ЛIЫГЪЭ НАПЭ
2020-03-11
- УсакIуэ, тхакIуэ щэджащэ МэшбащIэ Исхьэкъ щытхъуцIэу иIэр мащIэкъым, ахэр къимылэжьауи къыIэрыхьакъым. Нэгъабэ хуэфащэ дыдэу «Урысей Федерацэм и Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь» цIэ лъапIэр къыфIащащ, а щIыхьыр къэзыгъэлъагъуэ дыщэ вагъуи Президент Путин Владимир Кремлым къыщыхилъхьащ. Зэрылъэпкъыу — хэхэси, хэкурыси — дригуфIащ, дригушхуащ, дрипэгащ а Iуэхугъуэм.
- СЫКЪЭЗЫЦIЫХУХЭР щыгъуазэщ 1967 гъэм къыщыщIэдзауэ, иджыри сыхэхэсу, МэшбащIэ Исхьэкъ и усэхэм саригъэру сыкъызэрекIуэкIар. Ауэ ар адрей «гъэрыпIэхэм» яхуэмыдэу удэзыхьэхт. КъызэднэкIа тхьэмыщкIагъэр къызыхэщ, макъамэ гущIыхьэхэр къызыхэIукI усакIуэ телъыджэм и сатырхэм япхыша гупсысэхэм си гур яхузт. А гукIуэдым сыкъыхишыжырт анэм, хэкум, лъэпкъым, цIыхум хуэгъэза фIылъагъур зыпхыша, гугъэр къэзыгъэпсэуж усэ макъамэхэм. АпщIондэху зэш имыIэу лъэпкъым хуэлажьэ МэшбащIэм и лIыгъэр си нэгу къыщIэувэрт.
- Дэ лъэпкъ Iуэхум дыкъыхуэуша къудейщ. Адэжь лъахэр ди пщIыхьэпIэм хэмыкIыу дыпсэу щхьэкIэ, хэкурысхэм хэхэсхэм яхуэгъэзауэ ягу илъым дыщигъэгумащIэ лъэхъэнэщ дызэрытыр. Ауэ Исхьэкъ къытлъигъэIэс усэхэм дызэрамыгъэмысэм гу лъыдотэ, дигухэри къыдрашей.
- Уи лъэпкъымрэ уи щIыналъэмрэ ухуэусэ къудейкIэ дунейпсо усакIуэ ухъуфын? МэшбащIэм и сатырхэм яхэлъ гупсысэм дэтхэнэ лъэпкъым щыщ цIыхуми и гур зэщIищтэнущ. Абы и щыхьэтщ, псалъэм папщIэ, «Фыкъыздэшэс» усэр. Исхьэкъ и сатырхэм къахохуэ и хэкум папщIэ и псэ хэзылъхьахэм ятеухуахэри. Абыхэм я гугъу пщIыуэ тхылъышхуэ птхыми, я гум щыщIэр МэшбащIэм къызэрехъулIэм хуэдэу къыпхуэIуэтэнукъым. УсакIуэм ди фIэщ ещIыф хэкур хэт папщIи лIыгъэ напэу зэрыщытыр:
- Уи хэщIапIэм хуэдэу лъапIэ
- ЛIыгъэ напэу сыт щыIэн?
- Анэшыгъэр пхуэхъуу плъапIэ
- Уи щIыналъэ мыщIыIэн.
- КъызэрымыкIуэщ МэшбащIэм хэхэсхэм зэрызахуигъазэ псалъэхэри. Абы и лъэпкъэгъур зыщыпсэу хэгъэгур Iумпэм ищIу аракъым, езым и гур хэкумкIэ къызэремыIэм щхьэкIэ, хуэгузавэу аркъудейщ:
- Жэщыр щыфIыцIэу, махуэр
- щыпшагъуэу
- ЖысIэмэ, пэжкъым — пцIыр сыту
- сщIыну?
- ИтIани, сщIэркъым ущыгъуэщауэ
- Зыгуэрым и щIым узэрисынур.
- Апхуэдэ усэхэм дыкъыщеджэкIэ, ди адэжь и лъапсэ дгъэзэжмэ, бысым зэрыщыдиIэр ди гум щыдгъафIэу апхуэдэт.
- ГуфIэр псынэпсу, уэсэпсу дыгъэр
- Къолъадэ нэгум, къолъадэ нэгум.
- Дядэжьхэм я щIырщ дэ зэдихэкур —
- Сэлам алейкум! Сэлам алейкум!
- МэшбащIэм къохъулIэ лей къыдэзыхахэм псалъэ мащIэ дыдэкIэ, итIанэми, щхьэтечауэ ящIар къагуригъэIуэжын. УсакIуэр зымыгъэгумащIэ Iуэхугъуи, зыхуэмыгумащIэ цIыхуи, лъэпкъи щыIэкъым. «Сызэджахэм мыракъэ псом нэхърэ нэхъ дахэр?», — жозыгъэIэ усэхэр Исхьэкъ и куэд дыдэщ. Абы къыхэкIыу, уащыхэдэкIэ, Iэнкун умыхъун плъэкIынукъым.
- КъызэщIэкъуауэ жыпIэмэ, адыгэ тхакIуэшхуэм и усэхэми и тхыгъэхэми гъащIэрщ яхэлъыр, фIы щIэнырщ, лIыгъэрщ къызыхуриджэр. Анэдэлъхубзэр мыпхуэдэу зыгъэбзэрабзэм пщIэ хуумыщIыныр плъэкIынукъым.
- ЦIыхум ищIэ псори хьэзыру бгъэдэлъу дунейм къытехьэркъым. Зыхуэза цIыхухэми, зэджа гъэсэпэтхыдэми, нэIуасэ къыхуэхъуа ныбжьэгъухэми япсыхь абы и дуней тетыкIэр. ИтIанэ езыми псалъэ гуэрхэр нэхъыбэрэ къыфIыдэкIуейуэ мэхъу. Сэри сигу къыпылъадэри апхуэдэ псалъэ зыбжанэ Дунейпсо Адыгэ Хасэм хы Iуфэм щригъэкIуэкIа зэIущIэм хуэгъэзауэ зэхэслъхьауэ щытащ. Абы щыщ пычыгъуэмкIэ си тхыгъэр сыухыну сыхуейт:
- Уэ сыкъэзылъхуа си лъэпкъ гупсэ!
- Уэ уи лэгъу иджыри бауэу,
- Иджыри лъэбыдэ-псэбыдэу,
- Къэнэжа лъэпкъыр кIуэдкъым.
- БэгъащIэ лъэпкъхэм я нэгум
- ЩIэкIри мащIэкъым.
- Мис, уэри гъуэгу гъэщIэгъуэн,
- Гъуэгуанэ хьэлъэ къэпкIуащ.
- ЦIыху лъэпкъым тыгъэ хуэпщIащ
- Уи хабзэ, уи нэщэнэ дахэхэр.
- МЭШХУЭФI Нэждэт.
- Мейкъуапэ къалэ