• Мэлыжьыхьым и 8-м Урысей Федерацэм и Президент Путин Владимир ви­деоконференц жыпхъэм иту зэIущIэ ядригъэкIуэкIащ УФ-м и Правитель­ствэм и унафэщIхэм. Ар теухуауэ щытащ коронавирус уз зэрыцIалэм ди къэ­ралым зыщемыгъэубгъуным. Абы хэтащ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбеки.

• ЗэIущIэм и пэщIэдзэм Путиным къыхигъэщащ узыншагъэр щызэфIагъэувэж IуэхущIапIэ псори щытыкIэм хуэхьэ­зы­рыныр, абыхэм я зэфIэкIымрэ Iэмалхэмрэ хэпщIыкIыу хагъэхъуэныр, сымаджэхэр куэд къэхъу хъужыкъуэмэ, зды­щIагъэгъуэлъхьэнухэр ягъэхьэзырыныр, медицинэ техникэр къащэхуныр, ИВЛ ­аппаратхэр, реанимобилхэр, дэIэпыкъуэгъу псынщIэм папщIэ автомашинэхэр абы хэту, IэмэпсымэщIэхэм ирилэжьэну IэщIагъэлI гупхэр зэгъэуIуныр щIыналъэ псом я дежкIи фIэкIыпIэ зимыIэ къалэну, псом нэхъ япэ игъэщыпхъэ Iуэхуу иджыри къызэрынэжыр. А Iуэхугъуэхэм текIуэдэну мылъкур федеральнэ Правительствэм хихауэ щытщ.

Псоми еджэн…

• 1. Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Конституцэм и 81-нэ статьям и «б» пунктым ипкъ иткIэ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм егъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министрым и ­къалэнхэр игъэзащIэу Езауэ Анзор Къылышбий и ­къуэр гъэувын.
• 2. «Къумыкъу I. М. теухуауэ» Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм 2020 гъэм гъатхэпэм и 23-м къыдигъэкIа Указ №21-УГ-м къару имыIэжу къэлъытэн.
• Мы Указым къару егъуэт абы Iэ щыщIэздза махуэм щегъэжьауэ.

•           Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм
•           и Iэтащхьэ                                 КIуэкIуэ  Казбек
• Налшык къалэ
• 2020 гъэм мэлыжьыхьым и 9-м
• №37-УГ

• Гуманитар къэхутэныгъэхэмкIэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал щIэныгъэхутэ институтым дунейм къытригъэхьащ нэ­мыцэ тхыдэдж цIэрыIуэ Нойманн Карл Фридрих и Iэдакъэ къыщIэкIауэ «Народы Северного Кавказа в европейской культуре и общественном соз­нании». Историографические и источниковедческие аспекты» фIэ­щыгъэм щIэт тхылъ гъэщIэгъуэн.
• ХVII — ХVIII лIэщIыгъуэ­хэм псэуа щIэныгъэлIым и лэжьыгъэм кавказ бгы­рысхэм увыпIэ хэха щаубыд. Абы щыхьэт тохъуэ зи гугъу тщIы тхылъри. Мы къыдэкIыгъуэр Iыхьих мэхъури, дэтхэнэми бгырыс лъэпкъхэр зэрызэфIэува, ахэр лъэхъэнэ зэхуэмыдэхэм зэрыхэпсэукIам нэIуасэ ­ухуащI. Мис ахэр: «Кавказымрэ абы щыпсэухэмрэ», «Адыгэхэм я тхыдэжьым щыщ Iыхьэхэр», «Адыгэхэм я иджырей тхыдэм щыщ Iыхьэхэр», «Урысеймрэ Кавказымрэ», «Адыгэхэр», нэгъуэщIхэри.
• Тхылъым и гуэдзэнхэм гурыIуэгъуэу къыщыхьащ адыгэбзэм хэлъ грамматикэ щхьэхуэныгъэхэр, псалъэр къызэрыхъу, зэрызэхэт пкъыгъуэхэр. Урыс-адыгэ псалъалъэ кIэщIи къыщихьын хузэфIэкIащ мыбдеж Нойманн Карл. Хуей дэтхэнэми, бзэм и IэфIыр зыхи­щIэфын хуэдэу, гуэдзэнхэм адыгэ макъамэхэри ядэ­щIыгъужащ.
• Тхылъым и жинтыр гъэдэхащ «Кърымымрэ Кавказымрэ, хы ФIыцIэмрэ Каспийрэ къиубыду» картэм щыщ IыхьэмкIэ (1872).
• Мы къыдэкIыгъуэр къахуэщхьэпэнущ щIэныгъэлI­хэм, тхыдэджхэм, егъэджакIуэхэм, тхыдэр зыфIэ­гъэ­щIэ­гъуэн дэтхэнэми.
• Щомахуэ Залинэ.

