Зыгъэпсэхугъуэ махуэм
2021-10-02
- Гуэным имылъмэ, Iэнэми телъкъым
- Ажэр мэлым я пашэщ.
- Адыгэ хабзэр адэ щIэиныжьщ.
- Ахъмэт и фо изщ, улъэмыIэсмэ, сыт и сэбэп.
- Ахъшэр псым хуэдэщ.
- Бажэм дыгъужьибл къегъапцIэ.
- Бажэм и хьилагъэр япэ итщ.
- Бжэн къуий бжьакъуэ лъыхъуэ ежьэри, и тхьэкIумэ хилъхьащ.
- Бжьахъуэм и фор зэбграхырти, езыми зы фо IэмыщIэ къыхихыжащ.
- Бжьэ матэ зи куэдым и жьантIэ дегъэувэ.
- Бжьэхуцым мафIэ пхухэгъэпщкIуэнкъым.
- Бзэр зэзым нэхърэ нэхъ дыджщ, фом нэхърэ нэхъ IэфIщ, джатэм нэхърэ нэхъ жанщ.
- Былымыр жьы зэрыхъур и фэщ.
- Гуэным имылъмэ, Iэнэми телъкъым.
- Гугъуехь зымышэчар лIым хабжэркъым.
- «НакIуэ, си хъыджэбз…»
- Бжьыхьэ жэщ щIыIэт, жьапщэ дыджу.
- Ныжэбэ нэху дыкъыщевгъэкIтэмэ, жаIэу щылъаIуэм, факъыритIыр къыщIагъэхьэри, я бжэр ягъэбыдэжащ.
- Еплъмэ, цIыхубз щIалэрэ хъыджэбз цIыкIу зи хэхъуэгъуэрэт — зэанэзэпхъуу къыщIэкIынт.
- Бысымыр унагъуэ лъэрымыхьи хуэдэтэкъым, ауэ…
- … нэхъыжьыр ящхьэщыту – нэхъыщIэхэр щыст…
- … адэ-анэм жаIэр быным яфIэдыхьэшхэнт…
- … зыр щыпсалъэкIэ – адрейм IупщIэ ищIырт…
- … зыр гуфIэмэ – адрейр нэщхъейт…
- … зым илэжьыр – адрейм фIэауант…
- … щызэблэкIкIэ – зэдэмэпкъауэрт…
- … тхьэкIумэIупсыр ирачу кIийхэрт, зэрапэсри псалъэ гуауэт…
- А псор зи нэгу щIэкIа цIыхубзыр, хэплъэщ-хэплъэри, къэтэджыжащ. И гъусэми зыхуигъазэри:
- — НакIуэ, си хъыджэбз. НакIуэ, дежьэжынщ…
- ИкIи зэанэзэпхъум, замыгъэгувэу зыкъащтэри, жьапщэ дыджым ягъэзэжащ.
- Къэжэр Хьэмид.
- Джэш хьэнтхъупс, хугу хэлъу
- Джэш лъэсар псы щIыIэм халъхьэри, мафIэ иным тету зэ къытрагъэкъуалъэ, тхъурымбэр къытрахыурэ. МафIэр цIыкIу ящIри, шыуаныщхьэр техауэ дакъикъэ 25-30-кIэ ягъавэ. А псыр иракIут, шыуаныр ятхьэщI, псывэ щIакIэжри, тхъурымбэр къытрахыурэ сыхьэтитI-тIурэ ныкъуэкIэ ягъавэ. Вэным дакъикъэ 15-20 иIэжу шыгъу хадзэ.
- Джэшыр зыхэвыкIа псыр иракIут, шыуаныр ятхьэщIри, джэшыр иракIутэж. Абы шэ гъэпщта щIакIэ, зэ къытрагъэкъуалъэри, хугу лъэса халъхьэ, зэIащIэри шыуаныщхьэр трапIэ. МафIэ щабэм тету хьэзыр хъуху, дакъикъэ 15 хуэдэ-кIэ ягъавэ. Хьэзыр хъуа хьэнтхъупсым бжьын гъэлыбжьа традзэ, шыуаныщхьэр трапIэри, дакъикъитху-хыкIэ щагъэт. Пщтыру Iэнэм трагъэувэ фалъэм иту, шатэпс текIауэ. ЩIакхъуэ е лэкъум дашх.
