ФИФI ФЫМЫГЪЭПУД, ФИ IЕЙ ФЫМЫГЪЭПЩКIУ

АДЫГЭ ПСАЛЪЭ

Сентябрь, 2020

ФокIадэм и 28-р Адыгэ фащэм и махуэщ

2020-09-26

Дахэщ, зэкIужщ, дуней псор зэхъуапсэщ ди лъэпкъ фащэр!

Зыхыхьэхэр: Хэха

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и судыщIэхэм я квалификацэ коллегием хагъэхьэну жылагъуэм къыбгъэдэкI кандидатурэхэм ехьэлIа жэрдэмхэр КъБР-м и Iэтащхьэм къызэрыIих пIалъэм къызэрыщIагъум теухуа хъыбарегъащIэ

2020-09-26

  • Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и судыщIэхэм я квалификацэ коллегием хагъэхьэну жылагъуэм къыбгъэдэкI кандидатурэхэм ехьэлIа жэрдэмхэр ­КъБР-м и Iэтащхьэм къызэрыIих махуэ 30 пIалъэр 2020 гъэм фокIадэм и 26-м зэрикIам къыхэкIыу, абы 2020 гъэм ­жэпуэгъуэм и 30 пщIондэ къыпащэ.
  • «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и судыщIэхэм я квалификацэ коллегием жылагъуэм и лIыкIуэхэр зэрыхагъэхьэ щIыкIэм и IуэхукIэ» 2002 гъэм бадзэуэ­гъуэм и 19-м №43-РЗ-м щIэту къащта Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и ­Законым ипкъ иткIэ, Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и судыщIэхэм я ква­лификацэ коллегием жылагъуэм и лIы­кIуэу щытыфынущ Урысей Федерацэм и цIыхухэр, Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм сыт щыгъуи щып­сэухэр, зи ныбжьыр илъэс 35-рэ ирикъуахэр, юридичес­кэ щIэныгъэ нэхъыщхьэ зиIэхэр, зыгъэпудыну Iуэхугъуэхэр зымылэжьахэр.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

ХуэдищкIэ щIрагъэгъу

2020-09-26

  • Агропромышленнэ ком­п­лексым къилэжьахэр нэ­гъуэщI къэралхэм хуегъэ­шэнымкIэ дэIэпыкъуныгъэм нэгъабэ хухаха мылъ­кум хуэдищкIэ щIыналъэм щыщIрагъэгъуащ.
  • Къэбэрдей-Балъкъэрым Мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министерствэм къыIихыу щIидзащ «Дунейпсо зэдэ­лэжьэныгъэмрэ экс­пор­тым­рэ» лъэпкъ проектым хыхьэ «Агропро­мыш­леннэ комплексым ­къилэжьхэр нэ­гъуэщI къэ­ралхэм егъэшэн» щIыналъэ про­граммэм ипкъ иткIэ мэкъумэш унэтIыныгъэ зиIэ щIыхэм псы щIагъэхьэн ­папщIэ ­субсидиехэр къе­Iызыхыну хуейхэм я лъэIу тхылъхэр.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Сабийхэм я узыншагъэм хуосакъ

2020-09-26

  • 2020 — 2021 гъэ еджэгъуэщIэр ди къэралым и ­еджапIэ нэхъыщхьэхэм, курыт школхэм, гъэсапIэ­-хэм зэрыщаублэжрэ мазэм нэсащ. УФ-м ЕгъэджэныгъэмкIэ и министерствэм, «Роспотребнадзор»-м я унафэщIхэм ипэкIэ зэрыжаIам тету, IэнатIэм щекIуэкI лэжьыгъэхэм я нэхъыбапIэр махуэрыеджэ мардэм тещIыхьауэ зэфIах: сабий, ныбжьыщIэ ­минхэр пщэдджыжь къэс щызэхохьэ университетхэм, школхэм, садхэм.
  • Ди республикэм и егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ ­IэнатIэм и дэтхэнэ IуэхущIапIэми ткIийуэ щагъэзащIэ «Роспотребнадзор»-м абыхэм къахуигъэува санитар-эпидемиологие мардэ псори. ЕджакIуэхэми адэ-анэхэми зэхэщIыкI лъагэ къакъуэкIащ: абыхэм ­къагуроIуэ лэжьыгъэр къызэгъэпэщыным мы зэманым щыщыIэ апхуэдэ гугъуехьхэр, щыщIэныгъэхэр, лъэпощхьэпо зэмылIэужьыгъуэхэр Iэмалыншэу зэры­щытыр.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Убэлэрыгъ хъунукъым