• Я щIалэгъуэу, я къару илъыгъуэу, унагъуэр, зыдэс жылагъуэр, республикэр, къэралыр бащэкIэ къащыгугъыу, Къэбэрдей-Балъкъэ­рым щыщу мин Iэджэ ихьащ Хэку зауэшхуэм. Абыхэм ящыщщ До­хъу­шыкъуей (Старэ Шэрэдж) щып­сэуа Сэхъурокъуэ Хьэтыкъэ. Бийр Совет Союзым къыщытеуэм, Къущхьэхъу хъупIэм кърашыжри, фронтым дашащ Хьэтыкъэ. Зэкъуэшитху хъурти, щыр дэкIащ, тIур къагъэнащ. Абы щыгъуэ сабийуэ щы­тами, и адэр зэрежьар нобэми и нэгум щIэтщ Къуэшыкъуейхэ я нысэ ­Сэ­хъурокъуэ Любэ:

• -Си адэри си анэри шыгум итIысхьэу щыслъагъум, сыгъынанэу куэбжэпэм деж сыщытт. ИтIанэ си адэр гум къелъэри: «Умыгъ, сэ пшынэ къыпхуэсхьыну сыкIуэу аращ, сыкъэкIуэжынущ», — къызжиIэщ, си щхьэфэм Iэ къыдилъэри ежьащ. ТIэкIу нэхъ сыкъыдэкIуэтея нэужь къызэрысщIамкIэ, Иуан Хьэчим жари бригадиру къуажэм диIэт зылI, IыхьлыгъэкIэ къыдгухьэу. Аращ зи шыгум ису дэкIар. Щежьэм щыгъуэ си анэм къелъэIуауэ къысхуиIуэ­тэжырт: «Си Iэ еIусауэ зы къуэщIий дэлъыхункIэ, мы пщIантIэр умыбгынэ», — жери. Тхьэ, игъэзэщIам и уэсятыр си анэм.

Псоми еджэн…

• Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм хэ­щIыныгъэшхуэ игъуэтащ. Хьэлъэу сымэджа нэужь, дунейм ехыжащ КъБР-м и МВД-м и Следственнэ IуэхущIапIэм, иужькIэ МВД-м и штабым я япэ унафэщIу щыта, КъБР-м юстицэмкIэ и министру лэжьа, ­СССР-м и Сбербанкым и Къэбэрдей-­Балъкъэр къудамэм и унафэщI къулыкъур илъэс 20-м щIигъукIэ зыIэщIэлъа, абы и директорхэм я советым хэта, Дунейпсо Адыгэ Хасэм РепатриацэмкIэ и комитетым и тхьэмадэу щыта, щIэныгъэлI цIэрыIуэ, IэщIагъэлI щыпкъэ икIи хэкупсэ нэс ГубэщIыкI Владимир Исмэхьил и къуэр.
• ГубэщIыкI Владимир Къэбэрдей-Балъкъэрым и Лэскэн щIыналъэм хыхьэ Хьэтуей къуажэм 1933 гъэм и дыгъэгъазэ мазэм къыщалъхуащ. Курыт школыр ехъулIэныгъэкIэ къи­уха нэужь, ар щIэтIысхьащ икIи фIы дыдэу къиухащ Москва къэрал университетым и юридическэ факуль­тетыр. Къыхиха IэщIагъэмкIэ щIэныгъэ нэхъыщхьэ зэзыгъэгъуэта адыгэ щIалэр абдежми къыщыувыIакъым. Абы и щIэныгъэм аспирантурэм ­щыхигъэхъуащ икIи ди лъэпкъым щыщу япэ дыдэу юридическэ щIэныгъэхэм я кандидат хъуари аращ. ИужькIи абы и къалэмыпэм къы­пыкIащ щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэ­жьыгъэ куэд.
• Хэкупсэ нэсу дунейм тетащ Гу­бэщIыкI Владимир. Ар зымыцIыху е и цIэр зэхэзымыха ди республикэм ису къыщIэкIынкъым. Зригъэгъуэта щIэ­ныгъэ куумрэ ирихьэкIа къулыкъу лъагэхэмрэ, адыгэбзэмрэ адыгэ Iуэхумрэ пэжыжьэу щытами, къы­зыхэкIа лъэпкъым и зыужьыныгъэр, ифI зыхэлъ Iуэхухэр гъэкIуэтэныр зэи IэщIыб ищIакъым.

