ФИФI ФЫМЫГЪЭПУД, ФИ IЕЙ ФЫМЫГЪЭПЩКIУ

АДЫГЭ ПСАЛЪЭ

КъБР-м

И ПАРЛАМЕНТЫМРЭ ПРАВИТЕЛЬСТВЭМРЭ

Я ГАЗЕТ

сайт газеты «Адыгэпсалъэ»

2006 гъэм мазаем и2

газетыр 1924 гъэм и мэкъуауэгъуэ мазэм и 1 лъандэрэ къыдокI

ХЪЫБАРЫЩIЭХЭР

ТХЫДЭ

ХЪЫБАРЕГЪАЩIЭ

ТХЫГЪЭХЭР

АРХИВЫР

english

адыгэбзэ

русский

ИЗРАИЛЫМ ЩЫПСЭУ АДЫГЭХЭМ ЯТЕУХУАУЭ

Хамэ къэралхэм щыпсэу адыгэхэм я нобэмрэ я IуэхущIафэхэмрэ теухуа телефильм зыбжанэ трахащ “Налшык” студием и лэжьакIуэхэм, абыхэм я нэхъыбэм щыгъуазэ хъуащ ди цIыхухэр. Ар зи жэрдэмыр студием и унафэщI, кинорежиссер, продюсер, тхакIуэ цIэрыIуэ Вэрокъуэ Владимирщ.

ЩIышылэм и 31-м студием игъэлъэгъуащ Къэбэрдей- Балъкъэрым и Къэрал саугъэтым и лауреат Кофман Дмитрийрэ ЛIуп Марианнэрэ Израилым щытраха фильмыщIэ. “Галилее. Рихьэние адыгэ къуажэр” аращ абы зэреджэр.

И цIэмкIи зэрыгурыIуэгъуэщи, фильмыр зытеухуар Израилым ис адыгэ къуажитIым я зырщ - Рихьэниерщ. Илъэси 130-рэ мэхъу адыгэхэр а хамэ щIыналъэм къызэрыщыхутэрэ. ГъэщIэгъуэнращи, апхуэдиз щIауэ хэхэсми, Израилым ис адыгэхэм я анэдэлъхубзэр ящыгъупщакъым, адыгэбзэкIэ мэпсалъэ жьыри щIэри, ар школхэм щадж, тхылъхэр къыдагъэкI.

Израилым пщIэшхуэ щаIэщ адыгэхэм, я хабзэрэ я дуней тетыкIэкIэ цIэрыIуэ щыхъуащ къэралым, абы и гулъытэ щыщIэркъым. Адыгэ къуажитIым, Кефар-Камэрэ Рихьэниерэ, къэралым илъэс къэс доллар мелуани 6,5-рэ трегъэкIуадэ, адыгэхэм я псэукIэр ефIэкIуэн, я щэнхабзэм зиужьын папщIэ. А псом ди цIыхухэр щыгъуазэ ищIащ “Налшык” телестудием и лэжьыгъэщIэм. Апхуэдэ фильм щытрахынущ Кефар-Камэ къуажэми.

Рихьэние и тхыдэмрэ и нобэмрэ фильмым щытопсэлъыхь Къэбэрдей Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ, “Адыгэ псалъэ” газетым и редактор нэхъыщхьэ, тхакIуэ ХьэфIыцIэ Мухьэмэд. Ар фIыуэ щыгъуазэщ хамэ къэралхэм щыпсэу адыгэхэм я тхыдэмрэ я Iуэху нобэ зытетымрэ, зыбжанэрэ яхыхьащ Израилым ис адыгэхэми, абыхэм я хъыбар куэд итхыжащ.

ГЪУКIАКЪУЭ Инал.

Ф1ЫМ Я Ф1ЫЖХЭР КЪЫХАХ

Налшык дэт Сабий творчествэмкIэ унэм мы махуэхэм щокIуэкI еджакIуэхэм я республикэ олимпиадэхэр. Абыхэм хэтыну зыхуагъэфэщар курыт школ, куей зэпеуэхэм къыхэжаныкIа еджакIуэ цIыкIухэрщ.

ЩIышылэм и 30-м къихьащ республикэпсо утыкум адыгэбзэмрэ адыгэ литературэмрэ хуэшэрыуэ, хуэIэзэ ныбжьыщIэхэр - 9-11-нэ классхэм щеджэхэр. Абыхэм я зэфIэкIым кIэлъыплъащ КъБР-м Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэм и IэщIагъэлIхэр, КъБКъУ-м и филологие институтым адыгэбзэмрэ литературэмкIэ и кафедрэм и лэжьакIуэхэр, егъэджакIуэхэр.

- Мыпхуэдэ зэхьэзэхуэхэр икъукIэ щхьэпэщ ди гъэсэнхэм я дежкIи ди дежкIи, - жаIэ зи еджакIуэ цIыкIухэр олимпиадэм къезышэлIа егъэджакIуэхэу Апэжыхь Iэминат (Аруан куей), Къэшэж Масирэт (Лэскэн куей), Жэмыхъуэ Раисэ (Тырныауз къалэ). - Сыту жыпIэмэ еджакIуэхэм я щIэныгъэр здынэсыр къегъэлъагъуэ, дэри дяпэкIэ нэхъ дызэлэжьыпхъэ темэхэр наIуэ мэхъу.

