МыкIыжщ гум и уIэгъэр
2017-11-22
- Осетие Ищхъэрэ — Аланием и Беслъэн къалэм 2004 гъэм фокIадэм и 1 — 3 махуэхэм къыщыхъуа гуауэшхуэм куэд тражыIыхьащ икIи тратхыхьащ. Гум и уIэгъэ мыкIыжу псоми къытхуэнащ ар, абы къыхэкIыуи щIэх-щIэхыу-рэ псэм къытохьэлъэ.
- Жылагъуэ лэжьакIуэ емызэшыж, IуэхугъуэфI куэдым я зэхэублакIуэ, Германием щыIа советыдзэм къулыкъу щызыщIахэм я зэгухьэныгъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым щиIэ къудамэм и унафэщI Гулэжын Беслъэн и жэрдэмкIэ Iуэху щхьэпэ щэкIуэгъуэм и 10-м Осетие Ищхъэрэ — Аланием щекIуэкIащ: 2004 гъэм и фокIадэм щIэпхъаджащIэхэм Беслъэн къалэм щызэтракъута курыт еджапIэ №1-м и пIэкIэ яухуа школым и пщIантIэм Зэныбжьэгъугъэм и жыг сатыр щагъэтIысащ. Пхъэхуей жыгыщIэхэр къыбгъэдэкIащ Къэбэрдей-Балъкъэрым ЩIыуэпсым и хъугъуэфIыгъуэхэмрэ экологиемкIэ и министерст-вэм.
- Беслъэн къалэм и курыт еджапIэ №8-м (илъэс пщыкIущ ипэкIэ зэхакъута №1-р афIэкIа зыми фIамыщыну унафэ щыIэщ) и щIыхьэ-пIэм къыщытпежьащ Осетие Ищхъэрэ — Аланием щIыуэпсым и хъугъуэфIыгъуэхэмрэ экологиемкIэ и министр Мамиев Чермен, Правобережнэ районым и администрацэм и Iэтащхьэ Фраев Сослъэн, школым и директор Каблиевэ Аллэ, егъэджакIуэхэр, школакIуэхэр. Осетиныбзэрэ урысыбзэкIэ хьэщIэхэм хъуэхъу тхуаIэтщ, лъэпкъ фадэм ди нэхъыжьыр ирагъэIубщ, дэлэнищым ирагъэдзэкъэжри, Iуэхугъуэ щхьэпэр ирагъэжьащ.
- Школ щIыхьэпIэм къыщызэрагъэпэща пэкIум къыщыпсэлъа хэгъэрейхэм къыхагъэщащ адыгэхэмрэ осетинхэмрэ я зэхуаку зэкъуэшыныгъэ, зэгъунэгъугъэ, зэныбжьэгъугъэ пэж игъащIэми зэрыдэлъыр икIи сыт хуэдэ Iуэхугъуэми зэрыщызэкъуэувэр.
- — Дэ зэи тщыгъупщэнукъым ди къалэм гузэвэгъуэ къыщытепсыхам фэ псом япэу зыкъызэрытщIэвгъэкъуар, — жиIащ район администрацэм и Iэтащхьэм. — Ар и щыхьэтщ фи псэм и къабзагъэмрэ гум и хуабагъымрэ.
- — Осетинхэр ди дежкIэ гъунэгъу къудейкъым, атIэ благъагъэкIэ, IыхьлыгъэкIэ быдэу дызыпыщIа лъэпкъщ, — къыхигъэщащ къыщыпсалъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым щIыуэпсым и хъугъуэфIыгъуэхэмрэ экологиемкIэ и министрым и къуэдзэ Мэрем Мухьэмэд. — Абы къыхэкIыу фи гуфIэгъуэр вдэтIэтыну, гузэвэгъуэр вдэдгъэпсынщIэну сыт щыгъуи дыхьэзырщ.
- ПэкIум иужькIэ школыр къыдагъэплъыхьащ.
- — Щыуэ зэтет мы еджапIэр Мэзкуу къалэм мазийм къриубыдэу 2005 гъэм тхузэфIигъэуващ, — дыщигъэгъуэзащ Каблие-вэ Аллэ. — АдэкIэ дэ зыхуей хуэдгъэзэжащ. Къыхэзгъэщыну сызыхущIэкъуращи, ди еджапIэмрэ абы щIэсхэмрэ лей къызытехьауэ зыми къедгъэлъытэркъым — а махуэ фIыцIэхэр тщхьэщыкIын, адэкIэ хуиту дыпсэун хуейщ.