Псоми еджэн…

• «Иныжь» псалъэм къытрагъэп­щIыкIа щIыпIэцIэхэм Адыгэхэм я хэкужьым куэду узэрыщрихьэлIэу щытыгъам дэ шэч къытетхьэркъым. Абыхэм ящыщщ мы ди тхыгъэм зи гугъу щытщIынухэри.
• Шапсыгъ щIыналъэ
• — Иныжь къуладж. Шахэ ижь лъэныкъуэмкIэ къыщыхэхуэж и къуэп­сымрэ ар къызыдэж тIуащIэ зэв цIыкIумрэ я фIэщыгъэщ.
• — Иныжьытх. Иджырей шапсыгъ жылагъуэхэм нэхъ «зыхузэфIэкIыу» яхэтхэм хабжэ ШахэкIеишхуэ къуажэ къухьэпIэ лъэныкъуэмкIэ къыбгъэдэт къырылъэ-мэзылъэ шытхщ.
• — Иныжьым ыгъэкIыгъэ (зэпригъэзыкIа) къуладж. ХьэкIуцу (Хьэ­кIув) зи фIэщыгъэ бгым и лъабжьэм къыщежьэу, ПсыфI хэлъэдэж псы цIыкIумрэ абы зыщихъунщIэ къуэ зэв цIыкIумрэ зэреджэщ.

Псоми еджэн…

• Гъатхэпэм и 21-м зэхаублэн хуеящ Къэбэрдей-Балъкъэрым и Iэтащ­хьэм и кубокыр къэхьыным ­теухуа зэхьэзэхуэр. Абы къыкIэлъыкIуэ тхьэмахуэм щIадзэнут КъБР-м футболымкIэ и гъэмахуэ чемпионатым. АрщхьэкIэ, коронавирус уз зэ­ры­цIалэм и зэранкIэ ди республикэм, дунейм и щIыпIэ куэдми хуэдэу, щэнхабзэ зэхыхьэхэри, спорт зэхьэ­зэхуэхэри, уеблэмэ цIыху зэ­хуэс­хэри къыщызэтрагъэувыIащ.
• Апхуэдэ унафэ ящIын и пэ Налшык и «ДыгъафIэ къалэм» и стадионым щызэхэтащ хуабжьу удэ­зыхьэх зэIущIэ — Къэбэрдей-­Балъкъэрым футболымкIэ и гуп нэ­хъыщ­хьэм щыджэгунур хэтми зэхагъэкIащ Къэрэгъэш и «Иналымрэ» «Псыкуэдымрэ». Апхуэдэ дыдэ зэпеуэм ахэр бжьыхьэ кIуам къыщыхагъэщIат Бабугент и «ЛогоВАЗ»-мрэ «Шэджэм ЕтIуа­нэмрэ», арщхьэкIэ, Къэхъун и     «Керт»-р езым и фIэфIы­ныгъэкIэ чемпионатым зэрыхэкIыжам папщIэ, я насып къызэрикIым еплъыну аргуэру зы Iэмал ягъуэтат.