2020-09-26

  • КъБР-м узыншагъэр хъумэнымкIэ и министр Къалэбатэ Рустамрэ «Рос­потребнадзор»-м и Къэбэрдей-Балъкъэр щIыналъэ къудамэм и унафэщI Пагуэ Жыраслъэнрэ дыгъуасэ журналистхэм яIущIащ коронавирус узыфэр мы зэманым зэбгрымыгъэкIынымкIэ ирагъэкIуэкI лэжьыгъэр хуаIуэтэну, я упщIэхэм жэуап иратыну.
  • Пагуэ Жыраслъэн къызэхуэсахэм ягу къигъэкIыжащ коронавирусым пэщIэ­тынымкIэ КъБР-м и Оперативнэ штабым и зэIущIэ иджыблагъэ зэрекIуэкIар икIи абы къызэрыщыхагъэщар сымаджэхэм я бжыгъэм хуэмурэ зэрыхэхъуэжыр.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

Республикэм зыщеужь

2020-09-26

  • Къэбэрдей-Балъкъэрым Про­мыш­ленностымкIэ, энергетикэмрэ сатумкIэ и министерствэм хъыбар къызэрыдигъэщIамкIэ, мы илъэ­сым и мази 8 блэкIам къриубыдэу республикэм къыщалэжьар нэгъабэ и апхуэдэ лъэхъэнэм елъытауэ процент 18-кIэ хэхъуащ.
  • Коронавирус уз зэрыцIалэм и зэран екIа пэтми, Къэбэрдей-Балъкъэрым и промышленностым ­хъарзынэу зиужьащ. Ар нэхъыбэу къыхэкIащ лэжьапIэхэм иджырей IэмэпсымэфIхэр щагъэувурэ фIагъ лъагэ зиIэ, адрейхэм япэувыфыну продукцэ къыщIагъэкI зэрыхъуам.
  • Къаудыгъу Заур.

Зыхыхьэхэр: Хэха

Къэбэрдей-Балъкъэрым къыщапщытэнущ цIыхухэм хъыбар зэрырагъащIэ Iэмэпсымэхэм я лэжьэкIэр

2020-09-26

  • 2020 гъэм жэпуэгъуэм и 2-м ­Къэбэрдей-Балъкъэрым къыщапщытэнущ цIыхухэм хъыбар зэ­рырагъащIэ Iэмэпсымэхэм я лэжьэкIэр.
  • ЩIыпIэ зэманымкIэ сыхьэти 10-рэ дакъикъэ 35-м къыщыщIэдзауэ сыхьэти 10-рэ дакъикъэ 50 пщIондэ пIалъэкIэ зэпагъэунущ псоми ­къагъэсэбэп телевиденэ, радио каналхэм я лэжьыгъэр. Абыхэм я нэтынхэм я пIэкIэ «Техникэ къэп­щытэныгъэ» макъыр къэIунущ. Урысейм и телерадиосетым и «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм радиотелевизионнэ нэтынхэр къэзыт и цент­рым» зэрыщыжаIамкIэ, а лэ­жьыгъэр ирагъэкIуэкI Урысейм къы­зэрымыкIуэ щытыкIэхэр къы­щы­мыгъэхъунымрэ абыхэм я лъэужьхэр гъэкIуэдыжынымкIэ, мафIэс шынагъуэншагъэр къыщызэгъэпэщыным хуэгъэпса правительствэ комиссэм и унафэкIэ.
  • ДЖАТОКЪУЭ Къантемыр.

