Мы махуэхэм
2018-11-03
- ЩэкIуэгъуэм и 3, щэбэт
- 1562 гъэм Къэбэрдейм и пщы уэлий Идар Темрыкъуэ и щIалэ Думэныкъуэ и гъусэу Астрахань хъаным и деж кIуащ.
- 1903 гъэм Голландием щыщ физиолог Эйнтховен Виллем гум и лэжьэкIэм зэрыкIэлъыплъ электрокардиограф Iэмэпсымэ зэрызэпкърилъхьар хэIущIыIу ищIащ. И къэхутэныгъэхэм папщIэ абы 1924 гъэм Нобель и саугъэтыр хуагъэфэщауэ щытащ.
- 1906 гъэм Берлин Iэ зыщыщIадза Дунейпсо Радиотелеграф конвенцэмкIэ къащтащ тенджызым гузэвэгъуэ щыхэхуа кхъухьым адрейхэм хъыбар зэраригъэщIэн хуей щIыкIэр — SOS сигналыр.
- 1907 гъэм дунейм щыяпэу Франджым вертолёт щагъэлъэтащ.
- 1931 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым къратащ ВЦИК-м и ЩIыхь тхылъыр.
- 1941 гъэм нэмыцэдзэхэм Курск къалэр яубыдащ. Фашистхэм ар илъэсым щIигъукIэ — 1943 гъэм мазаем и 8-м советыдзэхэм хуит къащIыжыхукIэ — яIыгъащ.
- 1957 гъэм СССР-м хьэршым игъэлъэтащ «Спутник-2» кхъухьыр. Абы исащ Лайкэ хьэр.
- 1958 гъэм Париж къыщызэIуахащ ЮНЕСКО-м и IуэхущIапIэхэр.
- 2003 гъэм дунейм ехыжащ совет тхакIуэ цIэрыIуэ, Дагъыстэным и цIыхубэ усакIуэ, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь, СССР-м и Къэрал саугъэтым и лауреат Гамзатов Расул.
- 2010 гъэм дунейм ехыжащ урысей къэрал къулыкъущIэ, политик цIэрыIуэ, УФ-м и Правительствэм и УнафэщIу щыта Черномырдин Виктор.
- Совет усакIуэ, зэдзэкIакIуэ, тхакIуэ, критик Маршак Самуил къызэралъхурэ илъэси 131-рэ ирокъу.
- Шэрджэс тхакIуэ, драматург, зэдзэкIакIуэ Шыд Юрий и ныбжьыр илъэс 69-рэ ирокъу.
- УэрэджыIакIуэ, уэрэдус, композитор цIэрыIуэ, УФ-м и цIыхубэ артист Градский Александр и ныбжьыр илъэс 69-рэ ирокъу.
- Швецием къыщалъхуа, Америкэм щыпсэу, щылажьэ актёр, режиссёр, сценарийхэр зытх Лундгрен Дольф и ныбжьыр илъэс 61-рэ ирокъу.
- Урысей фигурист, зэхьэзэхуэ зэмылIэужьыгъуэхэм 70-м щIигъурэ щытекIуа, абыхэм ящыщу — Олимп джэгухэм тIэунейрэ, дунейм щэнейрэ, Европэм блэнейрэ, Урысейм пщIэнейрэ я чемпион хъуа Плющенкэ Евгений и ныбжьыр илъэс 36-рэ ирокъу.
- Дунейм и щытыкIэнур
- «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 11 — 13, жэщым градуси 3 — 6 щыхъунущ.
- ЩэкIуэгъуэм и 4, тхьэмахуэ
- Урысей Федерацэм и ЦIыхубэ зэкъуэтыныгъэм и махуэщ
- 1742 гъэм Черкасский Алексей (адыгэпщ) дунейм ехыжащ.
- Череповец къалэм и махуэщ. Абы и лъабжьэр 1777 гъэм ягъэтIылъащ.
- 1879 гъэм США-м щыIэ Дейтон къалэм щыпсэу, шхапIэ цIыкIу зыгъэлажьэ Ритти Джеймс дунейм щыяпэу кассэ аппарат къигупсысащ икIи абы и патент къыIихащ.
- 1890 гъэм дунейм щыяпэу Лондон къыщызэIуахащ токкIэ лажьэ метром и къудамэ. Метро транспорт лIэужьыгъуэр къыщагупсысари лэжьэн щыщIидзари Инджылызым и къалащхьэрщ — 1863 гъэм щIы щIагъым щызекIуэу хуежьат гъэсыныпхъэкIэ лажьэ мафIэгухэр.
- Куржым и пщым ипхъу, урыс драматург икIи дипломат Грибоедов Александр и щхьэгъусэу щыта Чавчавадзе Нино къызэралъхурэ илъэс 206-рэ ирокъу.
- Тхыдэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, КъБР-м щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым и Къэрал саугъэтым и лауреат, къэрал, жылагъуэ лэжьакIуэ, политик Думэн Хьэсэн къызэралъхурэ илъэс 76-рэ ирокъу.
