Нобэрэ пщэдейрэ
2019-02-12
- Мазаем и 12, гъубж
- Iэ плъыжьым и дунейпсо махуэщ (сабий-зауэлIхэм я дунейпсо махуэщ). Сабийхэр зауэхэм, лъыгъажэхэм хэтын хуей зэрыхъур, залымыгъэ зехьэным ирахулIэныр мыдэным хуэгъэпсауэ 2004 гъэ лъандэрэ ирагъэкIуэкI.
- 1864 гъэм Москва зоопарк къыщызэIуахащ.
- 1908 гъэм дунейм щыяпэу Нью-Йорк къалэм щежьащ автомобилкIэ къызэдэжэурэ щIым и хъуреягъыр зэпызычыну мурад зыщIа гуп.
- 1929 гъэм Налшык щIыпIэ мыхьэнэ зиIэ курорт хъуащ.
- 1943 гъэм Краснодар къалэр, Тимашевск, Кореновск щIыналъэхэр Кавказ Ищхъэрэ фронтым и дзэхэм хуит къащIыжащ. Абыхэм щIэгъэкъуэнышхуэ яхуэхъуат партизанхэри.
- 1955 гъэм СССР-м и Министрхэм я Советым унафэ къищтащ Байконур космодро-мыр ухуэным теухуауэ.
- 1957 гъэм Кавказ Ищхъэрэм щыяпэу Налшык телевиденэм лэжьэн щыщIидзащ.
- 1961 гъэм дунейм щыяпэу СССР-м «Венера-1» станцыр хьэршым иутIыпщащ.
- 1979 гъэм Женевэ (Швейцарие) климатымкIэ япэ дунейпсо конференцым лэжьэн щыщIидзащ.
- 1994 гъэм Лиллехаммер (Норвегие) къыщызэIуахащ XVII ЩIымахуэ Олимп Джэгухэр. Ахэр мазаем и 27-м иухащ.
- 2010 гъэм мазаем и 12 — 28-хэм Ванкувер (Канадэ) щекIуэкIащ ХХI ЩIымахуэ Олимп Джэгухэр.
- США-м и 16-нэ президенту щыта, цIыхур ягъэпщылIу мыдэныр хабзэу зыгъэува я лъэпкъ лIыхъужь Линкольн Авраам къызэралъхурэ илъэс 210-рэ ирокъу.
- Польшэм щыщ революционер, адыгэхэм я псэукIэр, я хабзэхэр зыджу щыта Лапинский Теофил къызэралъхурэ илъэси 192-рэ ирокъу.
- Тыркум щыпсэуа адыгэ тхакIуэ, дунейпсо литературэм и классикыу къалъытэ Хьэткъуэ Умар (Омер Сейфеддин) къызэралъхурэ илъэси 135-рэ ирокъу.
- Дзэзешэ цIэрыIуэ, Совет Союзым тIэунейрэ и ЛIыхъужь, Маршал Чуйков Василий къызэралъхурэ илъэси 119-рэ ирокъу.
- УсакIуэ, КъБР-м и Къэрал саугъэтым и лауреат Къэшэж Иннэ къызэралъхурэ илъэс 75-рэ ирокъу.
- УэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ, КъБР-м, КъШР-м я цIыхубэ артист Мэремыкъуэ Хъусен и ныбжьыр илъэс 71-рэ ирокъу.
- Дунейм и щытыкIэнур
- «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Махуэм хуабэр градуси 3 — 6, жэщым щIыIэр градуси 2 — 1 щыхъунущ.
- Мазаем и 13, бэрэжьей
- Радиом и дунейпсо махуэщ
- 1830 гъэм дунейм къытехьащ Урысей къэралыгъуэм и законхэр щызэхуэхьэса тхылъхэр. Ахэр том 45-рэ хъурт.
