Дэрэжэгъуэм и махуэ
2018-09-04
- ФокIадэм и 1-м ди щIыналъэм щагъэлъэпIащ ЩIэныгъэм и махуэмрэ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Къэралыгъуэм и махуэмрэ. А гуфIэгъуэ дауэдапщэхэм хэтыну ди лъахэм къеблэгъащ УФ-м и Президентым и полномочнэ лIыкIуэу Кавказ Ищхъэрэ федеральнэ щIыналъэм щыIэ, Урысейм и ЛIыхъужь Матовников Александр.
- КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Юрийрэ Матовников Александррэ пщэдджыжьым щыIащ Шэджэм къалэ дэт курыт еджапIэ №1-м. Гъэ еджэгъуэщIэм щыгуфIыкIыу къызэхуэса еджакIуэхэм, егъэджакIуэхэм, адэ-анэхэм я дэрэжэгъуэр нэхъри къаIэтащ хьэщIэхэм.
- ЕджапIэм и унафэщI Бекъул Маритэ фIэхъус псалъэкIэ захуигъэзащ кзэIущIэм хэтахэм. Матовников Александр къызэхуэсахэм ехъуэхъуащ икIи жиIащ фокIадэм и 1-м школакIуэ минхэр еджапIэм зэрекIуэлIэжыр, етIанэгъэ илъэсищэ ирикъуну Шэджэм курыт школми и бжэхэр гуапэу зэрызэIуихар.
- — Нобэ мы еджапIэм къэкIуа ныбжьыщIэхэм щIэныгъэ ехъулIэныгъэхэр зиIэн, къэхутэныгъэ ехьэжьахэр зыщIын цIыху къазэрыхэкIынум шэч къытесхьэркъым, — жиIащ Матовниковым. — Хэти дохутыр, инженер, дзэлI, журналист хъунущ. Нэхъыщхьэр, сыт хуэдэ IэщIагъэ къыхэфхми, ди хэкушхуэм — Урысейм — и зыужьыныгъэм фыхуэлэжьэнырщ.
- Матовников Александр курыт еджапIэм тыгъэ хуищIащ зы класс унэлъащIэрэ компьютеррэ. КIуэкIуэ Юрий къыщыпсалъэм жиIащ зи сабий, къуэрылъху-пхъурылъху нобэ еджапIэм зыгъэкIуэжа псоми я насыпу къызэрилъытэр. «Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым щылажьэхэр я IэнатIэм зи IэщIагъэм хуэIэзэ, гурэ псэкIэ лэжьыгъэм пэрыт егъэджакIуэхэщ. Абыхэм сохъуэхъу шыIэныгъэрэ ехъулIэныгъэрэ яIэу гъэ еджэгъуэщIэр кърахьэлIэну», — къыпищащ КIуэкIуэм.
- Школ пщIантIэм хьэщIэхэм щрагъэлъэгъуащ сабийхэм я къэфэкIэр, уэрэд жыIэкIэр икIи махуэшхуэм къахилъхьэ дэрэжэгъуэм зэIущIэр игъэдэхащ.
- КIуэкIуэмрэ Матовниковымрэ нэгъуэщI къулыкъущIэхэр я гъусэу адэкIэ щыIащ Налшык къалэм и зыгъэпсэхупIэ ХьэтIохъущокъуэм и жыг хадэм. Абы и лъэс лъагъуэ нэхъыщхьэм тет псыутхыр къагъэщIэрэщIэжри щIэуэ къызэIуахыжащ. Къалэдэс нэжэгужэхэр щызэхуэса утыкум концерт мыин щатащ сабийхэм икIи КIуэкIуэмрэ Матовниковымрэ я гъусэу псыр яутIыпщащ. Илъэс 70 нэблагъэ ипэ яухуа псыутхыр жьы хъуат, и архитектурэ теплъэми зихъуэжат. Республикэм къыдэгъуэгурыкIуэ, ди цIыху мин бжыгъэхэм я сурэтхэм дахэу къищ псыутхыр федеральнэ программэм щыщ лэжьыгъэу къагъэщIэрэщIэжащ, и хъуреягъыр ягъэдэхащ. ХьэщIэхэмрэ къалэдэсхэмрэ кIуэцIрыкIащ аттракционхэр зэрыт паркым. Абыи щыкуэдт цIыху нэфIэгуфIэхэр.
