Зыгъэпсэхугъуэ махуэм
2022-01-22
- Куэд зи гугъэм сыту и насып!..
- Къэбгупсысымрэ гукъэкIыжымрэ зэхэбгъэгъуащэу щIэбдзамэ, утхэну и чэзур къэсащ — художественнэ литературэр абдежщ къыщежьэр.
- * * *
- Мы дунейм гухэхъуэшхуэ къуиту гъэщIэгъуэн къыпщыхъун, удэзыхьэхын тумыгъуатэмэ, уэ езыр узэрыкупщIэншэ-мыхьэнэншэр шэч зыхэмылъыжщ: иджыри зыгуэр гъэщIэгъуэн, телъыджэ къыщыпщыхъумэ — уи насыпщ, уи акъылым зэрыхэхъуэм, псэкIэ зэрызыбужьым и нэщэнэщ.
- * * *
- И диваным илъу, телевизор здеплъым, дэтхэнэми дуней псор зэрегъэзэхуэф, псори ещIэ — сыт хуэдэ министерствэри нэхъыфIу зрихьэфынущ, уегуакIуэмэ, къэралым и президент хъуфынущ!.. Куэд зи гугъэм сыту и насып!..
- * * *
- «НэгъуэщIым и щыщIэныгъэхэр сэтей щIыныр, пцIы телъхьэныр, хуэпсэлъэныр, тецIыбыхьыныр, и къупщхьэлъапщхьэр гъэлыныр, убыныр, хьэм егъэхьыныр, зыхуэмыфащэм щытхъупсыр къегъэжэхыныр, хабзэншагъэ-нэмысыншагъэ, икIагъэ лэжьыныр мы ИлъэсыщIэм щыгъэтыжын хуейщ», — жи. Елърэ абы жиIэр! Апхуэдэу гущIэгъуншэ-лыузыншэу ущыт хъурэ?.. Гъэ псом ахьмакъхэм — псэкIэ зызымыужьа лIы мыхъухэм — ебгъэщIэнур сыт-тIэ, Iуэхуншэу, хущхьэ-щатэу щыбгъэсыну ара?!
- * * *
- НэгъуэщIхэм къагъэщIар бубыну нэхъ тыншщ, уэ езым зыгуэр къэбгъэщI нэхърэ, сыту жыпIэмэ зыгуэр къыщыбгъэщIкIэ — угупсысэн хуейщ, ущыубэкIэ — уи жьэм къекIуар жыпIэу ара къудейщ.
- * * *
- Сыкъэзылъагъу мыхъухэм я нэ пыджэхэм куэдрэ сыфIохуэ, къысхуатI мащэхэми сыщихуэ къохъу. Ауэ гу хьэлэл-псэ къабзэу сыт щыгъуи захуагъэм и телъхьэ цIыху мащIэхэм я нэм къащIих хуабагъэ-гуапагъэм сыкъыдахыж, си гур пхъашэ, щIыIэ мыхъуу.
- Хьэту Пётр.
- Лэпс зэщIэт, джэдыл, прунж, кIэртIоф хэлъу
- Джэдыл зэпкърыхар ятхьэщI, шыуаным иралъхьэ, псы щIыIэ щIакIэри тхъурымбэр къытрахыурэ зэ къытрагъэкъуалъэ. МафIэр цIыкIу ящI, шыуаныщхьэр трапIэри ягъавэ дакъикъи 10 — 15 хуэдизкIэ. ИтIанэ шыгъу хадзэ, прунж лъэсар зэIащIэурэ хакIутэ, тхъурымбэр къытрахыурэ дакъикъи 7 — 8-кIэ ягъавэ. ИтIанэ зэпэплIимэ цIыкIуурэ упщIэта кIэртIофыр халъхьэ, зэIащIэурэ зэ къытрагъэкъуалъэ. МафIэр щабэ ящI, шыуаныщхьэр трапIэри хьэзыр хъуху — дакъикъэ 20 — 25-кIэ ягъавэ.