Зыхыхьэхэр: Хэха

ЩIДАА-м и лэжьыгъэр щIегъэхуабжьэ

2020-09-26

  • ФокIадэм и 24-м ЩIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ Академием и Президиумым и зэIущIэ «Синдика» хьэщIэщым щы­зэхэтащ.
  • Ар ирагъэкIуэкIащ ­ЩIДАА-м и вице-президент ХьэфIыцIэ Му­хьэмэдрэ вице-президент — щIэныгъэ секретарь нэхъыщ­хьэ Щхьэгъэпсо Сэфарбийрэ.
  • ЗэIущIэм щытепсэлъыхьащ щэ­кIуэгъуэ мазэм и кум Академием и илъэс зэхуэсышхуэ зэрырагъэкIуэкIыну щIыкIэм. Абы ипкъ иткIэ, ЩIДАА-м и щIэныгъэ центрхэм я отчётхэр къащтэну, я тхыгъэхэр къалъытэну унафэ ­къахьащ.
  • Щхьэусыгъуэ зэмылIэужьы­гъуэхэмкIэ, 2017 гъэ лъандэрэ ЩIДАА-м зыри зэрыхамыгъэ­хьам къыхэкIыу, иджы цIыху 15-м я тхылъхэм хэплъэнущ.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

ЗэгурыIуэрэ зэдэIуэжу

2020-09-26

  • Дызэрыщыгъуазэщи, КъБР-м и Iэтащхьэм 2014 гъэм къыдигъэкIа Унафэм ипкъ иткIэ, фокIадэм и 20-р Адыгэхэм я махуэу ди республикэм щагъэуващ. Абдежым къыщыщIэ­дзауэ ар ди лъэпкъэгъухэр зэрыс къэрал псоми щагъэлъапIэ.

  • Къэбэрдей Адыгэ Хасэм Псыгуэнсу къуажэм щиIэ и къудамэм и унафэщI Iэпщацэ Вадим упщIэ зыбжанэкIэ зыхуэдгъэзащ.
  • — Адыгэхэм я махуэр Iэтауэ дгъэ­лъэпIэныр карантиныр кърамыхьэ­жьэ щIыкIи дигу итлъхьауэ щытащ. Пэжщ, абы хэтыну хуейхэм я бжыгъэр куэдкIэ дгъэмэщIэн хуей хъуащ. Къэд­гъэлъагъуэмэ, къуажэм дэт курыт еджапIищми щIэсхэр къетшэ­лIэн ди гугъати, уз къекIуэкIым ящытхъумэн хьисэпкIэ, ахэри къедгъэблэгъэжакъым.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

КъэфакIуэ цIэрыIуэ Мысачэ Валентинэ

2020-09-26

  • РСФСР-мрэ КъБАССР-мрэ щIыхь зиIэ я артисткэ, актрисэ Iэзэ, къа­фэм и бзэкIэ ди лъэпкъ хабзэ дахэхэр дуней псом и плIанэпэ куэдым нэзыхьэса «Кабардинка» къэрал академическэ ансамбль цIэрыIуэм яхэту утыкур зыгъэбжьыфIахэм ящыщ Мысачэ Валентинэ къызэ­ралъхурэ фокIадэм и 25-м илъэс 75-рэ ирикъуащ.
  • Кемеровэ областым хыхьэ Прокопьевск къалэм 1945 гъэм фокIадэм и 25-м ар къыщалъхуащ. И унагъуэм и гъусэу 1957 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым къэIэпхъуэжащ. Зэ­рыбыным адыгэбзэр фIыуэ ящIэртэкъым, я адэр зэрыбалъкъэрым, я анэр зэрыадыгэм къыхэкIыу урысыбзэкIэ зэпсалъэрти. Ауэ, республикэм къагъэзэжа нэужь, я анэм сабийхэм анэдэлъхубзэр яригъэщIэжащ. Теат­рымрэ къафэмрэ зыхилъхьэ щы­мыIэу зи псэм хэлъ Валентинэ лъэпкъ къафэхэм зыщыхуигъасэрт Налшык и Пионерхэм я унэм. А зэманым абы и насып къикIащ «Мыщэ и къуэ Батыр», «Къанщобийрэ Гуащэгъагърэ», «Дахэнагъуэ» спектаклхэм ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым щеплъыну. Валентинэ зэрыжиIэмкIэ, лъэпкъ театрыр апхуэдизкIэ я кIуапIэти, зы спектаклым тIэу щытрагъазэ къэ­хъурт, япэщIыкIэ урысыбзэкIэ зэдзэкIауэ, итIанэ нэхъ гурыIуэгъуэ ящыхъун хуэдэу адыгэбзэкIэ. Апхуэдэу адыгэ театрыр бынунагъуэм къахуэщхьэпащ анэдэлъхубзэр ягъэ­шэ­рыуэнымкIэ.