- Беслъэн и курыт школ №8-р къэкIуэнум и еджапIэщ. ЩIэныгъэми, IэпщIэлъапщIагъэми, узынша-гъэр егъэфIэкIуэнми, гъэсэныгъэми ар сыт и лъэныкъуэкIи хуэщIащ икIи щапхъэ зытепх хъуну защIэщ. Абы и школ пщIан-тIэм иджы иIэнущ Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ Осетие Ищхъэрэ — Аланиемрэ я зэныбжьэгъугъэм и пхъэхуей жыг сатыр кIыхь, ди нэхъыжьыфIхэм лIэщIыгъуэкIэрэ къадэгъуэгурыкIуа зэхущытыкIэ дахэр щIигъэбыдэрэ щIэблэм абы пригъащэу.
- Иужь илъэс пщыкIущым Осетие Ищхъэрэ — Аланием кIуауэ Беслъэн и курыт еджапIэ №1-мрэ МелыIычхэм я къалэмрэ Iумыхьауэ, абыхэм я щхьэр хуамыгъэщхъауэ къыдэкIыж щыIэу къыщIэкIынкъым. ЦIыху миным щIигъу зыщIаубыдауэ щыта школым и спорт пэшым ущыщIэтым и деж гум щыщIэр псалъэкIэ къыпхуэIуэтэнукъым. Уи нэгум къыпфIыщIохьэ гъэ еджэгъуэщIэр къахуэмыгъэсу, зэщыхуэпыкIарэ гуфIэжу къызэхуэса цIыкIухэм, абыхэм я адэ-анэхэм, егъэджакIуэхэм напIэзы-пIэу дунейр къазэрытеункIыфIар. МахуищкIэ гузэвэгъуэр ятелъу гъэрыпIэм итахэм ящыщу 334-м я псэр дакъикъэ бжыгъэм ягъэнащ. 186-р сабийт, нэхъыщIэ дыдэм и ныбжьыр илъэси-тIи иримыкъуауэ.
- А гуIэгъуэ махуэм зэрыщыта дыдэм хуэдэу къагъэнэжа пэшым ихъуреягъкIэ хейуэ хэкIуэдахэм я сурэтхэр къопсэлъэнум хуэдэу фIэлъщ: «Сыт ди лажьэ мыгъуэт?» къыбжаIэу. Я лъабжьэм щIэтщ зи щхьэр теха псыр зэрыз кумбыгъэхэр — шэсыпIэу яубыдахэр нэхъыбэу зыщIэлъэIуу щытауэ жаIэжыр псы Iубыгъуэт.
- «МелыIычхэм я къалэм» ущыIэнри гукъутэщ. Зэдэлъхузэшыхъухэр, зэкъуэшхэр, зэшыпхъухэр, я адэ е я анэ я гъусэу, зэбгъуралъхьэжахэщ. Псоми я сынхэр зэщхьщ, я кIуэдыкIами хуэдэу. Дэтхэнэми гум щIыхьэ тхыгъэхэр тетщ. Илъэс пщыкIуз фIэкIа къэзымыгъэщIа Кусовэ Мадинэ и кхъащхьэм дыкъыщоджэ и анэм хузэхилъхьа гъыбзэм:
- Мадинэ, нэхущым афIэкIа
- укъытхуигъэушыжыну
- мыгъуэкъым,
- Дунейм сабийуэ тетым
- хуэдэу, уи нэхэр
- къызэтепхыжынукъым.
- Уи анэр мэгуIэ, уи адэр
- мэщыгъуэ,
- Я пкъыр гъэжауэ
- щхьэщытщи уи кхъащхьэм.
- Абы къыбгъурытщ Бероевхэ Сослъэнрэ Аслъэнрэ я иужьрей егъэзыпIэр. А цIыкIухэр зэгъусэу дунейм къытехьащ 1994 гъэм щэкIуэгъуэм и 20-м, зэгъусэуи…
- Къалэкхъэм къыпагъэщхьэхукIа «МелыIычхэм я къалэм» дыкъыщыдэкIыжым зэ сеплъэкIыжащ. Абы и дыхьэпIэм Iут метр зэбгузэнатIэ зытхух фIэкIа мыхъуну хэщIапIэ цIыкIу дыдэм зы лIы къыщIэувыкIауэ нэщхъейуэ къытхэплъэрт: зи бынхэри щхьэгъусэри Беслъэн гуауэм хэкIуэда цIыхухъум ар псэупIэ ищIащ, и Iыхьлыхэм япэгъунэгъун папщIэ.
- Жыласэ Заурбэч.
- Налшык — Беслъэн — Налшык