минищ къыщызэрагъэпэщынущ ди къэралым. щIыналъэхэм транспорт иратынри иужьрейуэ зи гугъу тщIари мы гъэм щыщIэдзауэ зэфIагъэкI Iуэхущ. Къапщтэмэ, лэжьыгъэмкIэ министр Топилин Максим жиIащ бадзэуэгъуэм и 1 пщIондэ УФ-м и щIыналъэ псоми зэгурыIуэныгъэ зэрыращIылIэнур автотранспортым теухуауэ. Мы Iуэхум трагъэкIуэдэнущ сом меларди 2,3-рэ.
- Правительствэм нэгъуэщI зы лэжьыгъи еублэ. Ар зыхуэгъэзар зи ныбжь хэкIуэтахэм нэхъ яхуэлъэ узыфэхэр къэхутэнымрэ абыхэм еIэзэнымрэщ. Абы щхьэкIэ къызэIуахынущ гериатрие центрхэмрэ (нэхъыжьхэм я узыфэхэм хухэха щIэныгъэ IуэхущIапIэ) геронтологиемкIэ къудамэхэмрэ (апхуэдэхэр зимыIэ сымаджэщхэр куэдщ).
- Зи ныбжь хэкIуэтахэм теухуауэ къэралым зыхуигъэувыж нэгъуэщI зы къалэнми и гугъу фхуэтщIынут.
- Къуажэдэсхэм ящыщу пенсэр процент 25-кIэ нэхъыбэ зыхуащIынухэм къахэхъуэнущ. Псалъэм папщIэ, къуажэм нэхъ щыIэ IэщIагъэхэм, хадэхэкIымрэ хьэцэпэцэмрэ елэжьхэм, Iэщрэ джэдкъазрэ зыгъэхъухэм къинэмыщIа, я пенсэр хагъэхъуэнущ мэкъумэш техникэм, лэжьапIэхэм къыщагъэсэбэп Iэмэпсымэхэм кIэлъыплъахэм, ахэр зыхъумахэм.
- УФ-м ЛэжьыгъэмкIэ и министерствэм пенсэр зыхущIагъунухэр игъэбелджылащи, абыхэм ящыщщ мыпхуэдэ лэжьыгъэ пэрытахэр: колхозхэмрэ совхозхэмрэ кърахьэлIэр, къагъэкIыр, къагъэхъур, дагъэ-гъэсыныпхъэу яIар зыхъумахэр (склад е базэу щIыи), ухуакIуэ бригадэхэм хэтахэр: автокрановщик, хьэкугъэплъ, токарь, гъущIыр газрэ токкIэ зэпызыгъавэхэр, пхъащIэхэр, нэгъуэщIхэри.
- А «нэгъуэщIхэм» иджы япэу хагъэхьащ машинно-трактор паркым и инженерыр, IэмэпсымэхэмкIэ инженерыр, инженер-электрикыр, уней хьэрычэтыщIэр (мэкъумэшхэкIым елэжьмэ).
- Правительствэм къыхилъхьар Къэрал Думэм къищтэмэ, къедбжэкIа IэщIагъэхэр зиIа, къуажэм щылэжьа цIыхухэм я пенсэр 2019 гъэм щIышылэм и 1-м къыщыщIэдзауэ къабжыжынущ. Урысейм и Пенсэ фондым гу лъыдегъатэ: процент 25-рэ зыхагъэхъуэнур «фиксированная выплата» жыхуаIэращ (ныкъуэдыкъуэхэм, зи ныбжькIэ пенсэ зыхуагъэувхэм Iэмал имыIэу ират сом бжыгъэ гъэбелджыларащ). ЩIышылэм и 1 лъандэрэ зы мазэм хуэзэу ар сом 5334-рэ мэхъу, зи ныбжьыр илъэс 80 ирикъуахэм -10668-рэ. ПыухыкIауэ жыпIэмэ, къуажэдэсхэм жьыгъэм теухуауэ ират пенсэр сом 1300-2600-кIэ хэхъуэнущ.