- Олимпиадэхэм дыхэткIэрэ, иджыри къэс зэдгъэщIахэр къыдопщытэж, - жаIэ еджакIуэ цIыкIухэми. - Дэтхэнэ зыри дыхущIокъу дыкъыздикIа ди еджапIэхэмрэ ди егъэджакIуэхэмрэ зэрыдмыгъэукIытэным, емыкIу къызэрыдмыхьыным.

НэфI-ней зыхэмылъ, пэжагъыр зи лъабжьэу екIуэкI зэхьэзэхуэхэм къарикIуахэр къыфIадзэнущ ахэр къыщызэрагъэпэща IуэхущIапIэм и щIыхьэпIэм.

Къардэн Маритэ.

«ТЭРЧАЛМАЗЫМ» И ПРОДУКЦЭР ЕГЪЭЛЪАГЪУЭ

Мы махуэхэм Екатеринбург щокIуэкI бгы-промышленнэ форум. Абы хэтщ къэралым и къуршхэм, бгыхэм къыщагъэсэбэп Iэмэпсымэхэр къыщIэзыгъэкI промышленностым и IэщIагъэлIхэр.

Гъэлъэгъуэныгъэхэр щекIуэкI центрым и пресс-IуэхущIапIэм къызэритамкIэ, абыхэм цIыхухэм я пащхьэ къралъхьэнущ щIыпIэ зэмылIэужьыгъуэхэм къраша экспонату 70-м щIигъу. Форумым и лэжьыгъэм хэтщ Къэбэрдей-Балъкъэрым и “Тэрчалмаз” ОАО-ри.

Форумым докладу 100-м нэблагъэ щащIынущ. Ахэр теухуауэ щытынущ IэнатIэм иIэ зэфIэкIхэмрэ къапэщылъ гугъуехьхэмрэ.

Щэуей Хьэщауэ.

Iэщ гъэхъуным

и IуэхукIэ

Мейкъуапэ. Адыгейм и агропромышленнэ комплексым и Iуэху зыIутым иджыблагъэ щытепсэлъыхьащ республикэм и Президент Щэумэн Хьэзрэт иригъэкIуэкIа зэIущIэм.

2005 гъэм мэкъумэшыщIэхэм ирагъэкIуэкIа лэжьыгъэмрэ дызыхыхьа илъэсым къапэщылъ къалэнхэмрэ зэпкърихыу къэпсэлъащ республикэм мэкъумэшымкIэ и министр Бойкэ Сергей. Абы зэрыжиIамкIэ, валовэ продукцэу къыщIагъэкIым процент 30-кIэ хагъэхъуащ, икIи а бжыгъэхэмкIэ Урысей Ипщэм япэ увыпIэр щиIыгъщ.

Бойкэ Сергей тегузэвыхьащ Iэщышхуэм и бжыгъэм зэрыкIэрыху зэпытым. Ауэ адрей щIыпIэхэм емылъытауэ Куэшхьэблэ, Красногвардейск районхэм яхузэфIэкIащ жэм къашым хагъэхъуэн. Министрым къилъытащ а IэнатIэм къэрал дэIэпыкъуныгъэ имыгъуэтауэ зыкъыхуэмыужьыжыну.

Лъэпкъ проектым хохьэ

Черкесск. Къэрэшей-Шэрджэсым егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министрым и къуэдзэ Шаповаловэ Иринэ “Интерфаксым” зэрыжриIамкIэ, Урысей Федерацэм Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэм игъэхьэзыра “Школхэм я методикэ центр” эксперимент проектым республикэр хагъэхьэнущ.

ЗэрыгурыIуэгъуэщи, а проектым ипкъ иткIэ республикэм ахъшэ къыхуаутIыпщынущ.

“Интерфаксым” апхуэдэуи къитащ Черкесск и мэрыр хэхыным теухуауэ къалэ хэхакIуэ комиссэм заявленэхэр къыIихын зэрыщигъэтар. Къалэ администрацэм и унафэщIым и къулыкъум кандидати 8 хущIэкъунущ.

Мардэм тету

Сыхъум. Джэд пыхусыхум пэщIэтыным теухуауэ иджыблагъэ Сочи щекIуэкIа ветеринар зэIущIэм хэтащ Абхъазым и IэщIагъэлIхэр. Абы ехьэлIауэ къэпсэлъащ Къэрал ветеринар къулыкъущIапIэм и унафэщI Аншбэ Эрик.

Абы зэрыжиIамкIэ, джэд пыхусыху зыпкъ- рыт зэкIэ республикэм къыщагъуэтакъым. ДжэдылIэ здэщыIэ щIыпIэхэр санитар, медицинэ мардэм тету къапщытэ. Шынагъуэ къызыбгъэдэкIынкIэ хъуну къалъытэр мэз, псыхъуэ джэдхэмрэ бабыщхэмрэщ.

