ФИФI ФЫМЫГЪЭПУД, ФИ IЕЙ ФЫМЫГЪЭПЩКIУ

АДЫГЭ ПСАЛЪЭ
«
»

Зыгъэпсэхугъуэ махуэм

2021-04-10

  • Шхыныгъуэхэр
  • Пщагъэ зыхэлъ щIакхъуэ
  • Гуэдз хьэжыгъэм джэдыкIэ хакъутэ, пщагъэрэ шыгъурэ зыхэлъ псы хуабэ хакIэри тхьэвыр япщ. Абы и щхьэм хьэжыгъэ трагъэщащэ, хуабапIэм ягъэуври, сыхьэтитI хуэдэкIэ щагъэт. Тхьэв тэджар тIэкIу щIапщэ, дагъэ зыщыхуа тебэм иралъхьэ, дакъикъи 5 — 6-кIэ щагъэтри, хьэкулъэм ирагъэувэ. Абы иту ягъажьэ щIакхъуэм и тебащхьэр трапIэркъым. МафIэм тетмэ, и тебащхьэр трапIэ, зы лъэныкъуэр жьа иужьи зэрагъэдзэкI. Хьэкулъэм иту ягъажьэр дакъикъэ 15 — 18-кIэ хьэзыр мэхъу. ЩIа- кхъуэр жьа иужькIэ тхъуэплъ дахэ мэхъу. Абы и щхьэфэм псы щIыIэ тIэкIу щахуэри, щIэуфауэ дакъикъэ зытIукIэ щагъэт, щабэ хъун щхьэкIэ.

  • Халъхьэхэр:
  • Гуэдз хьэжыгъэу — г 500
  • Псыуэ — г 250-рэ
  • Пщагъэу — г 15
  • ДжэдыкIэу — 1
  • Шыгъуу, фошыгъуу, тебэщыхуэ тхъууэ — узыхуейм хуэдиз.
  • Хьэлыуэ-къылыш
  • Гуэдз хьэжыгъэ хужьыр тепщэчышхуэм ираухуанщIэри, кумб хуащI, абы джэдыкIэ уда, шыгъу, фошыгъу иралъхьэ, пщагъэ хакIэри, шэ хуабэкIэ япщ мыбыдэ дыдэу, тэджын щхьэкIэ и щхьэм хъыдан тепIауэ зы сыхьэткIэ щагъэт. Iэнэм сэхуран дагъэ щахуэ, тхьэв Iыхьэ къыпаупщIри, зэпэплIимэшхуэу е хъурейуэ, и Iувагъыр мм 4 — 5 хъууэ яху, абы тхьэв хъурей пIащIэ цIыкIухэр, я къэухьыр см 5 хуэдизурэ къыхагъэж. Ахэр тIэкIу хаш, тэрхьэлыуэ тыкъыр (г 15) тралъхьэ, тхьэв  кIапэхэр кхъуафэжьей цIыкIу теплъэ яIэу зэтрагъапщIэ. Апхуэдэу ягъэхьэзыра хьэлыуэ-къылышыр тIэкIу ягъэтэджыну хуабапIэм дакъикъи 5 — 6-кIэ щагъэт. ИтIанэ, градуси 150 — 160-рэ зи пщтырагъ дагъэм халъхьэри, зэрагъэ-дзэкIыурэ ягъажьэ, лэкъумым хуэдэу дыщафэ къытеуэху. Абы и гъэжьэным ихьыр зы дакъикъэ нэблагъэщ. Хьэлыуэр фошыгъу шей и гъусэу хуабэуи щIыIэуи яшх.
  • Халъхьэхэр:
  • Гуэдз хьэжыгъэу — г 200
  • ДжэдыкIэ цIынэу — 2
  • Пщагъэу — г 5
  • Фошыгъуу — г 10
  • Пщагъэм хакIэ шэуэ — г 20
  • КIапэхэр зэрызэкIэрагъапщIэ джэдыкIэ цIынэу — 1
  • Тэрхьэлыуэу — г 120-рэ
  • Шыгъуу, зэрагъэжьэну тхъууэ е сэхуран дагъэу — узыхуейм хуэдиз.
