2016-01-30
- ХъуэкIуэн Антисэ
- ХъуэкIуэн Антисэ 1957 гъэм Къуэжьыкъуей (Шэрэдж Ищхъэрэ) къуажэм къыщалъхуащ. ЕджапIэм щыщIэса лъандэрэ усэ етх.
- ГущIэгъу хуэщI
- ЩыщIэнатэм гум уэздыгъэ,
- Къиплъэгъуэнт абы щыушэр,
- Нэхэм ятхыфатэм тхыгъэ,
- Ар къыбгурыIуэнт псалъэншэу.
- УэсхьэлIэнущ гурэ псэкIэ
- Лъагъуныгъэр, идзу нур,
- Ныпхуэсхьынущ дыгъэ бзийкIэ
- Лъагъуныгъэм и къарур.
- Уилъэгъуащи фIыуэ си псэм,
- СфIумыгъэкIуэдыж гугъапIэр,
- Си гъащIэм ухуэхъуащи гъусэ,
- КъыщIыумыгъэкIыж
- ар пщIыхьэпIэу.
- НитIыр щыгъкIэ къащIэж нэпсыр
- ТIэкIу зыхэщIи, хуэщI гущIэгъу.
- Ар къыпожри гущIэм лъыпсу,
- Гум и къуэпсыр умыгъэгъу.
- Адыгэ щIалэм и гурыгъухэр
- Мамырыжами жэщыр,
- Гупсысэм сыкъимыгъанэ,
- Ужьыхыжами даущыр,
- Жейр къысхуемыкIуэ си нэм.
- Согупсыс защIэу си гъащIэр,
- Нэгум ущIэту йокIуэкI,
- Мы дуней псор щIэщIэращIэр
- Уэра си гугъэурэ блокI.
- Услъагъумэ жыжьэу ублэкIыу,
- Зехъуэжыр гум и къеуэкIэм.
- Уи гъуэгум сыщыпIууамэ,
- Уожьэжыр уи щхьэр щIэIуауэ.
- Си гухэлъ щэхум щыгъуазэр
- Мазэгъуэ дахэу фIэрафIэрщ.
- Псэр зыхуэпабгъэу и гъуазэр
- УхыхьэжакIэщ жей IэфIым.
- Уэ умыщIэххэу уи пщIыхьым
- МазэщIэу сыныхыхьэнщ,
- Гум и IункIыбзэр здэпхьыр
- КъэсщIэнщи, къыпфIэздыгъунщ.
- КъызжиIэ псори уи плъэкIэм
- Щэхуу зыхызощIыкIыр.
- Гухэлъым мурад игъэшыр
- КъозгъэщIэфынущ псалъэншэу.
- Си гъащIэм ухэтщи дыгъэу,
- Жэщхэри кIыфI къысщымыхъу.
- Уи гъуэгум си лъагъуныгъэр
- Махуэ хуэхъуну сохъуэхъу.
- Уэзгъэщхьыфыну бзылъхугъэ
- Щалъхуакъым мы дуней псом,
- Си лъагъуныгъэм и лыгъэм
- ИщIащ насыпыфIэ псэр.
- ХьэпцIэ Аннэ
- ХьэпцIэ (КIунтIыщ) Аннэ зыхуеджа IэщIагъэр юристщ, технологщ. Ауэ бзэм, тхэным дихьэхырти, журналист Iуэхум зритыжауэ, илъэс 20 мэхъури, ди къэрал телевиденэм адыгэбзэмкIэ и редакцэм щолажьэ, УФ-м и Журналистхэм я зэгухьэныгъэм хэтщ.
- Аннэ куэд щIауэ усэхэм дахьэх. Абы и Iэдакъэ къыщIэкIащ адэжь лъахэм, анэм, лъагъуныгъэм, нэгъуэщIIуэхугъуэ куэдми ятеухуа усэхэр.
- ГъащIэ
- Нобэ гуэрым сыту упшагъуафэ,
- КъыщызжаIэ куэдрэ къохъу.
- ГъащIэ гъуэгур дощIэ — ар мыджафэ,
- Гугъуехь куэдым упхымыкIыу мыхъу.
- Сэ си хьэлкъым си гурылъхэр сIуатэу,
- ФIыри Iейри псэкIэ согъэвыж.
- Зэми игу къысщIогъури зэманыжьыр
- щатэу,
- КъыскIэлъоджэ: тIэкIу зыхуэсакъыж !
- Хьэуэ, гу узын сэ скIуэцIылъыжкъым,
- Мывэм хуэдэу быдэ хъуащ.
- Толъкъунышхуэм пэсщIу щыта нэпсым
- И къежьапIэр куэд щIауэ гъужащ.
- ГъащIэ, сыту уэ угущIэгъуншэ,
- Я нэхъ мывэ быдэр къогъэчэф.
- ФIыуэ слъагъухэр сыбогъэщIыр
- гулъытэншэ,
- Псэ зыIумыт «гуащэщ» къысхужогъэIэф.