Псоми еджэн…

• Урысей гвардием Къэбэрдей-Балъкъэрым щиIэ управленэм и лэжьакIуэхэм я бынхэм Авиацэмрэ космонавтикэмрэ я дунейпсо махуэм ирихьэлIэу ящIа сурэтхэм я гъэлъэгъуэныгъэ социальнэ сетхэм къыщызэрагъэпэщ. Абы фIащащ «Хьэршым къикI фIэхъус».
• Выставкэм хагъэхьэнущ цIыхум хьэршыр къызэригъэIурыщIам, абы япэу зэрылъэтамрэ щрагъэкIуэкI къэхутэныгъэхэмрэ ятеухуа лэжьыгъэхэр. Апхуэдэ щIыкIэкIэ хабзэхъумэхэм я бынхэм мурад ящIащ дунейпсо тхыдэм  и лъэхъэнэщIэм щыщIидза 1961 гъэм мэлыжьыхьым и 12-мрэ Авиа­цэмрэ  космонавтикэмрэ я дунейпсо махуэмрэ хуэфащэу IущIэну. Интернет-гъэлъэгъуэныгъэр пщэдей къызэIуахынущ.
• Хьэтау  Ислъам.

• Мэлыжьыхьым и 11,
•  щэбэт
• Фашист гъэрыпIэм исахэр хуит къызэращIыжам и дунейпсо махуэщ. 1945 гъэм гъатхэпэм и 11-м къызэрыIэтауэ щытащ нэмыцэ ла­герь нэхъ ин дыдэхэм ящыщ Бухен­вальд (Германием и Веймар къалэм пэмыжыжьэу щащIауэ щытащ) ис­хэр.
• Паркинсон узыфэм ебэныным и дунейпсо махуэщ. А узыфэр къэзыхута дохутыр Паркинсон Джеймс къыщалъхуа махуэм (1755 гъэм мэ­лыжьыхьым и 11-м) техуэу ягъэуващ 1997 гъэм.
• Кърым Республикэм и Конституцэм и махуэщ. 2014 гъэм мэлы­жьыхьым и 11-м Кърым Республикэм и Къэрал Советым къищтащ.
• 1147 гъэм япэ дыдэу къагъэсэбэпауэ щытащ «Москва» псалъэр.

Псоми еджэн…

• Блыщхьэ, мэлыжьыхьым и 13
• 6.00 «Республикэ: тхьэмахуэ зэ­хуаку хъыбархэр» (16+)
• 6.35 «Абы уафэр нэхъ гъунэгъу къытхуищIащ». Лениным и саугъэтыр зыхуагъэфэща Энеев Тимур (балъкъэ­рыб­зэкIэ) (12+)
• 7.30 «Республикэ: тхьэмахуэ зэ­хуаку хъыбархэр» (16+)
• 8.00 «Уи пщэдджыжь фIыуэ, ­Къэбэрдей-Балъкъэр!»
• 8.20 «ТщIэн икIи тщымыгъупщэн папщIэ». «115-нэ Къэбэрдей-Балъкъэр шу дивизэм хэта лIыхъужьхэр (12+)
• 8.45 «Лъэужь махуэ». ТхакIуэ, ­журналист Жылэтеж Сэ­лэдин и фэеплъу (адыгэ­бзэкIэ) (12+)
• 17.00 «Сабийхэм я дуней». Сабийхэм папщIэ нэтын (6+)

Псоми еджэн…

• Блыщхьэ, мэлыжьыхьым и 13
• 15.00 ЩIыпIэ зэман. «Россия 24». «Тхьэмахуэ зэхуаку хъыбархэр» (12+)
• 17.30 ЩIыпIэ зэман. «Россия 24». КъБР-м щыхъыбархэр (12+)
• 17.45 ЩIыпIэ зэман. «Россия 24». Интервью (12+)
• Гъубж, мэлыжьыхьым и 14
• 17.30 ЩIыпIэ зэман. «Россия 24». КъБР-м щыхъыбархэр (12+)
• 17.45 ЩIыпIэ зэман. «Россия 24». Репортаж щхьэхуэ (12+)