- Хьэзыр хъуа хьэнтхъупсыр пэшхьэкубгъум трагъэувэ, бжьын гъэлыбжьа традзэ, шыуаныщхьэр трапIэри дакъикъи 5-6-кIэ щагъэт, нэхъ IэфI къыщIыхьэн щхьэкIэ. Iэнэм пщтыру, зэрызэщIэту фалъэ куукIэ трагъэувэ. Къуэнтхъурей трагъэщащэ. ЩIакхъуэ дашх.
- Халъхьэхэр (зы цIыху Iыхьэ):
- джэдылу — г 150-рэ,
- псыуэ — г 700,
- прунжу — г 20,
- кIэртIоф укъэбзауэ — г 60,
- къуэнтхъурейуэ — г 15,
- шыгъуу — узыхуейм хуэдиз;
- бжьын гъэлыбжьам:
- тхъууэ — г 20,
- бжьыныщхьэ упщIэтауэ — г 20,
- шыбжий сыру — узыхуейм хуэдиз.
- Къубатий Борис.
- Уахътыншэ
- ГъащIэр зэзгъэщхьыр тхылъышхуэ гуэрщ, езы цIыхум итхыжрэ къыдигъэкIыжу. Ауэ ар хьэзыр, нэщIыса щыхъур дунейм уи щIыб къыщыхуэбгъазэрщ, иужьрей точкэр щыбгъэувыр уи гъащIэ Iыхьэр щыбух дакъикъэрщ. Ди Тхьэшхуэрщ редактор нэхъыщхьэ а тхылъым хуэхъур, абы иIэнкIэ хъуну сюжетри зи IэмыщIэ илъыр аращ.
- Сурэт щхъуэкIэплъыкIэхэмкIэ гъэнщIауэ къыщIидзынуми, псэр зыгъэжабзэ, гур зыгъэгъу теплъэгъуэхэм уащыхуэзэнуми, таурыхъ хьэлэмэтыщэу и кIыхьагъкIэ щIэбджыкIынуми е нэпс шыугъэкIэ напэкIуэцI куэд бгъэнщIынуми — зыкъомкIэ зэлъытар тхылъыр зытхырщ.
- Нэмытхыса хъуа тхылъым и напэкIуэцIхэм дерс къызыхахын ирагъуатэрэ упэмылъыщу пфIызэрадзэкIмэ, тIэунейрэ уи кIэн къикIащ. Аращ дэтхэнэ зы авторми и хъуэпсапIэр. НэхъыбэжкIэ Алы-хьым и нэфIыр къыщыпщыхуар тхылъыр къахуэбгъанэрэ уэ ущамыгъуэтыжым и деж абы и напэкIуэцIхэм ириплъэж, щIэзыджыкIыж, уи цIэр фIыкIэ зыгъэIу уи ужь къинамэщ. Апхуэдэ тхылъ щхьэпэ дунейм къытезынэ цIыхум и псэр уахътыншэщ, и IэдакъэщIэкIымрэ и гуащIэдэкIымрэ лIэщIыгъуэкIэрэ лъэпкъым къыдокIуэкI, и акъылыр иригъэлажьэу, и дуней гъащIэм гъуэгугъэлъагъуэ къыщыхуэхъуу.
- Жамбэч Рабия.
- Мис аращ-тIэ…
- ЩIалэ цIыкIур автобусым ису макIуэ. Абы зы лIыжь къыщхьэщытщ. Зыкъомрэ кIуа нэужь, ар лIыжьым йоупщI:
- — Дадэ, уи лъакъуэр узрэ?
- — Iей дыдэу мэуз, си щIалэ цIыкIу.
- ТIэкIу докIри, аргуэру йоупщI:
- — Дадэ, уэ ущыцIыкIум щыгъуэ укъэтэджурэ нэхъыжь-хэм тIысыпIэ ептрэт?
- — Ахьей естрэт!
- — Мис аращ-тIэ уи лъакъуэр щIэузыр!
