Мэздэгу адыгэхэм зэкъуэшхэр зэхуашэс
2021-10-26
- Жэпуэгъуэм и 22-м Мэздэгу къалэ щекIуэкIащ щIыналъэ зыбжанэм я лIыкIуэхэр зыхэта «Мэздэгу адыгэхэм лIэщIыгъуэкIэрэ къадэгъуэгурыкIуэ хабзэхэр» зыфIаща зэхыхьэр.
- Мэздэгу Адыгэ Хасэм илъэс къэс къызэригъэпэщ лъэпкъ Iуэху щхьэпэм хэтащ Къэбэрдей-Балъкъэр, Къэрэшей-Шэрджэс, Адыгэ республикэхэм, Ставрополь крайм икIа хьэщIэхэр. Ди республикэм щыщу мэздэгу адыгэхэм яхыхьащ КъБР-м Граждан жылагъуэ зэгухьэныгъэхэм ядэлэжьэнымрэ лъэпкъ IуэхухэмкIэ и министр КIурашын Анзор, Дунейпсо, Къэбэрдей Адыгэ хасэхэм я тхьэмадэхэу Сэхъурокъуэ Хьэутийрэ ХьэфIыцIэ Мухьэмэдрэ, КъБР-м EгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэм ЛъэпкъыбзэхэмкIэ и къудамэм и унафэщI Мыз Залинэ, жылагъуэ лэжьакIуэхэр, журналистхэр.
- ХьэщIэхэр зэхуэса нэужь, Хэку зауэшхуэм хэкIуэдахэм я фэеплъу Мэздэгу къалэм дэтым удз гъэгъахэр тралъхьащ. Пщэдджыжьым щегъэжьауэ Мэздэгу ЩэнхабзэмкIэ и унэм щекIуэкIащ адыгэхэм къагъэсэбэпу щыта хьэпшыпхэм я гъэлъэгъуэныгъэ, лъэпкъ къафэхэм щыхуагъасэ дерсхэр.
- Концертым щIидзэн и пэ къихуэу къэпсэлъахэм къыхагъэщащ зи чэзу зэIущIэм зэкъуэшхэр гуапэу зэрызэришэлIар. Апхуэдэ зэхыхьэхэр хэгъэгу зэмылIэужьыгъуэхэм ис адыгэхэм дэтхэнэми я щэнхабзэм, щыIэкIэ-псэукIэм зыщагъэгъуэзэнымкIэ, я дуней тетыкIэм нэIуасэ зыхуащIынымкIэ сэбэп зэрыхъур жаIащ. КъищынэмыщIауэ, зэхыхьэм къалэнышхуэ егъэзащIэ ди лъэпкъ щэнхабзэр нэгъуэщIхэм егъэщIэным, лъэпкъ зэныбжьэгъугъэр гъэбыдэным теухуауэ.
- Лъэпкъ зэныбжьэгъугъэмрэ зэгурыIуэныгъэмрэ егъэфIэкIуэным зэрыхэлIыфIыхьым папщIэ а махуэм ягъэлъэпIащ цIыху жыджэрхэр. Мэздэгу адыгэхэр я адэжь щIэинхэр яхъумэу хэгъэгуитIым зэрыщыпсэур, Къэбэрдей-Балъкъэрым, Осетие Ищхъэрэ — Аланием, Ставрополь крайм, Къэрэшей-Шэрджэсым, Адыгейм я зэхуаку щэнхабзэ, лъэпкъ зэпыщIэныгъэхэр, зэныбжьэгъугъэ дэлъынымкIэ Мэздэгу Адыгэ Хасэм лэжьыгъэшхуэ зэрыригъэкIуэкIыр къыхагъэщащ кърихьэлIахэм.
- Зэхыхьэм купщIэ нэхъыщхьэ хуэхъуат Ставрополь крайм щыIэ «Адыгэхэр» щэнхабзэ центрым и унафэщI, ДАХ-м и ГъэзэщIакIуэ гупым хэт Шыбзыхъуэ Юрэ и жэрдэмкIэ траха документальнэ фильмым и гъэлъэгъуэныгъэр. Ар зи IэдакъэщIэкI, Адыгэ Республикэм щIыхь зиIэ и журналист ТIэш Светланэ жиIащ: «Илъэс 250-рэ и пэкIэ Джылахъстэнейм иIэпхъукIыу Тэрч и сэмэгурабгъу Iуфэм, Мэздэгу щетIысэха къэбэрдеипщхэмрэ абыхэм я блыгущIэтхэмрэ къатепщIыкIауэ нобэ а щIына-лъэм ис ди къуэшхэмрэ ди шыпхъухэмрэ я щыIэкIэ-псэукIэм теухуа фильм техыныр япэу зигу къэкIар Ставрополь щIыналъэм щыIэ «Адыгэхэр» шэрджэс щэнхабзэ центрым и унафэщI Шыбзыхъуэ Юрэщ. Абы крайм щылажьэ Лъэпкъ, къэзакъхэм я IуэхухэмкIэ и комитетым зыхуигъазэри, и мурадыр къыдаIыгъащ икIи мылъкукIэ зыкъыщIагъэкъуащ».