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

2021 гъэм дзэ еджапIэ нэхъыщхьэхэм щIагъэтIысхьэнухэр къыхах

2020-09-26

  • Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Налшык къалэм и дзэ комиссариатым къыхех Урысей Федерацэм ЗыхъумэжыныгъэмкIэ и министерствэм, зыхъумэжыныгъэм пыщIа нэгъуэщI министерствэхэмрэ ведомствэхэмрэ я еджапIэ нэхъыщхьэхэм 2021 гъэм дзэ IэщIагъэм щыхурагъэджэну ягъэкIуэнухэм я кандидатхэр.
  • Дзэ еджапIэ нэхъыщхьэхэм щIэтIысхьэну хуейхэм абы теухуа IуэхухэмкIэ зыкъыхуэвгъазэ хъунущ Налшык къалэм и дзэ комиссариатым. Ди хэщIапIэр: КъБР, Налшык къалэ, Уэлджырым и цIэр зезыхьэ уэрам, 26-нэ унэ, 45-нэ пэш. Дэфтэрхэр блыщхьэ, бэрэжьей махуэхэм сыхьэт 14-м къыщыщIэдзауэ сыхьэт 17 пщIондэ къыIыдох.
  • КъекIуалIэхэм яIыгъын хуейщ я паспортыр, дзэ къулыкъум зэрыраджэнум щыхьэт техъуэ тхылъыр (е дзэм къулыкъу зэрыщищIар къэзыгъэлъагъуэ билетыр).
  • Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Налшык
  • къалэм и дзэ комиссариат.

Зыхыхьэхэр: Хэха

ТхакIуэ лъэужьыфIэ

2020-09-26

  • Псэужатэмэ, мы махуэхэм и ныбжьыр илъэси 105-рэ ирикъунут Адыгейм и цIыхубэ тхакIуэ Еутых Аскэр.
  • Еутыхыр 1915 гъэм фокIадэм и ­25-м Адыгэ Республикэм и Красногвардейскэ щIыналъэм хыхьэ Хьэтыкъуей къуажэм къыщалъхуащ. 1928 гъэм ар щIэтIысхьащ Адыгей педагогикэ техникумым, иужькIэ Краснодар дэт педагогикэ институри къиухащ. 1936 — 1938 гъэхэм Еутыхыр Адыгейм БзэмкIэ, литературэмрэ тхыдэмкIэ щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтым и щIэ­ныгъэ лэжьакIуэу щытащ. 1939 гъэм щегъэжьауэ 1941 гъэм пщIондэ Москва щылэжьащ, театр гъуазджэмкIэ къэрал институту Луначарский А.В. и цIэр зезыхьэм щыIэ Адыгэ студием и егъэджакIуэ-чэнджэщакIуэу.
  • Аскэр Хэку зауэшхуэм хэтащ. Абы къыхуагъэфэщащ Хэку зауэ орденым и II нагъыщэр, медалхэр.
  • БзитIымкIи — урысыбзэкIи адыгеибзэкIи — зэхуэдэу фIыуэ тхэрт Еутыхыр. Абы и тхыгъэхэр дунейм къытехьэн щIидзащ 1935 гъэм щегъэжьауэ. Ар 1938 гъэм СССР-м и ТхакIуэхэм я зэгухьэныгъэм хагъэхьащ. Япэ усэ тхылъыр — «Тимафэхэр» («Наши дни») фIэщыгъэр зиIэр а илъэс дыдэм дунейм къытехьащ. Абы къыкIэлъы­кIуащ и Iуэтэжхэр зэрыт «КIочIэ ин» («Большая сила», 1939) тхылъыр, усэхэмрэ поэмэхэмрэ щызэхуэхьэса «ЩIыIэкIакI» («Новая быль», 1940) къы­дэкIыгъуэр, «Сшынахъыжъ» («Мой­ старший брат», 1941) лирикэ повестыр. Еутыхым и IэдакъэщIэкIхэр щIэх-щIэхыурэ къытехуэрт Москва, Мейкъуапэ, Краснодар къыщыдэкI журнал цIэрыIуэхэм.
  • Тхылъ щхьэхуэу Москва къы­щыдэкIащ «Улица во всю её длину» (1965), «Двери открыты настежь» (1973), «Глоток родниковой воды» (1977), «Баржа» (1983) романхэр.
  • ГъукIакъуэ  Инал.