- 1842 гъэм урысей пащтыхь Николай Езанэм Санкт-Петербург — Москва гъущI гъуэгур ухуэным теухуа унафэм Iэ щIидзащ. ЗэрагъэхъыбарыжымкIэ, а гъуэгур зыхуэдэнур картэм щыщритхъэм, Николай иIыгъ къэрэндащыр тхылъымпIэм телъ и Iэпэм жьэхэуэри, ар къитхъыхьащ. ЛэжьакIуэ жыIэдаIуэхэм а щIыпIэм деж, апхуэдэ дыдэу, къэгъэшыпIэ иIэу ящIауэ щытауи жаIэж. А гъуэгум ар езыгъэщIа пащтыхьым и цIэр зэрихьэу щытащ 1923 гъэ пщIондэ. ИужькIэ Октябрьскэ цIэр фIащащ.
- 1859 гъэм Москва япэ цIыхубз гимназие къыщызэIуахащ.
- 1924 гъэм РСФСР-м хыхьэу къызэрагъэпэщащ Ипщэ-КъуэкIыпIэ областыр. Иджыпсту ар Ставрополь щIына-лъэрщ.
- 1934 гъэм «Челюскин» совет кхъухьыр мылхэм зэхакъутащ икIи Ищхъэрэ Мылылъэ хым щыщIилъэфащ.
- 1943 гъэм совет зауэлI-альпинистхэр Iуащхьэмахуэ и щыгум дэкIащ икIи нэмыцэхэм абы щыхатIа я бэракъхэр кърадзыхыжри, СССР-м и ныпыр щагъэувыжащ.
- 1943 гъэм советыдзэхэм Новочеркасск (Ростов область) къалэр хуит къащIыжащ.
- 1945 гъэм советыдзэхэм Венгрием и къалащхьэ Будапешт нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэм къыIэщIагъэкIыжащ.
- 1972 гъэм зэхуащIыжащ Японием и Саппорэ къалэм щызэхэта ХI ЩIымахуэ Олимпиадэр.
- 1980 гъэм США-м хыхьэ Лейк-Плэсид къалэм къыщызэIуахащ ХIII ЩIымахуэ Олимп Джэгухэр. Ахэр мазаем и 24-м зэхуащIыжащ.
- 1988 гъэм Калгари (Канадэ) къыщызэIуахащ ХV ЩIымахуэ Олимп Джэгухэр. Абы щыгъуэщ фристайл, шорт-трек спорт лIэужьыгъуэхэмкIэ япэ олимп зэпеуэхэр щекIуэкIар. Олимпиадэр мазаем и 28-м зэхуащIыжащ.
- Урыс тхакIуэшхуэ Крылов Иван къызэралъхурэ илъэс 250-рэ ирокъу.
- Кавказым и тхыдэр зыджа, адыгэхэм куэдрэ ятетхыхьа, жылагъуэ лэжьакIуэ Щербинэ Фёдор къызэралъхурэ илъэси 170-рэ ирокъу.
- Урыс уэрэджыIакIуэ цIэрыIуэ, совет къэралыгъуэм и япэ цIыхубэ артист Шаляпин Фёдор къызэралъхурэ илъэси 146-рэ ирокъу.
- Къэрал лэжьакIуэ, политик Лъостэн Чэлимэт къызэралъхурэ илъэси 111-рэ ирокъу.
- СурэтыщI, КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Гъыдэ Валерэ и ныбжьыр илъэс 74-рэ ирокъу.
- СССР-м щIыхь зиIэ и тренер, УФ-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Тарасовэ Татьянэ и ныбжьыр илъэс 72-рэ ирокъу.
- Режиссёр, Адыгэ Республикэм и лъэпкъ театрым и художественнэ унафэщI, УФ-м и цIыхубэ артист Кукэнэ Мурат и ныбжьыр илъэс 69-рэ ирокъу.
- Израилым щыпсэу дзэ къулыкъущIэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, Рихьэние къуажэм щыIэ Адыгэ музейм и унафэщIу щыта Хъун Щэукъуий и ныбжьыр илъэс 65-рэ ирокъу.
- Дунейм и щытыкIэнур
- «pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Махуэм хуабэр градуси 4 — 6, жэщым щIыIэр градуси 2 щыхъунущ.