Джэрыджэ Арсен и сабий усэхэр
2016-02-26
- Джэрыджэ Арсен КъБКъУ-м и тхыдэ-филологие факультетым 1965 — 1970 гъэхэм щеджащ. И япэ усэхэр ихуащ тхакIуэ ныбжьыщIэхэм я IэдакъэщIэкIхэр щызэхуэхьэса «ЩIалэгъуэ ауз» тхылъым. «Жэщ уэрамхэр», «Сэ еджэкIэ зызогъащIэ», «Си шыпхъу цIыкIуу Дахэуэс», «Уэрамыщхьэ», «Ажэжьым и жьакIэр» усэ тхылъхэр къыдигъэкIащ, адыгэ спортсмен цIэрыIуэхэм ятеухуа тхылъышхуитI игъэхьэзыращ. «Красное знамя» (иджы «Голос Чегема»), «Адыгэ псалъэ», «Кабардино-Балкарская неделя» газетхэм, радиом, телевиденэм, щэнхабзэмкIэ министерствэм, «Iуащхьэмахуэ» журналым щылэжьащ. Мы зэманым «Эльбрус» тхылъ тедзапIэм и лэжьакIуэщ. Иджыблагъэ сабийхэм папщIэ Джэрыджэм къыдигъэкIа «Жаннэрэ Нанэрэ» и усэ тхылъ цIыкIум ихуахэр ди гуапэу фи пащхьэ идолъхьэ.
- Адыгэбзэ
-
-
ЦIыхуу щыIэм яIэжщ я бзэ,
-
ЗэраIэжым хуэдэу я псэ.
-
Сэри сиIэщ апхуэдэбзэ,
-
Хэлъу дади нани я псэ.
-
-
А сэ си бзэр адыгэбзэщ,
-
Пшынэ Iэпэу схуэбзэрабзэу,
-
Нарзаныпсым ещхьыркъабзэщ,
-
КъобыргъукIыр псынэ къабзэу.
-
-
Сэ къысфIощIыр адыгэбзэу
-
ЖэщкIэ мэзым къиIущэщыр.
-
Нэхущ бзухэм я уэрэду
-
Жыг къудамэм къапыщэщыр.
-
-
Адыгэбзэщ нанэ щабэу
-
Пщэдджыжь къэскIэ зэрылъаIуэр:
-
«Ухожае, тэдж, си тIасэ,
-
БлэбгъэкIынущ насып къакIуэр…»
-
-
Адыгэбзэр щыбзэрабзэм
-
Адыгэпсэр щымыжей,
-
ЗымыщIэжыр анэм и бзэр
- ГъащIэм куэдрэ щогужьей.
- Сэ еджэкIэ зызогъащIэ
-
-
Сэ пщэдджыжьым садым сашэ,
-
Жэщ мыхъупэу сыкъашэж,
-
Сыкъэсыжым, си шыпхъу цIыкIум
-
Слъэгъуа псори жызоIэж.
-
-
Ар сыухым, дади нани
-
Шыпсэу ящIэр жаIэм сфIэфIщ.
-
Сэ си закъуэ ар зыфIэфIыр,
-
Уэри сэри — псоми тфIэфIщ.
-
-
Ауэ дадэ йошри жеIэр:
-
«Хъунщ ныщхьэбэкIэ, сешащ».
-
Нанэ дежкIэ сыхуеплъэкIми,
-
Нани, сощIэр, езэшащ.
-
-
Сэ а псори къызгуроIуэ,
-
Сэ сыцIыкIуу зызмыбжыж.
-
Си букварыр зэгузохри,
-
Хьэрфу сцIыхур къызобжыж.
-
-
ЗызогъащIэ сымыцIыхухэр,
-
Семызэшу сыкIэрысщ,
-
Си шыпхъу цIыкIури къызэхъуапсэу
- И нэр къихуу къызбгъурысщ.
- Си хьэ цIыкIур
-
-
Си хьэм сэрэ дызэгъусэм,
-
Дызэрешри тщогъупщэж,
-
Зэрыхьэблэу къыдэхъуапсэу.
-
Зыр зым сыткIи догъэпэж.
-
-
Губзыгъащэщ си хьэ цIыкIур,
-
Сыкъигъанэу дэмыхьэж,
-
Пщэхъур здзамэ, къегъуэтыжри
-
ЗанщIэу ар къыскIэщIохьэж.
-
-
Сэ ар Iэджэм хузогъасэ,
-
Къэбгъуэтынкъым имыщIэф,
-
Ауэ, дауэ сымыщIами,
- ЕзгъэщIэфыркъым зы хьэрф.
- Шууей
-
Инал хуэдэу
-
Зы шууей
-
Тету пIэрэ
-
Мы дунейм?
-
Щыхуей дыдэм деж
-
Мэшэс,
-
Къохъур нани щигъэкIэс.
-
Хуеймэ, и шыр егъэщыщ,
-
Ар иужэгъум — егъэущ.
-
Ауэ дадэ къохъу щезэш —
- Хъун-тIэ дадэ пщIы уанэш?