- 2011 гъэ
- Джылахъстэней
- Къуршылъэ-бгылъэу фIыгъуалъэ кIадэ,
- Си адэжь лъахэу Джылахъстэней,
- Шууей щауэщIэ щIыхьыбэ уардэу
- Дунейм щогъахъэр, Джылахъстэней.
- Уэ уи пшыналъэр щызэрылъэлъкIэ
- Бзухэр мэфыгъуэр, Джылахъстэней.
- ГуфIэгъуэ джэгум Iэгухэр дэлъалъэу
- Лъакъуэр золъатэр, Джылахъстэней.
- Псы уэр акъужьхэр лэжьэгъуэ махуэм
- КъыптолъэщIыхьхэр, Джылахъстэней,
- Хьэм бэв уи натIэщ, тIэтIэжщ уи Iэщхэр,
- Щапхъэр уи лIыгъэщ, Джылахъстэней.
- Дыгъэр къыщепскIэ, и псэр дохьэхри,
- Уи деж щогувэ, Джылахъстэней.
- Вагъуэбэ жэщхэм гущащхьэ дэси
- ЗыпхуещI Шыхулъагъуэм,
- Джылахъстэней.
- Уи нэхъыжьыфIхэу фIыр зи Iэужьхэр
- Ди нанэ-дадэщ, Джылахъстэней,
- ЩIэблэу къыпщIэхъуэр щIэныгъэ
- бынщи,
- Угъурлы нэгухэщ, Джылахъстэней.
- Нэхьэху-псэхьэхухэу, тхьэIухуд защIэу
- ЩIыкIафIэщ уипхъухэр,
- Джылъахъстэней,
- ПцIащхъуэу зелъатэу утыку гъэбжьыфIэр
- Уи шууей жэрхэрщ, Джылахъстэней.
- Хышхуэр си гъуэгуми, щIыгум сытетми,
- Ситми уафэгум , Джылахъстэней,
- Си гур пхуоусэ, си псэм ухэлъщи,
- Си лъахэ дыщэу Джылахъстэней.
- Псалъэ схурикъуркъым
- Си гуфIэгъуэщ нобэ, цIыхухэ,
- Псоми, кхъыIэ, къыздэфIыгъ.
- Хуиту зокIуэ, феплъыт, мышынэххэ,
- Зыми си къуэ цIыкIур щымыгугъ.
- Япэ лъэбакъуэхэр хечэ гъащIэм
- ЗегъэщIагъуэ, псори фIэбэлыхьщ.
- КъэувыIауэ, зэм хуоплъэкI и адэм,
- Зыбгъэдэлъэдэнур къыхуэмыщIэу
- бэлыхь телъщ.
- И Iэ цIыкIухэр дридзейу къысхуожэ,
- Дунеишхуэр тIуми тхуримыкъу.
- Мис аращ насыпыр, маржэ,
- ФхуэсIуэтэнут, ауэ псалъэ схуримыкъу.
- 3.12.1996 гъэ
- ЩоджэнцIыкIу Еленэ
- Адыгэ усакIуэшхуэ ШоджэнцIыкIу Алий и къуэ Лиуан и къуэж Мурат ипхъущ Ленэ. Абы нэгъабэ Налшык дэт Кавказ Ищхъэрэм ГъуазджэхэмкIэ и институтыр къиухащ, иджыпсту Москва аспирантурэм щоджэ. Усэ тхыным дехьэх, «Зэхуагъэ здэщыIэ Урысей» партым иригъэкIуэкIа зэпеуэм етIуанэ увыпIэр къыщихьащ. ЩоджэнцIыкIу Ленэ и усэхэр япэу тыдодзэ.
- УсакIуэ
- ЩоджэнцIыкIу Алий и фэеплъу
- УсакIуэр — бегъымбарщ, щIэхъуэпсу,
- ЩIылъэркъым зыхуеIэр абы и псэр.
- Уафэ щIэншэрщ зытеплъызэр и нэр,
- Бгы аузхэм кърахьэх зэм псы
- толъкъунхэр,
- Зэм уэсукхъуэкIэ къыщапхъуэ уи нэр.
- ЩIалэм и теплъэм удихьэхыу,
- Пщащэ щэныфIэм напIэр ирихьэхыу,
- Губжьым къримыпхъуэтыжу къамэр
- Адыгэ гъащIэр тхыжыныр къалэну
- И пщэм дилъхьэжат усакIуэм и къалэмым.
- Зауэр напэншагъэкIэ гъэнщIащи,
- ГуIэгъуэ нэпсхэр къыфIожэх
- щхьэлъащIэм,
- Уафэ лъащIэ къабзэр зэхиупщIатэу,
- ЩхьэщолъэтыкI фашистым
- и кхъухьлъатэр.
- Топхэр мэгъуагъуэ, щIопщауэ макъым
- игъэткIыбжьу джабэр,
- Шы гужьеяхэм къаIэтыр сабэр.
- И бийхэм къыщIадза мафIэсым
- Пхыжынщ усакIуэр, шыбгым ису,
- ИщIэжу дуней зэрызехьэм
- ХилъхьэнкIэ зэрыхъунур и щхьэр.