Псоми еджэн…

 

• Блыщхьэ, мэлыжьыхьым и 13
• 9.00 ЩIыпIэ зэман. КъБР-м щыхъыбархэр
• 9.35 «Зэманым и лъэужь». Полковник Жырыкъ Заур и къэхутэныгъэхэр. Ещанэ Iыхьэ (адыгэб­зэкIэ) (12+)
• 14.30, 20.45 ЩIыпIэ зэман. КъБР-м щыхъыбархэр

Псоми еджэн…

• Блыщхьэ, мэлыжьыхьым и 13
• 6.00 «Республикэ: тхьэмахуэ зэхуаку хъыбархэр» (16+)
• 6.30 «КъэкIуэнур нобэм пыщIащ». Физико-математикэ щIэныгъэхэм я доктор, Италием и лъэпкъ ядернэ институтым и унафэщI Дэбагъуэ СулътIан (12+)
• 7.00 «ЩIэплъыпIэ» (16+)
• 7.30 «Зыми сыхущIегъуэжыркъым». КъБР-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, композитор Жырыкъ Заур (12+)
• 8.00 «Уи пщэдджыжь фIыуэ, Къэбэрдей-Балъкъэр!» (12+)
• 8.17 «ФIыуэ тлъагъу макъамэхэр» (12+)

Псоми еджэн…

• Блыщхьэ, мэлыжьыхьым и 13
• 00.00 — Макъамэ 99,5-FM (урысыбзэкIэ)
• 1.00 — Макъамэ 99,5-FM (адыгэбзэкIэ)
• 1.35 — «Фэр папщIэ» (адыгэбзэкIэ)
• 2.00 — «Ди зэIущIапIэм» (адыгэбзэкIэ)
• 2.30 — «Жэщыбг нэужьым» (адыгэбзэкIэ)
• 3.00 — «Орайда» (балъкъэрыбзэкIэ)
• 4.00 — «Сахна» (балъкъэрыбзэкIэ)
• 5.00 — Макъамэ 99,5-FM (урысыбзэкIэ)
• 6.35 — «ПщIэну щхьэпэщ» (урысыбзэкIэ) (12+)
• 6.45 — 7.00 «Спорт хъыбархэр» (урысыбзэкIэ) (12+)
• «ХъыбарыщIэхэр» (адыгэбзэкIэ):
• 7.00, 10.00, 13.00, 16.00, 19.00

Псоми еджэн…

• Блыщхьэ, мэлыжьыхьым и 13
• «ХъыбарыщIэхэр» (адыгэбзэкIэ, балъкъэрыбзэкIэ, урысыбзэкIэ):
• 11.30, 13.10, 15.10, 18.10
• 7.10 — 8.00 «Пщэдджыжьым жьыуэ» (адыгэбзэкIэ, балъкъэрыбзэкIэ, урысыбзэкIэ)
• 8.10 — 8.35 ГъущIо Зариф. «Гущэ ­къута» романым щыщ пы­чыгъуэ. Япэ Iыхьэр (адыгэбзэкIэ)
• 8.35 — 9.00 «ЦIыхубэм я гум илъщ». Кудаев Мухътар теухуауэ ­(балъкъэрыбзэкIэ)
• 11.45 — 12.00 «Ди хъугъуэфIыгъуэ­хэр» циклым щыщщ (адыгэ­бзэкIэ)
• 13.25 — 14.00 Радиом и фондым щыщщ. «Сэ сыпсэуащ икIи сы­лэжьащ». Панасьян Варужан
• 15.25 — 15.50 «Театрым дыщызопсалъэ» (балъкъэрыбзэкIэ)
• 15.50 — 16.00 Абхъаз таурыхъхэр. (адыгэбзэкIэ)
• 18.25 — 18.30 «Дигу имыхужхэр» ­(балъкъэрыбзэкIэ)
• 18.30 — 18.35 «Псоми тедгъэкIуэдэнур дакъикъитхущ»
• 18.35 — 19.00 ФIыуэ тлъагъу макъамэхэр (адыгэбзэкIэ)

Псоми еджэн…