Къэшэж Иннэ ящыгъупщэркъым
2019-02-14
- Къармэхьэблэ къуажэм вэсэмахуэ Iэтауэ щагъэлъэпIащ Къэшэж Иннэ къызэралъхурэ илъэс 75-рэ зэрырикъур. А жылэм дэт курыт школ №1-м къыщызэIуахащ усакIуэм и фэеплъ пхъэбгъу.
- Къармэхьэблэ къуажэм и нэхъыжьхэм я советым къабгъэдэкIыу зэIущIэм къыщыпсэлъащ ЗекIуэрей Алий.
- — Къалэдэсхэр лъэпкъ хабзэхэм нэхъ пэIэщIэу, абыхэм нэхъ щымыгъуазэу къыщыхъу щыIэщ. Ауэ абы и лъэныкъуэкIэ Къэшэж Иннэ губгъэн щIыхуэпщIын, «къалэдэс хъыджэбз» щIыхужыпIэн дэплъагъунутэкъым. Ди хабзэ-бзыпхъэхэр къуажэдэсхэм ефIэкIыу Москва щызэрихьэрт. Къармэхьэблэ къэкIуэжырти, къуажэм и Iуэху зытетыр, къыщекIуэкIхэр зригъащIэрт, къуажэм дэс нэхъыжьхэм захуигъазэрт. Ар сыт щыгъуи къызэрыгуэкIт, зэпIэзэрытт. Сэ сфIэтелъыджэщ абы бгъэдэлъа зэчийр. Москва щыпсэуми, мыбыкIэ и гур щыIэти, и усыгъэмкIэ лъахэр игъафIэрт. Сытуи дахэу къехъулIэрэт — и дэтхэнэ усэми уэрэдми хуабагъ хэлъщ. УсакIуэм и IэдакъэщIэкIхэм ущыту уедэIуэну къалэжь, — жиIащ ЗекIуэрейм.
- — Къэшэж Иннэ хуэдэ усакIуэ лъэщ къызыдэкIа къуажэм ущыпсэуныр гухэхъуэщ. УсакIуэм Къармэхьэблэ щигъафIэ и усэхэм къуажэм и пщIэри еIэт, — жиIащ «Адыгэ псалъэ» газетым и лэжьакIуэ НафIэдз Мухьэмэд. — Нобэ евгъэкIуэкI Iуэху дахэм фIы куэд кърикIуэну, къуажэм къыдэхъуэ щIэблэм усакIуэ щыпкъэр щапхъэу яIэну сынывохъуэхъу. Апхуэдэуи къуажэдэсхэм си гуапэу фызотыж Къэбэрдей Адыгэ Ха-сэм и тхьэмадэ, «Адыгэ псалъэм» и редактор нэхъыщхьэ ХьэфIыцIэ Мухьэмэд къыфхузигъэхьа, Къэшэж Иннэ теухуа тхыгъэхэр зытет газетхэр.
- — Къэшэж Иннэ Совет Союзым и усакIуэ нэхъ пажэ дыдэхэм ящыщщ. УсакIуэм бгъэдэлъ зэчийр яфIэтелъыджэт КIыщокъуэ Алим, Кулиев Къайсын, Твардовский Александр, а зэманым псэуа нэгъуэщI усакIуэ, тхакIуэ куэдми, — жиIащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и ТхакIуэхэм я зэгухьэныгъэм и унафэщI Беппаев МутIалип. Абы и къэпсэлъэныгъэм къыхигъэщащ и щIыналъэр — Къэбэрдей-Балъкъэрыр Иннэ фIыщэу илъагъуу зэрыщытар, абы щыхьэт техъуэ сатырхэми къеджащ. Беппаевым къызэхуэсахэм ягу къигъэкIыжащ Кулиев Къайсын къэшэж Иннэ и япэ тхылъым псалъащхьэ хуитхауэ зэрыщытар. «Къэшэж Иннэ и поэзиер зэхэсхыныр сэркIэ гуфIэгъуэшхуэщ. Абы и усыгъэм къысхилъхьэ гурыщIэ телъыджэмкIэ щIэджыкIакIуэхэ-ми садэгуэшэну сыхуейщ. Сэ насыпыфIэ сещI Иннэ хуэдэ усакIуэ лъэщым и тхылъ си псалъэкIэ утыку къисхьэным», — щитхат абы Кулиевым.