Зыхыхьэхэр: Хэха

1 КъБР * «Мир» канал

2020-09-26

  • Блыщхьэ, фокIадэм и 28
  • 6.00 «Республикэ: тхьэмахуэ зэ­хуаку хъыбархэр» (16+)
  • 6.30 «Фащэ. «БлэкIамрэ къэ­кIуэнумрэ». Адыгэ фащэм и дунейпсо махуэм ири­хьэлIэу (адыгэбзэкIэ) (12+)
  • 7.05 Дыкъэзыухъуреихь дунейр хъумэным теухуауэ (12+)
  • 7.30 «Республикэ: тхьэмахуэ зэ­хуаку хъыбархэр» (16+)
  • 8.00 «Уи пщэдджыжь фIыуэ, ­Къэбэрдей-Балъкъэр!» (12+)

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

ОТР Общественное Телевидение России

2020-09-26

  • Блыщхьэ, фокIадэм и 28
  • 6.00 «Республикэ: тхьэмахуэ зэхуаку хъыбархэр» (16+)
  • 6.30 «КъызыхуигъэщIа IэщIагъэр». ­Абазэ Иннэ (12+)
  • 7.05 «ГукъэкIыжхэр». КъБАССР-м щIыхь зиIэ и артисткэ Мысачэ Валентинэ (12+)
  • 7.35 «Си щиху дыщафэ». УсакIуэ ­Къылышбий Исмэхьил (12+)
  • 8.00 «Уи пщэдджыжь фIыуэ, Къэбэрдей-Балъкъэр!» (12+)

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

«Къэбэрдей-Балъкъэр» ГТРК-м и ТВ

2020-09-26

  • Блыщхьэ, фокIадэм и 28
  • 7.07, 7.35, 8.07, 8.35 ЩIыпIэ зэман. «Пщэдджыжь». КъБР-м щы­хъыбархэр
  • 9.00 ЩIыпIэ зэман. КъБР-м щыхъыбархэр (адыгэбзэкIэ, балъ­къэ­рыбзэкIэ)
  • 9.30 «Ди щIэинхэр». Дыщэ идэ. Що­джэн Л. (12+)
  • 14.30, 21.05 ЩIыпIэ зэман. КъБР-м щыхъыбархэр
  • 17.15 «УпщIэ нагъыщэ». КъБР-м цIыхухэр егъэджэнымкIэ, щIэ­ныгъэмрэ щIалэгъуалэ IуэхухэмкIэ и министрым и къалэнхэр зыгъэзащIэ Езауэ Анзор (12+)
  • 17.35 «Тщыгъупщэ хъунукъым». ­Хэку зауэшхуэм и ветеран ­Белан Юрий (12+)

Псоми еджэн…

Зыхыхьэхэр: Хэха

« Раньше