- Джэду цIыкIу
- Джэду цIыкIуу щабэрыкIуэ —
- Цым — цым — цым …
- Пщэдджыжьым си деж къожэ,
- СодэхащIэ — мэгъурнау —
- Нау-нау-нау…
- Джэду цIыкIуу щабэрыкIуэ —
- Цым — цым — цым …
- Шэ шейщIэткIэ сэ изот,
- Зыкъысщехъуэ — мэгъурнау —
- Нау-нау-нау…
- Джэду цIыкIуу щабэрыкIуэ —
- Цым — цым — цым …
- Дызэгъусэу топ доджэгу,
- ЗигъэщIагъуэу — мэгъурнау —
- Нау-нау-нау…
- Джэду цIыкIуу щабэрыкIуэ —
- Цым — цым — цым …
- Мэзэраныр, мэкъуейщIей,
- Сешхыдамэ — мэгъурнау —
- Нау-нау-нау…
- Джэду цIыкIуу щабэрыкIуэ —
- Цым — цым — цым …
- Жэщыр хъумэ, си пIэм мажэ,
- Зеукъуэдийри — мэгъурнау —
- Нау-нау-нау…
- Хьэщыкъуей Олег.
- Лъэпщ и ХьэпцIей кIуэкIэ
- Лъэпщ и цIэу Алъхъохэ пщылI гуэр яIэт.
- — Пщэдей ХьэпцIей узгъэкIуэнущ, Лъэпщ! – жиIащ пщым.
- «Пщэдджыжь сыщыкIуэнукIэ, ныжэбэ сыкIуэрэ сыкъэкIуэжмэ, щхьэ мыхъурэ!» — жиIэри Лъэпщ жэщым ХьэпцIей кIуэри къэкIуэжащ.
- Пщэдджыжьым Лъэпщыр пщым къриджэу ХьэпцIей щIэкIуэнумкIэ унафэ щыхуищIым:
- — Уэлэхьэ, зиусхьэн, а жыхуэпIэм ныжэбэ сыкIуэри сыкъэкIуэжамэ, — жиIащ Лъэпщ.
- ПщIэншэрыкIуэу хьэулейм хужаIэ.
- Псалъэзэблэдз
- ЕкIуэкIыу: 1. Адыгэ бзылъхугъэ уэрэджыIакIуэ. 3. ЦIыхубзхэм зыкIэралъхьэ хьэпшып цIыкIу. 5. Шым и кIуэкIэ. 7. КIэкъинэ. 9. Пхъэщхьэмыщхьэ. 12. Абы тутын иракIутэри ирофэ. 13. … и щIагъ нанэ щыIэкъым. 15. … гъущэрылърэ фыз игъэплъа лIырэ. 16. Совет Союзым и ЛIыхъужь Иуан … 18. Нартыху хъумапIэ. 20. Хъарбыз … е ерыскъым щыщу нэхъ IэфI дыдэр. 21. Къуршым, бгы зэпыт ирикIуэм я щыгу.
- Къехыу: 1. Къазым ещхь псым щес къуалэбзуушхуэ. 2. «Щихухэр иджыри … » — Къэрмокъуэ Мухьэмэд цIэрыIуэ зыщIа повесть. 3. Джэдум зэрыхуилъ псалъэ. 4. Нало Заур и япэ IэщIагъэр. 6. ТхакIуэ Мэзыхьэ Борис и къуажэ. 8. ТепщэкI IупщIакIэ. Е зыгуэрым и гъунэ. 9. Павлиным адыгэбзэкIэ зэреджэр. 10. Махъсымэм и щIэтIысыкI. 11. … псы кIэрыпщIэрэ? 14. Сабийхэр … IэшкIэкIэ зозауэ. 15. Шы щхьэц. 16. Къэбэрдей тхакIуэ. 17. ХьэщIэ лъапIэм хуаукI Iэщым апхуэдэу йоджэ. 19. ЩIыпIэ лъахъшэ.
- Зэхэзылъхьар Мыз Ахьмэдщ.
- ЩIышылэм и 15-м ди газетым тета псалъэзэблэдзым и жэуапхэр:
- Къехыу: 1. Хуэхъунщ. 2. Гухэхъуэ. 4. Бжьэхуцым. 5. БжызоIэ. 11. Лъэсыр. 12. Ажэми.
- ЕкIуэкIыу: 3. Гъэдахэ. 6. Бжьын. 7. Хъуэжэ. 8. ЩощIэ. 9. Тохуэ. 10. Бзэр. 11. Лъэхъа. 13. Жыжьэ. 14. ЖыIэ. 15. Выфэми.