  • «Адыгэ шхыныгъуэхэр»  тхылъым  къитхыжащ.
  • ДифI догъэлъапIэ
  • Кавказ Ищхъэрэм ГъуазджэхэмкIэ и къэрал институтым къыщрахьэжьэ Iуэхухэм я нэхъыбэм и жэрдэмщIакIуэщ икIи и къызэгъэпэщакIуэщ сурэтым щыфлъагъу бзылъхугъэ гуакIуэр. Ар а еджапIэ нэхъыщхьэм гуманитар, социально-экономикэ щIэныгъэхэмкIэ и кафедрэм илъэс куэд лъандэрэ и унафэщI, культурологие щIэныгъэхэм я кандидат, профессор ЩауэцIыкIу (Хьэмыз) Людмилэщ.
  • КъБР-м егъэджэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ ЩауэцIыкIур илъэс 30-м щIи-  гъуауэ щолажьэ институтым. Этикэ, эстетикэ, хамэ къэрал, урыс литературэ предметхэмкIэ студентхэр зэрыригъаджэм къыдэкIуэу, щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэжьыгъэ купщIафIэхэр ирегъэкIуэкI.
  • КъищынэмыщIауэ, Людмилэ и къалэмыпэм къыпыкIащ художественнэ тхыгъэхэри. Куэдым гунэс ящыхъуащ, къапщтэмэ, ЩауэцIыкIум и иужьрей тхылъыр — «Черкесс-кая рапсодия» романыр. ЩIэныгъэ лэжьакIуэ емызэшым, публицист Iэзэм, бзылъхугъэ щыпкъэм и романым къыщиIэта Iуэхугъуэхэр куэд мэхъу: ахэр епхащ къулыкъущIэкъухэм яIэ еплъыкIэхэми, ехъулIэныгъэм щIат «уасэми», дахагъэми,           лъагъуныгъэми, къулеигъэми, къулейсызыгъэми, щхьэ закъуэ гупсысэхэми, цIыхухэм яку дэлъ зэхущытыкIэхэми. Критик цIэрыIуэхэм къызэралъытэмкIэ, ар лъэпкъ литературэм и псалъэщIэщ.
  •  
  • Къуажэхьхэр
  • ЦIыкIухэм папщIэ
  • Ар къоушыр псом нэхъапэ,
  • ИмытхьэщI абы и напэр,
  • Къытоувэри лъагапIэм,
  • Пщэдджыжь къэскIэ ину маIуэ!
  •  
  • *   *   *
  • Бжьакъуэ папцIэщ, жьакIэ кIыхьщ,
  • Iэщу дэтым я пащтыхьщ.
  • Шы мыгъасэу къелъэтыхь,
  • Хадэ утэщ, сыт бэлыхь.
  • *   *   *
  • Бжьыхьи гъатхи щIыр елъэс,
  • Жьым къыдожэ, мыш-мылъэс.
  •  
  • *   *   *
  • И инагъкIэ хъуркъым бжьиз,
  • Елъэф хьэлъэ къэб хуэдиз.
  •  
  • *   *   *
  • И хэщIапIэр шэд псыIуфэщ,
  • И щыгъынри удзыфэщ.
  • МапкIэ, малъэ — дэни нос,
  • И нэр пIащэщ, Iэзэу йос.
  • Жэуапхэр
  • Адакъэ. Ажэжь. Уэшх. ХъумпIэцIэдж. Хьэндыркъуакъуэ.
  • Псалъэ пэжхэр
  • Пэжым  и  гъуэгур  бгъуэщ
  • Дыщэпс здэплъэгъуакIэ уи къуажэ умыхъуэж.
  • Захуагъэм бэлыхь пэщылъкъым.