- Къэшэжхэ я лъэпкъым къыбгъэдэкIыу хьэщIэхэм захуигъэзащ Къэшэж Iэбу.
- — Къэшэж Иннэ езым и усэми къызэрыхэщщи, гуапэрэ псэм ехуэбылIэу жиIэрт «къеблагъэр». Сэри абы и цIэкIэ фыкъызогъэблагъэ. Нобэ Къармэхьэблэ къуажэм щекIуэкIыр Iуэхугъуэшхуэщ. Псом нэхърэ нэхъыщхьэращи, мыр щапхъэ дахэщ къыдэкIуэтей ди щIэблэм папщIэ, жиIащ абы. — Дауи, Къэшэж Иннэ бгъэдэлъащ псалъэ гъущэкIэ къыпхуэмыIуэтэным хуэдиз зэчий. УсакIуэм и дэтхэнэ сатырми ди гур егъэпIейтей, гъащIэм куууэ дрегъэгупсыс. Нобэ дызыхуэкIуа бэзэр гъащIэм укъезыгъэлыфыну щыIэр Къэшэж Иннэ и усыгъэм хуэдэхэращ. А зэчийм къыгуэбгъэщхьэхукI хъунукъым абы игъуэта гъэсэныгъэри. НэгъуэщIу жыпIэмэ, зиужьыным папщIэ лъабжьэ быдэ иIащ, — жиIащ абы. Къэшэж Абу фIыщIэ яхуищIащ пшыхьым и къызэгъэпэщакIуэхэм, абы къекIуэлIа хьэщIэхэм.
- УсакIуэм теухуауэ псалъэ гуапэ жиIащ, кърихьэлIахэм фIыщIэ яхуищIащ Къэшэж Iэубэчыри.
- Къэшэж Иннэ и фэеплъ пхъэбгъур къызэIуахащ Дзэлыкъуэ щIыналъэм и администрацэм и УнафэщI Джатэ Русланрэ Къэшэж Чэмилрэ. Пхъэбгъур къызэIуаха нэужь, пшыхьым хэтхэр усакIуэм дакъикъэкIэ хуэщыгъуащ.
- — Къэшэж Иннэ ди гум къинащ ныбжькIэ щIалэ усакIуэу. Дыгъэм и деж щыхьэщIэу, и къалэм лъэщымкIэ абы и бзийхэм лъэIэсами ярейуэ, и усэхэм хуабагъэр хиухуанэрти, дунейр нэхъ къабзэ, нэхъ нэху ищIырт. Зэпымыууэ и адэжь лъахэм къихьыжырт и гупсысэми, псом нэхърэ нэхъыфIу илъагъу цIыхум — и адэм — и фэеплъыр абы щигъафIэрт, — жиIащ пшыхьыр езыгъэкIуэкIам, ар щызэхуищIыжым.
- ГуфIэгъуэ зэIущIэм адэкIэ щыпащащ Къармэхьэблэ къуажэм щIэрыщIэу къыщызэрагъэпэщыжа ЩэнхабзэмкIэ унэм. Къэшэж Иннэ и усэхэм къеджащ РСФСР-м щIыхь зиIэ и артисткэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым и цIыхубэ артисткэ ЖьакIэмыхъу КIунэ, журналист, КъБР-м щIыхь зиIэ и артист Iусен Олег, КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Котовская Ася сымэ.
- Пшыхьым къекIуэлIахэм дэрэжэгъуэ иратащ уэрэджыIакIуэхэу Гергокаевэ Хьэлимэт, Тхьэлыджокъуэ Сюзаннэ, Гугъуэт Алинэ, КIэщт Айдемыр, къэфакIуэ ныбжьыщIэхэу Журт Евэ, Акеев Вячеслав сы-мэ. Пшыхьым и кIэухым Котляровэ Марие Къармэхьэблэ дэт школищым Къэшэж Иннэ и IэдакъэщIэкIхэр щызэхуэхьэса тхылъхэр тыгъэ яхуищIащ.
- УЭРКЪ Жыраслъэн.
- Сурэтхэр Къарей Элинэ трихащ.