Псалъэхэм я мыхьэнэр
2013-09-07
- ВакIуэ гъукIэ. Лэжьыгъэм, жылагъуэ зэхэтыкIэм епха терминщ. ВакIуэ дэкIынухэр япэм дзейуэрэ зэгухьэу щытащ. Апхуэдэхэм деж, жылэм гъукIэу дэсыр зэгухьа гупхэм трагуашэрт. Вэн-сэныр зэфIэкIыху, гъусэ зыхуэхъуа гупым и Iуэху фIэкIа гъукIэм ищIэртэкъым, абы хэтхэм я Iэмэпсымэхэр зыхуей хуигъазэу ядэлажьэрт. Абы пэкIуэу гъукIэм и унагъуэм и щIы Iыхьэри хуавэрт, жылэри хутрасэрт. Апхуэдэу гупым ядэлажьэ гъукIэм «ВакIуэ гъукIэкIэ» еджэрт. Вэн-сэныр зэфIэкIа иужь, гъукIэхэр я щхьэ хуэлажьэу щIадзэжырт.
- ВакIуэдэкI (ВакIуэдэкI махуэ). Мэкъумэш лэжьыгъэм ехьэлIа псалъэщ. Япэ зэманым адыгэхэм пасэу щIадзэрти зыхуагъэхьэзырырт гъатхэм вакIуэ зэрыдэкIынум: зэрывэну Iэмэпсымэхэм кIэлъыплъхэрт, дзейуэ зэгухьэхэрт, гъукIэхэр зытрагуашэрт, н.къ. ИтIанэ махуэ гуэр хахырти, псори зэуIуу лэжьыгъэм зэдыщIадзэрт. А махуэм «ВакIуэдэкIкIэ» еджэрт.
- ВакIуэ дзажэ. Лэжьыгъэм, адыгэ шхыныгъуэхэм епха терминщ. ВакIуэ щыдэкIкIэ здахь гъуэмылэм щыщ Iыхьэщ. Гъатхэм деж ерыскъыр къаймэщIэкIырт, абы къыхэкIыу вакIуэ дэкIхэм я гъуэмылэри нэхъыбэрэ зрагъэкъун хуей хъурт. ИтIанэ вэныр нэхъ лэжьыгъэ тыншу ябжырт, псалъэм папщIэ, мэкъуауэным нэхърэ. Мэкъуауэм хэт цIыхухъухэм лы нэхъыбэ ирагъэшхырт. ВакIуэ гъуэмылэр адрейхэм къыхрагъэщхьэхукIыну фIаща цIэщ.
- ВакIуэихьэж. Мэкъумэш лэжьыгъэм ехьэлIауэ адыгэхэм ящIу щыта махуэшхуэщ. Зэдэууэ вэным зэрыщIадзам хуэдэу, псоми зэгъусэу ар яухырт. И Iуэху хуэмыхъуу зыгуэр яужь къинамэ, абы и щIы Iыхьэри хуавэрт. Апхуэдэу гъатхэ вэныр зэфIэкIа нэужь, гуфIэгъуэ зэхыхьэ ящIырт, ефэ-ешхэ, джэгу, шыгъажэ хуэдэхэр хэту. Абы «ВакIуэихьэжкIэ» еджэрт.
- ВакIуэ къурмэн. Лэжьыгъэм ехьэлIа адыгэ хабзэщ. Гъатхэ вэн-сэным зыхуэгъэхьэзырыныр зэфIэкIа нэужь, лэжьыгъэм щIамыдзэ щIыкIэ губгъуэм тхьэлъэIу щащIырт. Абы щыхъуахъуэхэрт мэкъумэш илъэсыр угъурлы яхуэхъуну, вагъэбдзумэ махуэ иралъэну, гъавэ бэв къахуэкIыну, жылэр дунейм и къэхъукъащIэ шынагъуэхэм щихъумэну. Апхуэдэ тхьэлъэIум «ВакIуэ къурмэнкIэ» адыгэхэр еджэрт. Ар зэрыкъуажэу зэхыхьэуи, хьэблэ-хьэблэкIэрэ е дзей зэрыщIа гупкIэрэ ирагъэкIуэкI хъурт.
- ВакIуэ махъсымэ. Лэжьыгъэм, шхыныгъуэхэм епха псалъэщ. Дзейуэ зэгухьауэ вэхэм я унагъуэм чейкIэ махъсымэ ящIырти, губгъуэм щыIэхэм хурагъашэрт. Абы «ВакIуэ махъсымэкIэ» еджэрт.
- Думэн Хьэсэн.
- Зыгъэхьэзырар ЩХЬЭЩЭМЫЩI Изэщ