Нобэ хуэдэу сощIэж
2017-07-04
- Уэзрокъуэхэ я нэхъыжь Изэт Хьэзрэталий и къуэм фIы дыдэу ещIэж Бэтэх къуажэм и къежьапIэри, зауэ зэманым цIыхухэр гугъу зэрехьари.
- Изэт Дзэлыкъуэ районым хыхьэ Бэтэх къуажэм 1930 гъэм накъыгъэм и 16-м къыщалъхуащ. Абы игу къегъэкIыж и гъащIэм щыщ теплъэгъуэхэр:
- «1928 гъэм Бэтэх къуажэм цIыхухэр къыдэтIысхьащ, Малкэ къуажэм къыдэIэпхъукIри. Япэ дыдэу къэтIысар Хъалилэхэщ. А илъэсым къриубыдэу унагъуэ 85-рэ къэIэпхъуа-уэ щытащ, цIыху 508-рэ хъууэ. Япэ илъэсхэм цIыхухэр гугъу ехьащ, итIанэ Дзэлыкъуэ районым я нэхъыфIхэм хабжэ хъуа «Красный комбайн» колхозыр къызэрагъэпэщри, цIыкIуи ини абы щылэжьащ, цIыхухэм шыгукIэ щIыр явэу, жылэр IэкIэ трапхъэу. 1936 гъэм Москва щекIуэкIа выставкэм кIуат ди къуажэдэсхэу Уэзрокъуэ Мурат, ПщыукI Нурэ, Мамхэгъ Хьэбибэ сымэ, саугъэти къратащ, фIыуэ зэрылажьэм щхьэкIэ.
- 1941 гъэм зауэр къыщыхъеям, абы ди къуажэгъу куэд кIуащ. 1941 — 1945 гъэхэм къриубыдэу къуажэм цIыхуи 120-м щIигъу дэкIати, абыхэм ящыщу къэкIуэжар цIыху щэ ныкъуэщ, адрейхэр зауэм хэкIуэдащ.
- Нэмыцэхэр къыщыдыхьар иджыпсту хуэдэу сощIэж. Нэмыцэхэр ди къуажэм куэдрэ дэсакъым, жылэдэсхэм ящыщу зыри абыхэм яукIакъым. Нэмыцэхэр ди деж зэрыдэкIыжу колхозыр къызэрагъэпэщыжат. Къэралым иратын нартыху, гуэдз, ху, лы жыпIэми, цIыхухэр я къару емыблэжу лэжьащ.
- 1945 гъэр, накъыгъэ мазэр, дыджэгуу, къэджыхьу дыдэту, зауэр иухащ жаIэу, нэхъыжьхэр гуфIэу, дэри абыхэм дадэгуфIэу си гум къинэжащ. Сэ зыхэсщIат а гуфIэгъуэр, сыцIыкIуами.
- 1947 гъэм шхынкIэ гугъу дехьащ, уэгъу къэхъуати. Ауэ ди нэхъыжьыфIхэм я фIыгъэкIэ дыкъызэтенащ: ахэр нэгъуэщI къуажэхэм кIуэуэ лъаIуэми, зыгуэрхэр къахъуэжми, къашар къытхуагуэшурэ дыкърагъэлащ гъаблэм.
- 1948 гъэм къыщыщIэдзауэ 1953 гъэм нэсыхукIэ ди колхозым хуабжьу зиужьат, зэпеуэхэм япэ увыпIэхэр къыщихьу. Сэри а колхозым сыщылэжьащ илъэс 43-кIэ…».
- Зытхыжар Уэзрокъуэ Залинэщ.