  • Захуэ жыIэныр нэ ищIыным хуэдэщ.
  • Захуэм хабзэр и телъхьэщ.
  • Зэманым декIур лIыфIщ.
  • Зэманым зэщыщхъу имыщIыж щыIэкъым.
  • Зэманым пэлъэща щыIэкъым.
  • Зэманым къыдекIу къегъэщIыж.
  • Зэманым нэхъ щхьэщыжэгъуфI щыIэкъым.
  • Зэманым уэ зыдумыгъэхъумэ, езым зыкъыбдигъэхъунукъым. Зэманыр бажэмэ, уэ хьэджафэу кIэлъыжэ.
  • Зэманыр къожьэркъым.
  • Зэманыр псоми я тепщэщ.
  • Зэманыр пфIэзыхьым ейщ.
  • Зэманыр техьэ-текIщ.
  • Зэманыр уэчылыфIщ, хэт пэжми зэхегъэкI.
  • Зи дахэ пэIэщIэр илъэскIэ магъри, зи хэку пэIэщIэм и гъащIэ псор хьэдагъэщ.
  • Зи лъэпкъ хыфIэзыдзэм и дзэр къыIуауд.
  • ЗищI имысыр убзалэщ.
  • Зи лъэпкъ хыфIэзыдзэр биидзэм зрешалIэ.
  • Зи хэку щхьэщымыжым и насыпыр йож.
  • Зы пэжым пцIищэ къыпэщытщ.
  • Зы цIыху къобгмэ, уи бгым ишэчынщ, цIыхубэр къобгмэ, бгыр къыптеуэнщ.
  • ИндылыжькIэ зэджэр зы псынащхьэщ.
  • И пIэ иуджыхьыр йокIэрэхъуэхри, бжьиз нэхъ мыхъуми зыкIур мэкIуатэ.
  • Истамбылыжьым имыкIыр щIолIэ, икIар йолIыхь. (Уэкъуоу джэгуакIуэшхуэм и псалъэхэщ).
  • Къуажэ-къуажэ нэхърэ-си къуажэжь.
  • Къуажэр зыгъэкъуажэр цIыхуращ.
  • Пэжагъыр зыщызытIагъэм хуэфIщ.
  • Пэж жыIэнрэ нэ ищIынрэ.
  • Пэж щыжыпIэкIэ, уи шыр хьэзыру Iыгъ.
  • Пэжым езым и гъуэгу хешыж.
  • Пэжми мафIэми ириджэгуркъым.
  • Пэжым и гъуэгур бгъуэщ.
  • Пэжым и куэщI лIэужь лъэщ щапсыхь.
  • Пэжым и псалъэр хабзэм и щIасэщ.
  • Пэжым нэхъ жэр щыIэкъым.
  • Пэжымрэ насыпымрэ зэпэщIэщIащ.
  • Пэжымрэ насыпымрэ зэгуэшэгъущ.
  • Пэжымрэ нэпцIымрэ яку дэлъыр Iэбжьищщ.
  • Пэжым уригушыIэнри, мафIэм уриджэгунри зэхуэдэщ.
  • Пэжым утетмэ, жыжьэ уехь.
  • Пэжыр акъылым щыщщ.
  • Шэрджэс  Алий.
  • ГушыIэхэр
  • Дауэ ар къызэрохъулIэр?
  • ХеящIэр ягъэкъуаншэм йоупщI:
  • — Уи щхьэгъусэм зэрыжиIэмкIэ, ар зэпымычу уогъэшынэ, лъэщыгъэкIэ зыбогъэдаIуэ! Дызэхуэдэ цIыхухъущ, си къуэш, кхъыIэ, къызжеIэ: дауэ ар къызэрохъулIэр?
  • Жьыр къыспеубыд
  • Дохутырым деж зы нанэ цIыкIу щIыхьауэ хуотхьэусыхэ:
  • — Жьыр къыспеубыд, зыгуэр къысхуэпщIэфыну пIэрэ?
