Iулыдж лъагэ зиIэ
2020-09-22
- Жылагъуэ, политикэ лэжьакIуэ цIэрыIуэ Берд Хьэзрэталий илъэс 70 ирокъу
- Хьэзрэталий ныбжькIэ дэ нэхърэ нэхъ щIалэми, илъэс бжыгъэ куэд щIауэ зы Iуэху иужь диту гъащIэ гъуэгуанэ къызэрыздэткIуам хуитыныгъэ къыдет ди ныбжьэгъу хуэдэу дытепсэлъыхьыну. Къыхэгъэщыпхъэщ ар сыт щыгъуи узыщыгугъ хъу цIыху нэсу зэрыщытыр, хуей хъумэ, занщIэу зыкъыпщIигъэкъуэну зэрыхьэзырыр.
- Берд Хьэзрэталий 1950 гъэм Узбекистаным и Ташкент областым къыщалъхуащ. И адэшхуэр а щIыпIэм ягъэIэпхъуауэ щытащ. Зи хэку кърахуауэ щхьэхуэу ягъэтIысахэм ящыщти, Хьэзрэталии щIыIэр, мэжэщIалIагъэр, нэмыплъыр зищIысыр къищIэну хунэсащ.
- И адэр Хэку зауэшхуэм хэтащ икIи Вагъуэ Плъыжьым, Хэку зауэм я орденхэр, медалхэр къыхуагъэфэщащ. Илъэс куэдкIэ Брамтэ къуажэ советым и депутату щытащ, республикэм пщIэ зыхуищI и цIыхущ.
- Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетыр къиуха нэужь,1972 гъэм полупроводник Iэмэпсымэхэр щагъэхьэзыр заводым IэщIагъэлIу лэжьэн щыщIидзащ Бердым, иужькIэ инженеруи лэжьащ. 1975 гъэм «Сельхозтехника»-м инженеру уващ, иужькIэ абы Бахъсэн къудамэм и унафэщI хъуащ. 1984 гъэм щегъэжьауэ Бахъсэн щIыналъэм и мэкъумэш IэнатIэр зэрихьащ Хьэзрэталий. Абы щыгъуэм депутатхэм я щIыналъэ Советым и исполкомым и унафэщIу хахащ. 1987 гъэм ЩоджэнцIыкIум и цIэр зезыхьэ колхозым и тхьэмадэ хъуащ. МэкъумэшыщIэхэм яхуищI пщIэм-рэ а IэнатIэм зэрыхуэIэзэмрэ я фIыгъэкIэ къэралым зэхъуэкIыныгъэхэр щыщыIа гъэхэм ди ныбжьэгъум Iулыдж зиIэ лэжьакIуэу зыкъигъэлъэгъуащ.
- 1992 гъэм щегъэжьауэ 1997 гъэ пщIондэ Берд Хьэзрэталий Бахъсэн муниципальнэ щIыналъэм и Iэтащхьэу щытащ. Езым зэрыжиIэмкIэ, «гъащIэм и нэхъ IэфIыпIэр студентыгъуэращ, лэжьыгъэм щыщу колхозым щыщыIа лъэхъэ-нэрщ, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, махуэ къэс пщIэ лэжьыгъэм и хъерыр нэрылъагъущ, ар зэфIэзыгъэкI Iэщыхъуэм, механикым, жэмышым ухуэарэзыщ». «Си ехъулIэныгъэхэр зи фIыщIэр си ущиякIуэхэращ. Сэ сытым дежи унафэщI хъарзынэхэр сиIащ. ФIыщIэшхуэ хуэсщIу сигу къызогъэкIыж Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Ахъмэт Мусэбий. Арат Бахъсэн «Сельхозтехникэм» и унафэщIу сагъэувыныр зигу къэкIар, къыхэзылъхьар. УнафэщI къулыкъу сыпэрытынымкIэ си гъащIэм сэбэп къыщысхуэхъуащ КъБР-м и япэ Президент КIуэкIуэ Валерий. Политик Iущт ар, цIыхубэм я пашэу щытынымкIэ ди щапхъэт, и зы псалъэми, и IуэхущIафэми гушхуэныгъэ къытхилъхьэрт, я нэхъ махуэ гугъу дыдэхэми», — игу къегъэкIыж Бердым.
- 1990 гъэхэм КъБР-м и щIыналъэ нэхъ ин дыдэхэм ящыщ зым и Iэтащхьэу, Хьэзрэталий КIуэкIуэ Валерий бгъурыувэри, Къэбэрдей-Балъкъэрыр къызэтенэным, мамырыгъэр щыгъэIэным, лъэпкъ, дин зэгурыIуэныгъэр зэтеублэным щIэбэнащ. Валерий зэи лъэпкъым и пашэу зыкъыщыхъужакъым, атIэ бгырыс лIы хахуэм зэрихьэлу республикэ зэкъуэтыныгъэмрэ абы и хъугъуэфIыгъуэхэр хъумэнымрэ и гуащIэ хилъхьащ.
- Мис а зэманырщ Хьэзрэталий и политикэ, жылагъуэ гупсысэкIэмрэ IуэхузехьэкIэмрэ наIуэ щыхъуар. Республикэм и кIэн къикIащ: КIуэ- кIуэм и гупыр текIуэри, Къэбэрдей-Балъкъэрыр зыужьыныгъэм и гъуэгум теуващ.