- Сэ си нанэр къуажэм дэсщ
-
Сэ си нанэр дэсщ ди къуажэм.
-
Къуажэм сэри сыкIуэрейщ.
-
ГъэщIэгъуэнкъэ, нани мами
-
Я зэхуэдэу сэ сарейщ.
-
-
Нанэ жеIэ сэрыншауэ
-
Мыпсэуфу тхьэмахуитI.
-
Джэди къази дэзгъэшхэну
-
Сэ ди нанэ сещIыр хуит.
-
-
Жэм къыщишкIи дызэгъусэщ,
-
Нанэ къешыр, сэ сыщытщ.
-
Ди шкIэ цIыкIури къызэбзейуэ
-
Пщэхъур илъу къызбгъурытщ.
-
-
Ди шкIэм и кIэр мэпIэжьажьэ,
-
Сэ си Iупэм сыщIофыж.
-
ШатIэгъуэблыр нанэ къишым,
- ШкIэми сэри зыдотIыж.
- ПIытIэ щхьэхынэ
-
-
Нэху зэрыщу, ди унагъуэр,
-
Бжьэ къэпщIауэ, зэрызохьэ.
-
Унэм щIэсыр ПIытIэ и пIэм
-
Чэзууххэурэ щхьэщохьэ.
-
-
Хэт йошхыдэ, хэт йоубзэ,
-
Ауэ зыми емыдаIуэ.
-
Сывгъэжейркъым, фыIукI жиIэу,
-
Ар гъынанэурэ мэлъаIуэ.
-
-
Щымыхъужым, пIэм къыхахри,
-
ЗытхьэщIыпIэм жейуэ яшэ.
-
Зэрынэсу псыр и напэм,
-
ЩIыIэщ жиIэу, зызэхуешэ.
-
-
Къалъыхъуэжыр и лъэпэдхэр,
-
И вакъитIыр хуагъэкъабзэ,
-
И зэманым щIагъэкIыну
-
ЗэралъэкIкIэ йоубзэрабзэ.
-
-
ХущатIагъэ и кIэстумыр,
-
И портфелыр хузэралъхьэ,
-
ТIэкIу едзакъэ жаIэу, шхыныр,
-
Щыту, и жьэм хужьэдалъхьэ.
-
-
Нэса хъунщ иджы щыжаIэм,
-
Къэсыжауэ мэгъынанэ:
-
«ЩIадзагъэнщ еджэн ди классым,
- Нобэризэм сыкъэвгъанэ!»
- Сыт Баринэ щIэзгъагъынур?
-
-
Си шыпхъу цIыкIур щхьэ баринэщ,
-
И пыжьынэхэр мэлыд.
-
Ауэ, фщIэрэ, тIэкIу гъыринэщ,
-
Уеуэм — занщIэу къыщеуд.
-
-
Къыщеудри, нэ фIыцIитIым
-
Нэпс къабзабзэ къожэбзэх.
-
Ар ялъагъум, дади нани
-
Зэуэ мэхъур гузэвэх.
-
-
Сэ къызжаIэр сыщIалэфIу,
-
Дауи, сэри ар сощIэж.
-
ЩIэзгъагъынур сыт Баринэ —
-
СыщIалэфIу къренэж.
- ТIопIырэш
-
-
Си къуэш цIыкIуу ТIопIырэш
-
Махуэ псом имыщIэ еш.
-
-
И кIий макъыр уафэм нос,
-
ЗемыкIуэфми, дэни нос.
-
-
Къапщтэм, IэплIэм щоджэрэз,
-
Мэхъу, бгъэтIысым, унэм щIэз.
-
-
И Iэ-и лъэр дамэу пфIощI,
-
УIукIам, лъэтэну зещI.
-
-
Си къуэш цIыкIуу делэжь цIыкIу,
-
Узыхэтыр сыт емыкIу —
-
-
Зэ лъэтэным упымылъ,
- ЯпэщIыкIэ зекIуи еплъ.
- КъебжэкI цIыкIу
-
Дыргуэ-дыргуэ,
-
Дыргуэ-мыщэ,
-
Дыргуэ-щауэ,
-
Щауэ къан.
-
-
Дадэ и къуэ,
-
Нанэ и къуэ,
-
Къуэ щэныфIэ,
-
Къуэ гъэфIэн.
-
-
Хэт жызыIэр,
-
Хэт зыIуатэр
-
Уэ уи хьэлу
-
Щхьэхынэн?
-
-
Дади нани —
-
ТIуми жаIэ
-
ЩымыIэну
-
Уэ нэхъ жан.
-
-
Ди къебжэкIыр
-
Дыухащи,
-
ЗыдогъэпщкIур,
- Ухъу нэжан!
- Ди къыз шырхэр
- Ди пщIантIэм
-
ЩохъуакIуэ
-
Къаз шыру
-
ПщыкIущ.
-
Абыхэм яхэткъым
-
Езым ящымыщ.
-
Хэтати пэщащэу
-
Бабыщу шырищ,
-
Бабыщхэр къыщыджэм,
- Къэнакъым ящыщ.