- Халъхьэхэр (зы цIыху Iыхьэ): джэш плъыжьу — г 50, хугуу — г 20, япэу зэрагъавэ псыуэ — г 1000, етIуанэу зэрагъавэ псыуэ — г 1000, шэуэ — г 400, шатэпсу — г 40, шыгъуу — узыхуейм хуэдиз. Бжьын гъэлыбжьам: тхъууэ — г 30, бжьыныщхьэ укъэбзауэ — г 30, шыбжий сыр хьэжауэ — узыхуейм хуэдиз.
- «Адыгэ шхыныгъуэхэр» тхылъым къитхыжащ.
- Апхуэдэр езыр къыпхуейщ
- Зыгуэр фыз къишэну мурад ищIри, ежьащ. Зыкъомрэ кIуауэ, игу къэкIыжащ: «Фызышэ сежьащ, ауэ хэт къэсшэнур? АбыкIэ зыми сеупщIакъым», — жиIэри. «Япэ сызыхуэзэм сеупщIынщ, абы жыхуиIэм хуэдэ къэсшэнщ», — жери, ар и мураду кIуэурэ, къуажэм щыдыхьэм, къуажэбгъум щIалэ цIыкIухэр щыджэгуу яхуэзащ. Жэбагъы чышым тесу, чылъахъстэныр и щIопщу, псоми къахэжаныкIауэ, абы япэ IущIащ. Жэбагъы шур щилъагъум, сэмэгурабгъумкIэ бгъурыхьэри, абы сэлам ирихащ.
- — Еблагъэ, угъуэгурыкIуэщ, зодгъэгъэпсэхунщ, — жиIащ Жэбагъы.
- ЩIалэ цIыкIур игу ирихьри:
- — ФIым дыхуиблагъэ! Себлэгъэнутэкъым. ЗыгуэркIэ сыноупщIынущи, къызжыIэ, — жиIащ шум.
- — Уэ ухьэщIэщ, сэ срыуиIуэхутхьэбзащIэщ, — жиIащ Жэбагъы.
- — Фыз къэзышэнум сыт хуэдэ фыз къишэмэ, нэхъыфI? Хэтхэ я лъэпкъ фи къуажэ нэхъ цIэрыIуэу, фызыфI къыхэкIыу дэс? Пщым щыщ нэхъыфI? Хьэмэ уэркъым щыщ? Хьэмэ лъхукъуэлIым щыщ? — жиIэри еупщIащ.
- — Фызыр щы мэхъу. Зыр уэри къыпхуейкъым, езыми ухуейкъым. ЕтIуанэр езыр къыпхуейщ — уэ ухуейкъым. Ещанэм – уэри ухуейщ, езыри къыпхуейщ. Уэ узэгуакIуэр къэшэж, — жиIащ Жэбагъы. ЛIым къыгурыIуэртэкъыми щIигъужащ: — Япэрейр: былым куэд иIэу, езыр уэркъыпхъуу, къэпшэнщ – уезэгъынкъым, узыхуей хъункъым, и мылъкумрэ и лъэпкъымрэ ящыгугъынщ. ЕтIуанэрейр: пхъужь къэпшэнщ бын иIэуи, и быныр уигъэпIынщ. Ещанэрейр: лъхукъуэлIым къыхэкIа хъыджэбзу, езыр лэжьакIуэу, псэуну гугъэу, къэпшэнщ. Апхуэдэр езыри къыпхуейщ, уэри узыхуейщ. КъодэIуэнщ, уэ узэрыхуейуэ бгъэсэнщ. Ауэ а псом нэхъыщхьэжыр зыщ.
- — Сыт?
- — Фызыр зыгъэфызыр лIырщ, лIыр зыгъэлIыр фызырщ, — жиIащ Жэбагъы.
- Дапщэщ бзылъхугъэр сэмэгурабгъумкIэ щыувыр?
- ЦIыху гуп зэхэсым нэхъыжь къахыхьэрэ е здыблэкIым сэлам къарихамэ, псори мэтэджри, фIэхъусым и жэуапыр ятыж.
- ГуфIэгъуэ Iэнэм бгъэдэсхэм «Гуп махуэ-апщий» жиIэу къахыхьаIамэ, Iэнэм и нэхъыжьым фIэкIа къэмынэу мыдрейхэр къотэджри, сэламыр къыIах. КъыщIыхьам гуп махуэбжьэ ират. Ар къэтэджахэм нэхърэ нэхъыжьмэ, бжьэм хэIубу е ефэу къезытам иратыжыхукIэ зыри тIысыжыркъым.