- КъБР-м и Правительствэм и унафэщIым и къуэдзэу, мэкъумэш хозяйствэмкIэ министру лажьэкIэрэ Берд Хьэзрэталий ди хэкум и мэкъумэш IэнатIэр зыхуей хуэзэу зехьэным къару- ушхуэ ирихьэлIащ. Сыт хуэдиз гугъуехьрэ лъэпощхьэпорэ и пащхьэ къимыувами, IэщIагъэлI къэмыланджэр пэлъэщащ. Адыгэ щIалэм фIы дыдэу къыгурыIуэрт зыпэрыт IэнатIэм ехьэлIауэ кърахьэжьа зэхъуэкIыныгъэхэм республикэр зэрыхуэмыхьэзырыр, итIани федеральнэ ухуэкIэм и зы Iыхьэу щыт щIыналъэр абыхэм ебакъуэ зэрымыхъунур. Ар сытым дежи хущIэкъуащ и Iуэхум пэжу пэрытын, а IэнатIэхэм щылажьэхэм я еплъыкIэр къилъытэу, ди цIыхухэм я дежкIэ сэбэп нэхъ зэрыпылъым хуэдэу къалэнхэр зэфIихын. КъехъулIащ ар Бердым. А зэман гугъум псэемыблэжу и къулыкъум зэрыпэрытам щхьэкIэ Хьэзрэталий къыхуагъэфэщауэ щытащ «Урысей Федерацэм мэкъумэш IэнатIэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ» цIэ лъапIэр.
- 1999 — 2007 гъэхэм Бердым Налшык къалэ администрацэм и унафэщI къалэнхэр игъэзэщIащ. Мис абы щыгъуэми тхьэмадэ къызэрымыкIуэу зэрыщытыр псоми я фIэщ ищIащ. Хьэзрэталий къыхуэсэбэпыжащ цIыхухэм зэрадэлэжьам и пIалъэр, хэти зэрепсэлъэн бзэ къызэрыхуигъуэтыфыр. А лъэхъэнэм бюджетыр хуабжьу къузат, абы емылъытауэ къалэ Iэтащхьэм хузэфIэкIащ егъэджэныгъэ, медицинэ, цIыхухэм Iуэхутхьэбзэ щыхуащIэ IуэхущIапIэхэм я лэжьыгъэр къызэтримыгъэувыIэн, абыхэм дэIэпыкъуэгъу яхуэхъун. КъищынэмыщIауэ, а къулыкъум пэрытыху КъБР-м и къалащхьэм гъуэгущIэ, унэщIэ куэд щаухуащ. Иджы ахэр нобэ цIыхухэм къахуэсэбэп, къалэр зыгъэдахэ ухуэныгъэщ.
- Берд Хьэзрэталий Къэбэрдей-Балъкъэр АССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и депутату, КъБР-м и Парламентым и Зэхуэсыгъуитхум я депутату, КъБР-м и Парламентым и УнафэщIым и къуэдзэу, КъБР-м и Парламентым и комитетым и Iэтащхьэу щытащ. Абы и гуащIэ хилъхьащ ди лъахэм и парламентаризмэр зэфIэувэным, зиужьыным, апхуэдэуи иджырей Къэбэрдей-Балъкъэрым и демократие институтхэр къызэгъэпэщыным. Абы папщIэ ди ныбжьэгъум, лэжьэгъум къыхуагъэфэщащ УФ-м и Къэрал Думэм и «Парламентаризмэм зегъэужьы- ным хуищIа хэлъхьэныгъэм папщIэ» щIыхь дамыгъэр, УФ-м и Къэрал Думэмрэ ФедерацэмкIэ и Советымрэ я ЩIыхь тхылъхэр.
- Илъэс бжыгъэ куэдкIэ щIыхь пылъу зэрылэжьам папщIэ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и дамыгъэ нэхъыщхьэр — ЩIыхь тхылъыр къратащ, республикэм и футболым и зыужьыныгъэм гумызагъэу иужь зэритам папщIэ «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм физкультурэмрэ спортымкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ» цIэ лъапIэр къыфIащащ.
- Иджыпсту Хьэзрэталий КъБР-м и Жылагъуэ палатэм и унафэщIщ. Лэжьыгъэм и пIалъэ зэрищIэм, гупсысэ зэтеубыда зэриIэм, цIыхухэр зэрызэхихым, жаIэр къызэрыгурыIуэм я фIыгъэкIэ Жылагъуэ палатэм хэтхэми, республикэм исхэми пщIэ ин хуащI.
- Езыми къалэн нэхъыщхьэу зыхуегъэувыж политикэ, жылагъуэ еплъыкIэ зэмыщхь зиIэ цIыхухэр зэкъуигъэувэныр, псоми я къарур республикэм и зыужьыныгъэм хуегъэунэтIыныр, КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек цIыхубэр къуигъэувэныр, экономикэмрэ псэукIэмрэ ирагъэфIэкIуэным телэжьэныр.
- Унагъуэ дахэ иIэщ Хьэзрэталий. И щхьэгъусэ Людмилэрэ езымрэ щIалитI зэдапIащ, абыхэм я быныжу щIалищрэ хъыджэбзитIрэ яIэщ.
- Ди ныбжьэгъум граждан жылагъуэм зегъэужьыным хэлъхьэныгъэ ин зэрыхуищIам, жылагъуэ лэжьыгъэм жыджэру зэрыпэрытым папщIэ иджыблагъэ къыхуагъэфэщащ «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и пащхьэ щиIэ фIыщIэм папщIэ» орденыр. И илъэс 70-р щигъэлъапIэ махуэм дохъуэхъу гукъыдэжрэ гурыфIыгъуэрэ щымыщIэу иджыри илъэс куэдкIэ псэуну.
- Зумакулов Борис,
- ЦIыхум и хуитыныгъэхэр хъумэнымкIэ уполномоченнэу КъБР-м щыIэ.
- Нэхущ Заурбий,
- УФ-м и Жылагъуэпалатэм хэт.