  • Дохутырым нанэр къызэпеплъыхь, йодаIуэ, арщхьэкIэ апхуэдэ узыфэ пкърыту къыхуэгъуэтыркъыми, йоупщI:
  • — Сытым щыгъуэ бауэкIэщI ущыхъур, нанэ?
  • — Автобусым сыщыкIэлъыжэм деж.
  • Зызупсащ сэ
  • — Иджыри къэс зыщIумыупсар сыт?! Ныщхьэбэ театрым дызэрыкIуэр пщыгъупщэжа? — жери и щхьэгъусэм жьэхолъэ цIыхубзыр.
  • — Зызупсащ сэ!
  • — Дапщэщ?!
  • — Уэ зыгъэхьэзырын щыщIэбдзам щыгъуэ.
  • Чэнджэщхэр
  • Лыр  къызэрагъэвыжыр
  • ШатэкIэ ящIа шыпсыр щIэх зокIуэкIри, куэдрэ щыбгъэт хъунукъым.
  • Щэ щагъэвэжкIэ бэлагъкIэ зэIащIэркъым, бэлагъыпэр песыкIри. ЗэрызэIыщIэн хуейр чымчыркIэщ.
  • Жьэрымэу ягъэу лэкъумыр хъурейуэ яху хабзэщ. Дунейм ехыжам а лэкъумым и жьауэм щIэт хуэдэу къыщохъури, и псэр мэтынш, жаIэрт нэхъыжьхэм.
  • Къаз, бабыщ дагъэ гъэткIуар мафIэм иса щIыфэм щыпхуэмэ мэхъуж.
  • ГъэтIылъыгъэ ящIу ягъэува кхъуейм и шэжыпсыр и щхьэм къыдэкIуейрэ кхъуейр и лъабжьэм кIуэмэ — уэшх къешхынущ, кхъуейр и щхьэм къакIуэрэ шэжыпсыр и лъабжьэм ехмэ — уэгъу хъунущ жаIэу щытащ.
  • Лэпс пщтыр уефауэ псы щIыIэ утефыхьыжыну тэмэмкъым. Ныбэуз уищIынущ.
  • Лы щтар псым (хуабэми щIыIэми) халъхьэу къагъэвыжыркъым — и IэфIыр щIокI.
  • Къубатий Борис.
  •  
  • Интернетым дыкъыщоджэ
  • ЦIыхубз  псоми  я  щэхур
  • Еуэри зы уэркъыжь гуэрым къуищ иIэт. Щыри фызкъэмышэт.  «ЦIыхубзхэр зыхуеймрэ зыщIэхъуэпсымрэ къэзыхутэм си мылъкур зэрыщыту къыхуэзгъэнэнущ», — жиIащ адэм. ЩIалэхэр ежьащ цIыхубзыр  зыхуейм и жэуап къагъуэтыну. Мазэ бжыгъэкIэ къакIухьауэ, щIалэ нэхъы-щIэр мэзым щIэту уд фызыжь ирихьэлIащ. ЩIалэр игъэхьэщIащ, игъэшхащ, иужьым къеупщIащ:
  • — Сыт уэркъ щауэм уи закъуэ мэзым щыпщIэр? — жиIэри.
  • ЩIалэр къыщIежьар хуиIуэтащ удым.
  • — Уэ пщIэрэ, ди анэ, цIыхубзхэр зыхуейр?
  • — СощIэ! — и нэр къилыдыкIащ.
  • — КхъыIэ, къызжеIэ! — лъэIуащ щIалэ къуданыр.
  • — БжесIэнщ, ауэ абы щхьэкIэ щхьэгъусэу сыкъэпшэнущ.
  • Щауэр гупсысэщ, гупсысэри, арэзы хъуащ.
  • — ЦIыхубзхэр щIохъуэпс езыхэр зэрыхуейм хуэдэу псори сыт щыгъуи щытыну.