- Нэщхъеягъуэм и деж гупым къахыхьар нэхъыжьмэ, псори мэтэдж, зыри къэмынэу. КъэкIуам нэхърэ нэхъыжь яхэсмэ, абыхэм зыкъаIэтыркъым е къэтэдж хуэдэу защIу загъэхъей.
- Нэхъыжь и гъуэгу зэпаупщIыркъым, нэхъыжь кIэлъыджэркъым, атIэ лъэщIохьэри, зэпэзанщIэ хъууэ гу къылъита нэужь, зыхуеймкIэ йоупщI.
- Зэгъусэу къыщакIухькIэ, тIу фIэкIа мыхъумэ, нэхъыжьыр ижьырабгъумкIэ щытщ, ауэ щы е нэхъыбэ щыхъум деж гупым и нэхъыжьым ныбжькIэ къызэрыкIэлъыкIуэкIэ адрейхэр и сэмэгурабгъукIэ къоуври, нэхъыщIэ дыдэр нэхъыжьым и ижьырабгъум мэув.
- Бзылъхугъэр и щхьэгъусэу щытмэ, сэмэгурабгъумкIэ мэув, мыдрейхэм сыт щыгъуи ижьырабгъур ират.
- НэхъыщIэм и Iэр япэу ишийуэ нэхъыжьым сэлам ирахыркъым. Нэхъыжьым и Iэр къишиямэ, ар щабэу Iэдэбу иубыду аращ.
- Хъыджэбз цIыкIухэм пэгун нэщI яIыгъыу уэрамым нэхъыжь гуэрым щахуэзамэ, ар Iубауэ ягъэув. Езыхэр зыIущIам я сэмэгурабгъур хуэгъэзауэ, я щхьэр мащIэу гъэщхъауэ мэуври, къахуэзар блэкIыху щытщ.
- Псалъэзэблэдз
- ЕкIуэкIыу: 1. Зыщышынэн имылъагъумэ, кхъуэр абы докI. 4. Гузэвэгъуэ хъыбарыр зэлъэзыгъэIэс цIыху. 8. КъБР- м щIыхь зиIэ и артист: Къэрэшей-Шэрджэсым щыIэ адыгэ театрым абы и цIэр зэрехьэ. 9. Къуэш … нэхърэ — ныбжьэгъуфI. 10. IэлъэщI хуабэ. 14. ЖьантIэм ущIэмыкъу, … , къыплъысынщ. 19. Шыцуэс къесу узэрысым … 21. Щыгъыным хищIэ хьэпIацIэ къэзылъэтыхь. 22. Шым и кIуэкIэ. 23. Дагъуэ зимыIэ цIыху къызыхуэтыншэ. 24. Къэбэрдей-Балъкъэрым и Совет Нэхъыщхьэм, иужькIэ УФ-м и Къэзыбж палатэм я унафэщIу щыта Къэрмо- къуэ …
- Къехыу: 2. Бадзэ цIыкIу лъыиф. 3. Уэс зэратхъу. 5. Нартыху гъэлыгъуа хьэжыгъэ. 6. Пшынауэ цIэрыIуэ, РСФСР-м и цIыхубэ артисткэ. (и цIэр). 7. Алыхь Iэмырым ерыщу тет цIыху. 11. Iэпслъэпсым щыщ. 12. Атэлыкъым игъасэ щIалэ цIыкIу. 13. ЩIы къиуда. 15. «ЩIыхь» орденым и нагъыщищри зрата зауэлI хахуэ Мусэ … 16. Къру лъэпкъым щыщ губгъуэ джэдкъаз пIащэ, лъатэу. 17. Макъ псыгъуэ зыгъэIу псэущхьэ цIыкIу. 18. … гъэхъуж. 20. Ху къызыщIаIукI къэкIыгъэ.
- Зэхэзылъхьар Мыз Ахьмэдщ.
- ФокIадэм и 25-м ди газетым тета псалъэзэблэдзым и жэуапхэр:
- ЕкIуэкIыу: 1. Медан. 4. Бжьыхьэ. 8. Бру. 9. ПцIым. 11. ШкIумпI. 13. Сабыр. 16. Шхуэ. 17. Джыдэ. 18. Бжьы. 22. Бжьыдзэ. 23. Бжьыгуэ.
- Къехыу: 2. ЕкIэпцIэ. 3. Абдж. 5. Жьым. 6. ХьэлIамэ. 7. Дзэр. 10. Мастэ. 11. Шэрэдж. 12. Гъубж.14. Емынэжь. 15. Адэмыгу. 19. Жьей. 20. Къуэдз. 21. ЛIыжь.