- А махуэм къызэIуахырт зыплъыхьыпIэ шэрхъыр. 1956 гъэм ягъэувауэ щытар жьы хъуати, метр 50-кIэ узыIэт, Кавказ Ищхъэрэм щынэхъ лъагэ дыдэ и пIэ ирагъэуващ. КIуэкIуэмрэ Матовниковымрэ япэу итIысхьэри, зрагъэлъэгъуащ метр 50-кIэ удрихьея нэужькIэ уи нэгу къыщIэувэ дахагъэхэр.
- Студент гъащIэм пызыщэну, щIэныгъэ зэзыгъэгъуэтыну зи нэ къикI щIалэгъуалэми я IутIыжт а махуэм. Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым щекIуэкI зэхъуэкIыныгъэр зрагъэлъагъуну абыхэм яхыхьащ полномочнэ лIыкIуэмрэ республикэм и Iэтащхьэмрэ. Матовниковым щIалэгъуалэм защыхуигъазэм къыхигъэщащ студентыгъуэ илъэсхэр гъащIэм и нэхъ IэфIыпIэу зэрыщытыр, щIэупщIэ зиIэну IэщIагъэ зэрызрагъэгъуэтым къыдэкIуэу, конференцхэм, щIэныгъэ зэхыхьэхэм зэрыхэтыр гукъынэж икIи сэбэп зэрыхъунур. «Фи щIэныгъэм, фи зэфIэкIым хэвгъахъуэурэ, ехъулIэныгъэу фиIэнум и лъабжьэр зэрывгъэтIылъыр, Урысейм къару лъэщ фызэрыхуэхъур зыщывмыгъэгъупщэ»,- жиIащ хьэщIэм. КIуэкIуэ Юрий дыщIигъуащ КъБКъУ-р УФ-м и еджапIэ нэхъыщхьэ нэхъыфIхэм хабжэу къызэрыгъуэгурыкIуэр, абы зиужьынымкIэ республикэ унафэщIхэр дяпэкIи сэбэп зэрыхъунур. «ЕхъулIэныгъэм и джэлэсыр уи къару къихьыр пщIэжу упсэунырщ. Си фIэщ мэхъу фэ фщыщ дэтхэнэ зыми езым и увыпIэ гъащIэм къызэрыщигъуэтыжыфынур, и зэчиймрэ университетым къыщIи-ха щIэныгъэмрэ Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ Урысеймрэ къазэрыхуигъэсэбэпынур», — жиIащ Iэтащхьэм.
- КъБКъУ-м и ректор Алътуд Юрий хьэщIэхэм защригъэплъыхьащ университетым, щIэуэ яухуахэмрэ къагъэщIэрэщIахэмрэ яригъэлъэгъуащ. Мы махуэм къызэIуахащ Жылагъуэ жэрдэмхэмкIэ центрыр. Ар сэбэп хъунущ КъБР-м и щIалэгъуалэм жылагъуэ, социальнэ, щIэныгъэ мыхьэнэ иIэу зэхалъхьэ проектхэр пхыгъэкIынымкIэ. Матовниковымрэ КIуэкIуэмрэ абы щIалэгъуалэм щахуэзащ икIи я упщIэхэм жэуап иратащ. Иджыри зы Iуэхугъуэ дахэм хэтащ къулыкъущIэхэр а махуэм. Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыпIэ телевиденэм и студийнэ комплексыр къызэIуахащ. Иджырей мардэхэм изагъэ телестудие зэхэтым лэжьэн щIи-дзащ, дяпэкIэ абы эфир занщIэкIэ къыщатынущ адыгэ, балъкъэр, урыс нэтынхэр, хъыбарыщIэхэр.
- НэщIэпыджэ Замирэ.
- Сурэтхэр КЪАРЕЙ Элинэ трихащ.