  • — ГурыIуэгъуэщ. АтIэ, сэ сежьэжынщ, мыпхуэдэ махуэм фызышэр къып-кIэлъыкIуэнущи, хьэзыру щыс, — жиIэри, щIалэр шэсыжащ.
  • ЩIалэм ихьа жэуапым уэркъыжьыр арэзы ищIа-ти, и пщыгъуэри, и мылъкури и къуэ нэхъыщIэм къритащ,  фызышэри  удым кIэлъигъэкIуащ. НысащIэр къыщашам  щIалэр къэуIэбжьат — абы нэхърэ нэхъ дахэ дунейм темыт жыхуаIэм хуэдэу тхьэIухуд хъуати. Псоми ягъэщIагъуэрт щауэм щхьэгъусэу къыхуашам и дахагъэр. ХьэгъуэлIыгъуэр зэфIэкI-ри, щауэр лэгъунэм щIы-хьэжащ. НысащIэр уд хъужауэ къежьэу щыст.
  • — Иджы сэ зы упщIэ уэс-тынущи, къызэдаIуэ, — жиIащ удым. — Хэдэ, ухуеймэ игъащIэ псокIэ нобэ сыкъызэрыплъэгъуам хуэдэу дахэу сыщытынщ, ухуеймэ, уду сыкъэнэнщ.
  • — Уэ узэрыхуейм хуэдэу щIы! — жэуап итащ щIалэм.
  • — ЦIыхубзхэр дызыхуейр   къыбгурыIуащи, дахэ сыхъужынщ, — жиIащ жи удым.
  • ГъэщIэгъуэнщ
  • Уафэм вагъуэбэ 48-рэ щыIэщ
  • Тхыгъэ щхьэхуэхэм къызэрагъэлъагъуэмкIэ, 1858 — 1865 гъэхэм Кавказ Ищхъэрэм ирашу Тыркум цIыху мин 493-рэ Iэпхъуащ.  Абыхэм ящыщу 45.023-р натыхъуейщ, 27.337-р абазэхэщ, 165.626-р шапсыгъщ, 74.567-р убыхщ, 17.000-р къэбэрдей адыгэщ.
  •  
  • *   *   *
  • Ди зэманым цIыху мин къэс автомобиль бжыгъэу хуэзэр: США-м — 760-рэ, Италием — 575-рэ, Японием — 557-рэ, Германием — 536-рэ, Канадэм — 539-рэ, Франджым — 535-рэ, Инджылызым — 517-рэ, Бельгием — 478-рэ, Испанием — 451-рэ, Швецием — 449-рэ, Урысей Федерацэм — 234-рэ. ЦIыху мин къэс тещIыхьауэ машинэ нэхъ мащIэ дыдэ щызекIуэр Китаймрэ Индиемрэщ, япэм 8, етIуанэм 6. Дуней псор зэрыщыту къапщтэмэ, цIыху миным щыхуозэ  автомашини 114-рэ. Абы тепщIыхьмэ, нобэ ЩIы хъурейм щызокIуэ автомобиль мелуан 707-м нэс.
  •  
  • *   *   *
  • Испан тхакIуэшхуэ Сервантес Сааведрэрэ инджылыз драматург цIэрыIуэ Шекспир Уильямрэ зы махуэм — 1616 гъэм мэлыжьыхьым и          23-м — дунейм ехыжащ.
  •  
  • *   *   *
  • Зы километр зэбгъузэнатIэм цIыхуу щопсэу: Урысейм — 6, США-м — 42-рэ, Японием — 289-рэ, Инджылызым — 241-рэ, Франджым — 112-рэ, Китайм — 152-рэ, Бразилием — 19, Индием — 303-рэ, Италием — 189-рэ, Австралием — тIум тIэкIу щIигъу, Германием — 230-рэ, Израилым — 284-рэ, Индонезием — 108-рэ, Иорданием — 71-рэ, Пакистаным — 186-рэ, Сирием — 83-рэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым — 72-рэ, Адыгэ Республикэм — 59-рэ, Дагъыстэным — 49-рэ, Ингушым — 78-рэ, Къалмыкъым — плIы иримыкъу, Къэрэшей-Шэрджэсым — 31-рэ, Осетие Ищхъэрэ — Аланием — 88-рэ, Шэшэн Республикэм — 82-рэ.