- — Сэ апхуэдэ лъэIукIэ зыкъыщысхуигъазэм «хьэуэ» къыхэзгъэкIакъым, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, куэд щIауэ си хъуэпсапIэт мэздэгу адыгэхэм я IуэхущIафэ, шыфэлIыфэ, псэукIэр зыхуэдэр зэзгъэщIэну. Махуищ щыдгъэкIуащ Мэздэгу къалэм, Азэней, Иналхьэблэ, Русское жылэхэм, — къыддогуашэ Светланэ. — Хуабжьу хъыбар куэд икIи гъэщIэгъуэн зэхуэтхьэсащ а махуэхэм. Тхыдэми дыхуеплъэкIыжащ, иджырей гъащIэри къэдгъэлъэгъуащ, я псэукIэм епха Iуэхугъуэхэри зэдгъэщIащ. Куэд щыгъуазэкъым мэздэгу адыгэхэм дин зэмыщхь зэрызэра-хьэм — и ныкъуэр муслъымэнщ, и ныкъуэр чыристэнщ. Чыристэнхэм члисэр я тхьэелъэIупIэщ, муслъымэнхэр мэжджытым йокIуалIэ, ахэр зыдэт къуажэхэр гъунэгъу дыдэу зэпэщысщ. Ауэ зыщ нэхъыщхьэр — муслъымэнхэри чыристэнхэри гурэ псэкIэ адыгэщ, зэрахьэр адыгэ хабзэщ, зэрыпсалъэр адыгэбзэщ. Ахэр псори нэхъ гъунэгъу зэхуэзыщIыр адыгагъэращ. Арагъэнщ тетха фильмым купщIэ хуэхъуари. Иналхьэблэ, Азэней жылэхэм дыщыщылэжьа пIалъэ кIэщIым къриубыдэу дэ тлъэгъуащ нэхъыщIэхэм нэхъыжьхэм пщIэ зэрыхуащIыр, цIыхубзхэр цIыхухъухэм я гъусэу Iэнэ зэрымытIысыр, нысащIэхэр тхьэмадэр зыщIэс пэшым зэрыщIэмыхьэр, адыгэ шхыныгъуэхэр зэрапщэфIыр, нэгъуэщIхэри. Мыбыхэм зэхэгъэж яIэкъым муслъымэнрэ чыристэну. Ахэр зэрошэ, унагъуэ зэдаухуэ, зэгурыIуэу зэдопсэу. Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, псом япэ ирагъэщыр я лъэпкъ зэхэщIыкIымрэ адыгагъэмрэщ, я хабзэ зехьэкIэмрэ адыгэбзэмрэщ. Мис а псори дахэу фильмым къыщыдгъэлъэгъуащ. Иджы си гуапэ мэхъу абы еплъахэм я гупсысэр къыщысхуаIуатэкIэ.
- «Адыгэхэр» шэрджэс щэнхабзэ центрым и тхьэмадэ Шыбзыхъуэ Юрэ зэрыжиIэмкIэ, фильмыр хэгъэгу зыбжанэм къарэл телевиденэмкIэ щагъэлъэгъуащ, апуэдэуи центрым Ютуб каналым фыщеплъыфынущ.
- — ЩIыналъэкIэ дызэпэмыжыжьэу, ауэ ди хъыбаркIэ зэрымыщIащэу дыкъекIуэкIащ мэздэгу адыгэхэмрэ дэрэ, — къыддогуашэ Юрэ. — Ди щэнхабзэ центрыр Дунейпсо Адыгэ Хасэм хыхьа нэужь, Мэздэгу жылагъуэ зэгухьэныгъэри къыхагъэхьати, абы дыщызэрыцIыхуащ, хъыбархэр зэIэпытх хъуащ, уеблэмэ махуэшхуэхэр, зэIущIэхэр ди щхьэусыгъуэу дызэкIэлъокIуэ, дызэдолажьэ. ДызыхэпсэукI зэманыр къэщIэрэщIэжыныгъэм и лъэхъэнэу жыпIэ хъунущ, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, щIалэгъуалэм я лъэпкъ зэхэщIыкIыр нэхъ къэушащ, социальнэ сетхэм хъыбар щызэIэпахыурэ, дэнэ щыпсэури зэрощIэ. Мис апхуэ- дэ Iуэхугъуэхэм къыхэкIыу тIэкIу нэхъ тIэщIэхуа мэздэгу адыгэхэр утыку къитшэжыну, абыхэм я хъыбар куэдым къедгъэщIэну ди мураду фильмыр техыным иужь дихьати, къыдэхъулIауэ жыпIэ хъунущ.
- Мис апхуэдэу адыгэ Iуэхум жыджэру хуэлажьэ цIыхухэрщ «Мэздэгу адыгэхэм лIэщIыгъуэкIэрэ къадэгъуэгурыкIуэ хабзэхэр» зэхыхьэр щIаублар. Мэздэгу Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ Факъуэ Руслан лъэкI къигъанэркъым мэздэгу адыгэхэр къызыхэкIам хуэфащэу къэгъуэгурыкIуэнымкIэ, я бзэ, хабзэ, щэнхабзэ, тхыдэ яIэщIэмыхуу, щIэблэ узыншэ къащIэхъуэу псэунымкIэ.
- Зэхуэсыр ягъэдэхащ Мэздэгу дэс адыгэ уэрэджыIакIуэ, къэфакIуэ ныбжьыщIэхэм, жылагъуэ лэжьакIуэ жыджэр, уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ ХьэбытIэ Вячеслав сымэ, нэгъуэщIхэми.
- НэщIэпыджэ Замирэ.