- Зауэм зыми хуиIэкъым гущIэгъуи:
- ИреIэхъуэ, ирезауэлI е ирегубгъуэ,
- Псори, хэх имыIэу и зэхуэдэщ,
- Залымыгъэм напIэр дэмыхуадэу.
- Окопым къолыдыкIыр мафIэ лыгъэр,
- Зауэм и IугъуэкIэ бгыщхьэр мэбауэ.
- Ауэ и щхьэм хуитыжыным папщIэ,
- Адыгэр щысхьыжакъым зэи гъащIэм,
- Хихакъым гугъэр махуэщIэм IущIэным…
- АрщхьэкIэ нэсакъым усакIуэр
- а махуэщIэм.
- Гупсысэр уахътыншэу хэжыхьри
- зэманым,
- Игъуэ нэмысу IэщIахами гъащIэр,
- Къыхуигъэнащ и лъэпкъым акъыл жаныр,
- Гум и хуабагъэр, псэм и фIыщIэр.
- Аннетэ
- Псалъэр псэм къыIэщIомащIэ,
- Апхуэдэу мащIэщ къыдитар дэ гъащIэм,
- ПщIыхьым дыхэту дахуэжэну
- лъапцIэрышэу,
- Къытхуэлъагъужыркъым адэжьхэм
- я гуращэр.
- Куэд щIауэ дымылъэгъуами анэр,
- ДыхуэпIэщIэжыфыркъым ди унэм.
- Уэшхыр къызэрешхыр тфIэщIэщыгъуэу,
- Къыщыджыхьыжкъым, зэдутхыжу,
- псыхьэлыгъуэм,
- Зэзэмызи зытщIыжу нэджэIуджэ,
- Зыдгъэбалигъыурэ диплъэжкъым
- гъуджэм.
- Мыбдеж кIыфIыгъэщ, къыщытхэуэу
- минэр,
- ЗызэтIкъузылIэжрэ, дышынэу.
- НэхъыфIщ улIэжми умэжалIэу,
- УIэщIэхуэ нэхърэ фашистым пщылIу.
- Дэтхэнэ зыми фIыуэ ещIэр:
- Нэхущыр къэсмэ, пшэкIэплъ къещIыр.
- ЩIыр хьэрэкIытIэу къигъэнэхуу.
- Ди нэри щоужыр нэхум
- Окопэ кIыфIым дисым куэдрэ,
- Ешами, тIэкIу зимыгъэпсэхуу,
- Аннетэ мабзэ икIи мадэ.
- Мэхъур и фIэщ: къэсынущ махуэр,
- Дыгъэшхуэм щIылъэр къигъэнэхуу.
- Псэунущ ар иджыри гушхуэу,
- И щIалэ цIыкIур хъухукIэ лIышхуэ.
- Зауэм къикIыжынщ щхьэгъусэр.
- Хадэр дэгъэгъэнщ дыгъэ къытепсэм…
- Ирихыжыфмэ зы гъатхэ,
- Уаер кIуэщIыу, ткIужыху уэсыр.
- Псэм къемэщIэкIыу псалъэ мащIэр
- Гъатхэр къэсыхукIэ дзыхь
- къытхуащIыр.
- Жеинщ пщIыхьэпIэ имылъагъуу
- Аннетэ, илъэщIыжынщ нэпс лъагъуэр.
- Дихутэжынурэ ди унэ,
- Гу ящытхуэжынущ анэм,
- УIэгъэу къэкIуэжами, адэм
- ЯхуэтщIыжынущ IэплIэ быдэу.
- БакIэ щIэдгъэнэнщ ди быныр,
- Ахэр къинэжынухэщ я унэм.
- ТекIуэныгъэм и уэрэдыр Iунущ,
- ХуащIу щIыхь цIыхухъухэм я къалэным.
- Щхьэрихыжри и пыIэр зауэлIым,
- Аннетэ дилъхьэжат щхьэцышхуэр и плIэм.
- Ауэ, илъэс блыщI нэсауэ я ныбжьыр,
- Хэлъщ акъылым дыпIэ лъэужьхэр,
- Гум къегъэкIыж Iуданэ кIапэм
- Зауэ зэманым и окопыр.
- И дахагъэ псор къысхуигъэнахуэу,
- Гъэмахуэ акъужь къыщопщэ си
- щIымахуэм.
- Бжьыхьэ дыщафэм и хъыбарегъащIэу,
- Удз хуэлэжхэм я щхьэкIэхэр къыфIощIэ.
- Жьыбгъэ емышхэрщ, зы къафIэмыIуэхуу,
- ГуфIэжу губгъуэхэм щызэрызехуэр.
- Гъатхэ къэкIуэнум и мэ къысIуригъауэу,
- Си щIымахуэр гъэмахуэмэкIэ мэбауэ,
- ГъащIэм хузигъэщIу гукъыдэж,
- Си гукъеуэ псори егъэсыж.