  •  
  • *   *   *
  • Алыдж астрономхэм къызэрахутамкIэ, уафэм вагъуэбэ 48-рэ щыIэщ. Ауэ абыхэм я ужькIи нэгъуэщI астрономхэм вагъуэбэ 40 къагъуэтащ. А щIыкIэхэмкIэ, нобэ къахутауэ уафэм вагъуэбэ 88-рэ щыIэщ. Вагъуэбэхэм яхэтщ гъэм и лъэхъэнэ хэхахэм деж фIэкIа уафэм щумылъагъухэр. Иджыри къамыхутэфауэ нэгъуэщI вагъуэбэхэри щыIэнкIи хъуну къалъытэ щIэныгъэлIхэм.
  •  
  • *   *   *
  • Зи Iэпкълъэпкъыр нэхъ хуабэ дыдэр джэдырщ — градус 43-рэ. Абы кIэлъокIуэ тхьэрыкъуэр, бзу цIыкIухэр — градус 42-рэ. Гуэгушым, къазым, бабыщым, жьындум, къашыргъэм я хуабагъыр зэхуэдизщ — градус 40 — 41-рэ. Iэщ пIащэм, мэлым, хьэм, джэдум — 37 — 39-рэ яIыгъщ. ЦIыхур, номиныр, шыдыр, шыр, пылыр зэрызэщхьэщыкI щыIэкъым — градус 35 — 38-рэ.
  •  
  • *   *   *
  • ЦIыхухэр ику иту зэрыпсэур: Японием цIыхухъухэр ику иту илъэс 77,9-кIэ, цIыхубзхэр — 85,1-кIэ; Швецием — 77,6 — 82,6-кIэ; Испанием — 75,9 — 82,8-кIэ; Австралием — 76,4 — 82,0-кIэ; Канадэм — 76,7 — 8I,9-кIэ; Швейцарием — 75,9 — 82,3-кIэ; Франджым — 75,2 — 82,8-кIэ; Норвегием — 76,0 — 81,9-кIэ; Бельгием — 75,7 — 81,9-кIэ; Италием — 75,5 — 81,9-кIэ; Австрием — 75,4 — 81,5-кIэ щопсэу. Урысей Федерацэм цIыхум ику иту къыщигъащIэр илъэс 67,7-рэщ.
  • Псалъэзэблэдз
  • ЕкIуэкIыу: 4. Iэпслъэпсым щыщ. 6. Таурыхъхэм хэт шы лъэрызехьэ: щыхуейм деж мэпсэлъэф икIи мэлъэтэф. 7. ЩIалэр … куцIрэ фо цIынэкIэ япIащ. 9. Къэбэрдей-Балъкъэрым и профсоюз IуэхущIапIэ нэхъыщхьэм и унафэщIу илъэс куэдкIэ лэжьа … Пщыкъан. 10. Зэрыпыджэ пасэрей Iэщэ. 11. Iэщ цIыкIу егъэзыпIэ. 13. УэрэджыIакIуэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым щIыхь зиIэ и артист. 14. … мыкъу уврэ, … къуа зигъэщхърэ? 16. Iужажэм и унафэщIым … трегъэлъадэ. 18. … Iистофрилэхь! 21. Филологие щIэныгъэхэм я доктор, критик ХьэкIуащэ Андрей и къуажэ. 22. Къэрэшей-Шэрджэсым щыпсэу лъэпкъ нэхъыщхьитхум языхэз. 23. Расул Гамзатовым жиIэгъащ: «Зауэм щаутIыпща дэтхэнэ зы шэ-ри анэм и гум …» 26. Район, псыежэх, къалэ. 27. Латвием и къалащхьэ. 28. ГъукIэм и лъэщапIэ. 30. Зи пхъафэр щхъуафэ-фIыцIафэ, зи тхьэмпэ цIыкIухэр къабзийм ещхь, зи гъэгъахэм бжьэм фо къызыпих жыг. 31. … мэракIуэ. 33. ЩIымахуэм Iэщым хуагъэтIылъ шхыныгъуэ. 34. Ди гъунэгъум мэл … иIэщ. 35. Адыгэ фащэм щыщ щIыIутелъ. 37. Хьэцэпэцэ щаIуэкIэ гъупщым нэхърэ нэхъ щабэу ар къыщIокI. 39. Вакъэ лъапщэ кIыхь.