- Совет музыкант, уэрэджыIакIуэ, уэрэдус Тальков Игорь къызэралъхурэ илъэс 62-рэ ирокъу.
- Дунейм и щытыкIэнур
- «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык уэфIу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 15 — 20, жэщым градуси 7 — 9 щыхъунущ.
- ЩэкIуэгъуэм и 5, блыщхьэ
- Урысейм Дзэ тIасхъэщIэхым и махуэр щагъэлъапIэ
- 1922 гъэм Налшык щызэхэтащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и цIыхубзхэм я япэ съезд.
- 1941 гъэм ВКП(б)-м и Къэбэрдей-Балъкъэр обкомым унафэ къищтащ республикэм зыхъумэжыныгъэмкIэ быдапIэхэр щыухуэным теухуауэ.
- 1957 гъэм Болгарием совет зауэлI-щхьэхуитщIыжакIуэхэм я фэеплъ къыщызэIуахащ. Европэм псори зэхэту дзэ мемориал миниплIым нэблагъэ щыIэщ, ЕтIуанэ дунейпсо зауэм хэкIуэда совет зауэлIрэ офицеру мелуанитIрэ ныкъуэм щIигъу щыщIалъхьауэ.
- 1967 гъэм Москва щатащ «Останкино» телецентрыр. Ар яухуащ архитекторхэу Баталов Леонид, Бурдин Дмитрий, конструктор Никитин Николай сымэ я проекткIэ.
- Урысей философ, сурэтыщI Рерих Святослав къызэралъхурэ илъэси 114-рэ ирокъу.
- Инджылыз актрисэ, Оскар саугъэту тIу зыхуагъэфэща Ли Вивьен къызэралъхурэ илъэси 105-рэ ирокъу.
- Франджы уэрэджыIакIуэ, композитор цIэрыIуэ Дассен Джо къызэралъхурэ илъэс 80 ирокъу.
- СурэтыщI-график Къып Мухьэмэд къызэралъхурэ илъэс 76-рэ ирокъу.
- Физико-математикэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор Журт Арчыл и ныбжьыр илъэс 69-рэ ирокъу.
- Дунейм и щытыкIэнур
- «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 17 — 18, жэщым градуси 4 — 5 щыхъунущ.
- ЩэкIуэгъуэм и 6, гъубж
- Дыкъэзыухъуреихь дунейм и хъугъуэфIыгъуэхэр зауэ щекIуэкIым деж къэмыгъэсэбэпыным и дунейпсо махуэщ
- 1492 гъэм Колумб Христофор и нэгу щIэкIащ индейцхэм я хабзэ гъэщIэгъуэн дыдэ къыщыхъуар, тутын ефэныр. ИлъэсиплI нэхъ дэмыкIыу тутыныр Европэми щащIэу хуежьащ, ауэрэ дуней псом щызэлъащIысащ. Урысейм ар ХVI лIэщIыгъуэм и япэ Iыхьэм кърашащ.
- 1731 гъэм Урысейм и Министрхэм я Кабинет къызэрагъэпэщащ. Абы хагъэхьат Черкасский Алексей (адыгэщ).
- 1930 гъэм Москва лажьэу щаутIыпщащ автомобиль щызэпкъралъхьэ заводыр.
- 1941 гъэм, Утыку Плъыжьым щекIуэкIыну парадышхуэм и пэ къихуэу, Сталиным совет цIыхубэм захуигъэзащ, къэралыр нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэм ящыхъумэным къыхуриджэу.
- 1943 гъэм Украинэм и къалащхьэ Киев нэмыцэ зэрыпхъуакIуэхэм къыIэщIагъэкIыжащ. Советыдзэхэр икIуэту ар бийм иратын хуей хъуат 1941 гъэм фокIадэм и 26-м.
- 1991 гъэм РСФСР-м и Президент Ельцин Борис и унафэкIэ, КПСС-мрэ Урысей Федерацэм и Компартымрэ зэхуащIыжауэ щытащ.
- Къэрал, жылагъуэ лэжьакIуэ, политик, 1956 — 1985 гъэхэм КъБР-м и унафэщIу щыта Мэлбахъуэ Тимборэ къызэралъхурэ илъэси 101-рэ ирокъу.
- УэрэджыIакIуэ, УФ-м щIыхь зиIэ и артист ПащIэ Ахьмэд къызэралъхурэ илъэс 82-рэ ирокъу.
- Урысей кинорежиссёр цIэрыIуэ, сценарийхэр зытх, УФ-м и цIыхубэ артисткэ Суриковэ Аллэ и ныбжьыр илъэс 78-рэ ирокъу.
- Филологие щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, ЩIДАА-м и академик Быж Зарэ къыщалъхуа махуэщ.
- Дунейм и щытыкIэнур
- «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм граду-си 8 — 9, жэщым градуси 3 — 4 щыхъунущ.