АМИР И ТОПИТ1

ФИФА-м и вице-президенту илъэс зыбжанэкIэ щыта Гранаткиным и фэеплъ турнирым Санкт-Петербург щыщIидзащ. Хэгъэрейхэм къищынэмыщIа абы хэтщ Словакием, Китайм, Литвам, Латвием, Украинэм, Германием, Финляндием я ныбжьыщIэ командэ къыхэхахэр (1988 гъэм къалъхуахэр). Урысей Федерацэм и щIыхьыр зыхъумэхэм яхэтщ ди лъахэгъу Бажэ Амир.

Командэхэр гупитIу ягуэшащ икIи зэIущIэ тIурытI ирагъэкIуэкIащ. Урысей Федерацэм япэ щIыкIэ 3:0-у хигъэщIащ Китайм и командэ къыхэхар. КъыкIэлъыкIуэу ди щIалэщIэхэр 6:0-у Литвам текIуащ, абы щыщу топитIыр Бажэ Амир дигъэкIащ.

Словакием дригъэкIуэкIыну иужьрей зэIущIэм емылъытауэ, Урысей Федерацэм и командэ къыхэхар зэпеуэм и финал ныкъуэм кIуащ.

Жыласэ Заур.

Элиста зыхуагъэхьэзыр

Алыдж-урым бэнэкIэмкIэ ныбжьыщIэхэм я республикэ зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Налшык щызэхэтащ. Абы щызэпеуащ 1989-1990 гъэхэм къалъхуа спортсмен щIалэщIэхэр.

Я хьэлъагъ елъытауэ зыхэта гупхэм япэ увыпIэр къыщахьащ Жэмтхьэлэ щыщхэу Бэджий Анзор, ГъуаплъащIэ Аслъэн, Сокъур Артур сымэ. Апхуэдэ ехъулIэныгъэ зра- гъэгъуэтащ налшыкдэсхэу - Жылокъуэ Замир, Щокъарэ Марат, Афэ Алихъан. Къып Артур (Малкэ къуажэ), Акбулатов Чэлимэт (Тырныауз), Ансокъуэ Хъызыр (Тэрч къалэ), Мэремкъул Астемыр (Хьэтуей) сыми зэхьэзэхуэм япэ увыпIэр къыщахьащ.

Мы щIалэхэр хэтынущ Урысей Ипщэм и ныбжьыщIэхэм я зэхьэзэхуэу мазаем и 20-м Элиста щекIуэкIынум.

Тверь кIуэнухэр

Урысей Ипщэм и ныбжьыщIэхэм (1990-1992 гъэхэм къалъхуахэм) дзюдомкIэ я зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Краснодар крайм щыIэ Лазаревскэм щекIуэкIащ. Абы кърихьэлIащ Волгоград, Астрахань областхэм, Ставрополь, Краснодар крайхэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым, Осетие Ищхъэрэм, Ингушым, Шэшэным, Дагъыстэным, Адыгейм, Къалмыкъым я командэхэр, псори зэхэту цIыху 450-м нэблагъэ.

Зэхьэзэхуэм хэтащ «Гладиатор» спорт клубым и гъэсэн 45-рэ. Абыхэм щыщу ехъулIэныгъэ зиIар Апхудэ Анзор и гъэсэн Дзу Беслъэнщ. Килограмм 73-рэ зи хьэлъагъхэм я деж абы япэ увыпIэр къыщихьащ. Финалым Беслъэн щыхуэзащ Дагъыстаным и бэнакIуэ Магомедов Магомед. Зэхьэзэхуэм хухаха зэманыр иухащ ахэр зэрытемыгъэкIуауэ. Нэхъ лъэщыр зэхагъэкIын папщIэ, дакъикъэ зыбжанэ къыхущIагъужри, абдежым ди щIалэр и хьэрхуэрэгъум ефIэкIащ. Мы гупым я деж етхуанэ увыпIэр къыщихьащ Щоджэн Кэмран. Абы и тренерыр Майсурадзе Альбертщ.

Ещанэ увыпIэр къихьащ Шаваев ХьэнэпIий и гъэсэн Шунгаров Щэмил (кг 90). Жэз медалым щхьэкIэ абы къыпэщIэтащ Ингушым и дзюдоист Костоев Имран. Ауэ мыбдежми «Гладиаторым» и гъэсэныр нэхъ лъэщу къыщIэкIащ.

Иджы щIалэщIэхэм къапэщытщ Урысей Федерацэм дзюдомкIэ и кIэух зэпеуэм хэтыну. Ар мазаем и кIэхэм Тверь къалэм щекIуэкIынущ.

ИСЛЪАМ Алий.

ссылки

ГАЗЕТЫМ И ЛЭЖЬАКIУЭХАР

къыдэкIыгъуэхэр