  • Къехыу: 1. Къэбэрдей-Балъкъэрым и коммунистхэм я пашэ. 2. ХъуаскIэ къызыхих мывэ джей быдэ. 3. Жыг къэтIэпIам и нэщэнэ.  5. … цIыкIу къамэшхуэ. 6. Къыдалъхуауэ, цIыхум и щIыфэм хэс, хэт. 8. Адыгэ къэкIыгъэцIэхэр зэхуэзы-хьэсыжу тхылъу къызыхудагъэкIыжа, Къэрэшей-Шэрджэсым щыпсэуа щIэныгъэлI … Барэсбий. 10. «Ленэ дахэкIей», «Хэт усIэщIиха?», «Ечэнджэщ уи напэм» уэрэдхэми, нэгъуэщI куэдми я псалъэхэр зи IэдакъэщIэкI уэрэдус цIэрыIуэ, тхакIуэ. 12. Хьэкъущыкъу. 13. Хьэндыркъуакъуэ жылэ. 15. IуэрыIуатэм къыхэщыж пасэрей адыгэ лIыхъужь. Е IутIыж Борис и пьесэ. 17. Адыгэ театрым и джэгуакIуэ Iэзэу щыта, РСФСР-м щIыхь и артисткэ … Быхуэ. 18. Къуаншагъэ зылэжьа цIыхум судым … трилъхьащ. 19. … … …, мыщэ лъэбыцэжь. 20. Уи щхьэ мыузым … иумышэкI. 24. Адыгэ усакIуэ Iэзэ, «Iуащхьэмахуэ» журналым и лэжьакIуэу щыта. 25. Блыным зэпрыууэ тралъхьэ пхъэ гъум кIыхь, унащхьэр щIиIыгъэу. 29. … налъэ. 30. Махъсымэ щащIкIэ халъхьэ пщагъэ. 32. ДжэдыкIэрыпщ. 33. ЦIыхум ещхьу жыхуаIэ а псэущхьэр мэзым щыпсэууэ яIуатэ. 36. … вы бжьакъуэм къокI. 38. Зыщышынэн имылъагъумэ, а псэущхьэр Iуащхьэм докI.
  • Зэхэзылъхьар  Мыз  Ахьмэдщ.
  •  
  • Мэлыжьыхьым и 3-м ди газетым тета псалъэзэблэдзым и жэуапхэр:
  • ЕкIуэкIыу:1. Жэп. 3. Хьэлу. 5. Бэкхъ. 6. Къармэхьэблэ. 9. Гъубжэ. 10. Мест. 11. Лыгъэ. 15. Ефэнды. 17. Шыр. 18. Дыху.19. Ичынды. 22. Пщае. 24. Брул. 26. Къупхъэ. 27. Лъакъуэрыгъажэ. 28. Блэ. 29. Црым. 30. Мэз.
  • Къехыу:2. Пщагъэ. 3. Хьэмэм. 4. УнэIут. 5. Билал. 7. Гъубж. 8. Бгъэ. 12. Берие. 13. Шыдым. 14. Пшэ. 16.Шхуэ. 20. Пщы. 21. Пхъы. 23. Езауэ. 24. Бжьэхуц.  25. Лагъым. 26. Къуажэм.